Τι λέει το σχήμα; Οτι η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη των ζωντανών φαντασμάτων. Οτι εγκαταβιούν εκεί «σκοταδιστικοί κύκλοι» και βραχίονες οργανωμένης δεισιδαιμονίας, που διεκδικούν ακόμη και με τη βία τον δημόσιο χώρο. Οτι οι «κύκλοι» αυτοί έχουν την κάλυψη της Εκκλησίας, αλλά και τη στήριξη άλλων πόλων εξουσίας.
Τι λέει το αντίπαλο σχήμα; Οτι υπάρχει μια ελίτ που διαθέτει τα μέσα επιρροής για να ξηλώσει την κυρίαρχη ορθόδοξη κουλτούρα. Οτι αυτή η ισχυρή και πλούσια ελίτ αποστρέφεται τις αξίες της πλειοψηφίας και έχει σχέδιο να τις αντικαταστήσει με την εξουσία του νόμου, αλλά και την έμμεση επιβολή της «προπαγάνδας» της – στα media, στη μόδα, στην τέχνη.
Διαμορφώνεται έτσι από τα αλληλεγγύως αντίπαλα αφηγήματα ο χάρτης ενός πολιτισμικού πολέμου μεταξύ θρησκόληπτων «φονταμενταλιστών» και απάτριδων «χριστιανοφοβικών». Σκιαγραφείται ένα κοινωνικό σχίσμα.
Οταν οι επίσκοποι αλληλογραφούν με τους καλλιτέχνες.
Κι όμως. Στη Θεσσαλονίκη συνέβη τις τελευταίες ημέρες ακριβώς το αντίθετο από τον διχασμό που υποβάλλουν τα ρηχά στερεότυπα. Η Εκκλησία, διά της τοπικής ηγεσίας της, δεν εμφανίστηκε ούτε ως μηχανή εχθροπάθειας ούτε ως επίδοξος λογοκριτής. Ο Θεσσαλονίκης Φιλόθεος καταδίκασε από την πρώτη στιγμή τη «βάρβαρη» (sic) επίθεση στην Αριστοτέλους, ζητώντας από όλους «να γίνουμε περισσότερο ανθρώπινοι». Και για την αφίσα –που εικόνιζε μια εσταυρωμένη γυναίκα, η οποία θύμιζε την Παναγία– απέστειλε απλώς μια ευγενική επιστολή θεολογικού περιεχομένου. Η απάντηση της διευθύντριας του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, σε εξίσου μετρημένο ύφος, ολοκλήρωσε έναν γραπτό διάλογο που διαψεύδει όσους βλέπουν μόνο χαρακώματα. Διαψεύδει όσους αισθάνονται ότι μετέχουμε στη δημόσια σφαίρα όχι για να επικοινωνούμε, αλλά μόνο για να αναμετρηθούμε σε έναν αγώνα που έχει νικητές και ηττημένους. Πόσο δημοκρατικός είναι άραγε ο αντικληρικαλισμός που δεν αναγνωρίζει στην Εκκλησία ούτε το δικαίωμα να διαμαρτύρεται επιστολικώς γι’ αυτό που η ίδια αντιλαμβάνεται ως προσβολή των συμβόλων της; Πόση αντίστροφη προκατάληψη χρειάζεται για να παρουσιαστεί αυτή η έλλογη διαμαρτυρία ως δήθεν «τζιχάντ»;
Οσοι ενοχλούνται από την ενόχληση του Φιλόθεου, δεν έχουν παρά να τον συγκρίνουν με το υπόδειγμα εκκλησιαστικού παραγοντισμού που είχε καθιερώσει επί χρόνια ο προκάτοχός του. Μπορεί αμφότεροι να εκλαμβάνονται ως εκπρόσωποι της παλιάς πατριαρχίας. Δεν είναι όμως όμοιοι.
Οσοι εννοούν να καλλιεργήσουν μια κουλτούρα ανοχής και συμπερίληψης, πρέπει να αντισταθούν στο τσουβάλιασμα: δεν είναι όσοι φορούν ράσο σκοταδιστές. Η δημοκρατία μας είναι και δημοκρατία τους. Δεν είναι όσοι φέρονται βίαια οργανωμένα «τάγματα εφόδου». Μπορεί να είναι απλώς αγέλες εφήβων, που βρίσκουν ευκαιριακούς στόχους για τον χουλιγκανισμό τους.
Δημοκρατία είναι εκεί όπου οι επίσκοποι αλληλογραφούν με τους καλλιτέχνες για τον θεό και την τέχνη.