Οι πολιτισμένες, ανοικτές κοινωνίες, έχουν βρει τους τρόπους να επιλύουν τις διαφορές που ανακύπτουν στους κόλπους τους, όσο σοβαρές κι αν είναι. Συζητούν. Ακόμη και για προβλήματα που θίγουν θέματα ταυτοτήτων υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλίδες που ενεργοποιούνται και εκτονώνουν τις κρίσεις. Είναι γνωστές οι διαμάχες που αφορούν τα όρια της τέχνης, τα όρια της σάτιρας, τα όρια της ελευθερίας των δημιουργών. Και είναι επίσης γνωστές οι ευαισθησίες που υπάρχουν για τα εθνικά και τα θρησκευτικά σύμβολα. Τα εκατέρωθεν επιχειρήματα είναι γνωστά και ανακαλούνται κάθε φορά που η καλλιτεχνική ελευθερία εισβάλλει με ορμή στο πεδίο της εθνικής και της θρησκευτικής συνείδησης. Γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιοι θα αντιδράσουν και τι θα υποστηρίξουν. Και επειδή αυτή η υπόθεση κρατάει πολλά πολλά χρόνια, δεκαετίες θα έλεγα, αυτό αποδεικνύει πως η κοινωνία μας έχει βρει τις ισορροπίες της. Συνυπάρχουν όλες οι απόψεις μέσα από τις αντιπαλότητες, άλλες φορές με πολιτισμένο διάλογο, άλλες φορές με εντάσεις και ακραίες συμπεριφορές.
Ο λόγος του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεου και της γενικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Ελίζ Ζαλαντό, ήταν κόσμιος και μετριοπαθής.
Αυτές τις σκέψεις έκανα όταν διάβασα την επιστολή που έστειλε ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης σεβασμιώτατος Φιλόθεος στη γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, την κυρία Ελίζ Ζαλαντό, για την αφίσα με τη γυμνόστηθη Παναγία και την απαντητική επιστολή που του απέστειλε η κ. Ζαλαντό. Ηταν δύο υψηλοτάτου επιπέδου κείμενα, όπου η κάθε πλευρά ανέπτυσσε τις απόψεις της με λόγο κόσμιο και μετριοπαθή. Θα μπορούσαν οι δύο αυτές επιστολές να αποτελούσαν τη βάση ενός διαλόγου, αλλά αμφιβάλλω αν ο περίγυρος των δύο πρωταγωνιστών θα μπορούσε να παρακολουθήσει την ποιότητα του λόγου τους.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν έχει κανένα νόημα να ταχθείς με τη μία ή την άλλη πλευρά, γιατί το ζητούμενο δεν είναι η ουσία της διαφοράς, αλλά το ήθος του διαλόγου. Βέβαια, για να είμαι ειλικρινής δεν μου έκανε καλή εντύπωση το γεγονός πως στην επιστολή του σεβασμιωτάτου Θεσσαλονίκης δεν δόθηκε η πρέπουσα δημοσιότητα, εν αντιθέσει με την απαντητική επιστολή της κ. Ζαλαντό. Σημεία των καιρών, αλλά ας αφήσουμε το έλασσον στην άκρη και ας σταθούμε στο μείζον, που είναι η μετριοπάθεια δύο πολιτισμένων πνευματικών ανθρώπων.