Αν και το προβάδισμα της Ν.Δ. εξακολουθεί να παραμένει ευρύ, μια σειρά ερευνών δείχνει ότι η εικόνα της το τελευταίο διάστημα έχει συνολικά επιδεινωθεί. Είναι, ωστόσο, απλουστευτικό να αποδώσει κάποιος την όποια κάμψη σε ένα και μόνο γεγονός, μια και είναι πολλοί οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό.
Είναι, κατ’ αρχάς, η ακρίβεια –ειδικά στα τρόφιμα– που πλήττει την πλειονότητα των ψηφοφόρων και υπονομεύει τις (αρκετές) θετικές εξελίξεις στο πεδίο των μακροοικονομικών μεγεθών. Είναι η αίσθηση αναποτελεσματικότητας σε τομείς όπως η ασφάλεια ή η διαχείριση φυσικών καταστροφών, κάτι που εξηγεί και την αυξημένη κυβερνητική κινητικότητα στους τομείς αυτούς το τελευταίο διάστημα, ώστε να αντιστραφεί το κλίμα.
Φυσιολογική είναι επίσης η κόπωση από μια κυβέρνηση που σε λίγους μήνες συμπληρώνει πέντε χρόνια ζωής. Ενώ η αίσθηση πως η παντοδυναμία ενισχύει φαινόμενα αλαζονείας, προκαλεί αντιδράσεις, κάτι που εκδηλώθηκε στον β΄ γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών.
Ζητήματα της πρόσφατης επικαιρότητας, όπως η υπερψήφιση της «ισότητας στον γάμο», δυσαρέστησαν ένα τμήμα ψηφοφόρων της Ν.Δ. Και παρά το ότι μακροπρόθεσμα η Ν.Δ. μπορεί να έχει οφέλη από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία, στην παρούσα φάση φαίνεται να καταβάλλει κάποιο κόστος.
Το ζήτημα, πάντως, που περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο φαίνεται να πλήττει στην παρούσα φάση την κυβέρνηση, είναι εκείνο της τραγωδίας των Τεμπών. Καθώς, πέραν της συναισθηματικής φόρτισης που προκαλεί, αλλά και της δυσπιστίας απέναντι στους κυβερνητικούς χειρισμούς, λειτουργεί και ως αφορμή εκδήλωσης μιας γενικότερης κρίσης πολιτικής και θεσμικής εμπιστοσύνης.
Αποσυσπειρωτικά λειτουργεί για την κυβέρνηση και η απουσία μιας «απειλητικής» για εκείνην αντιπολίτευσης. Στις μετεκλογικές αναλύσεις μας είχαμε χαρακτηρίσει την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ ως «δηλητηριασμένο δώρο» για την Ν.Δ. Διότι ναι μεν ενίσχυε την κυριαρχία της, έθετε όμως έκτοτε ως μέτρο σύγκρισης τη διαχείριση των προβλημάτων αυτή καθαυτή. Και είναι πάντα ευκολότερο να συγκρούεσαι με τον ΣΥΡΙΖΑ ή το ΠΑΣΟΚ παρά με την πραγματικότητα.
Πέραν των παραπάνω, ένα κρίσιμο ζήτημα προς διαχείριση για τη Ν.Δ. είναι η μη ανανέωση του κεντρικού της αφηγήματος.
Ο κ. Μητσοτάκης κέρδισε τις εκλογές του 2019 και του 2023 έχοντας ένα ισχυρό κεντρικό μήνυμα. Το 2019 ήταν η υπόσχεση γι’ αυτό που ονομάστηκε «κανονικότητα», μετά μια δεκαετή κρίση. Το 2023 ήταν το μήνυμα για σταθερότητα, το οποίο υποστηριζόταν από την υπεροχή του κ. Μητσοτάκη έναντι των ανταγωνιστών του, αλλά και την αίσθηση πως παρά τα όποια λάθη τα πράγματα σε γενικές γραμμές πάνε καλά.
Σήμερα, αν ρωτήσεις έναν υπουργό ή ένα στέλεχος της Ν.Δ. ποιο κεντρικό μήνυμα εκπέμπει η κυβέρνηση, δύσκολα θα λάβεις μια σαφή και ενιαία απάντηση. Θα αναφέρουν επιμέρους επιτεύγματα ή δράσεις, το κεντρικό μήνυμα ωστόσο θα είναι ή ασαφές ή επαναχρησιμοποιημένο, σε μια εποχή μάλιστα που ο πολιτικός χρόνος είναι συμπυκνωμένος. Με ασαφή, όμως, τον κεντρικό στόχο και κάπως αόριστο το πολιτικό επίδικο, τα μικρότερα λάθη μεγεθύνονται και η «γκρίνια» διαχέεται ευκολότερα.
Οταν ο κ. Μητσοτάκης μετά τις εκλογές προχώρησε στο λεγόμενο «ροτέισον» του υπουργικού συμβουλίου, το χαρακτήρισε αναγκαίο προκειμένου η «μονιμότητα» των υπουργών να μην οδηγήσει σε αδράνεια. Αυτό που ισχύει για τα πρόσωπα ισχύει και για το κεντρικό αφήγημα της κυβέρνησης, το οποίο χρειάζεται φρεσκάρισμα και στο περιεχόμενο και στο περιτύλιγμά του. Για να μη φθίνει, αλλά και για να απεγκλωβιστεί από το συγκρουσιακό και αρκετά τοξικό κλίμα της τελευταίας περιόδου.
Αν, αντιθέτως, κάτι δεν πρέπει να αλλάξει ο πρωθυπουργός είναι η στρατηγική της «τριγωνοποίησης», που με συνέπεια και ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα εφάρμοσε στην πρώτη θητεία του. Η στρατηγική δηλαδή να δημιουργεί έναν δικό του χώρο πολιτικής επιρροής, με στοιχεία και «δεξιάς» και «αριστερής» ατζέντας στη βάση πάντα ενός ρεαλιστικού πραγματισμού.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, θα μπορούσαν οι ευρωεκλογές να αποτελέσουν τελικά μια δυσάρεστη έκπληξη για τη Ν.Δ.;
Αν και σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο δεν μπορεί να προεξοφληθεί δυόμισι μήνες πριν από τις εκλογές, η πιθανότητα ασφαλώς υπάρχει, αφού πολλοί ψηφοφόροι τις θεωρούν ευκαιρία για μια ανέξοδη διαμαρτυρία. Γεγονός που δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο, καθώς η δραματοποίηση των εκλογών, προκειμένου να αποφευχθεί μια ραγδαία αποσυσπείρωση, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Στο ενδεχόμενο μιας μεγάλης πτώσης, η εικόνα της κυβέρνησης αναμφίβολα θα θολώσει. Η εσωκομματική κριτική ενδεχομένως να δυναμώσει. Τα διάφορα κέντρα ισχύος πέριξ της πολιτικής βλέποντας την αδυναμία να διαφοροποιήσουν τη στάση τους. Και έτσι, η όποια φθορά να αποκτήσει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.
Και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, πάντως, τον πρώτο λόγο στις πολιτικές εξελίξεις θα εξακολουθήσει να τον έχει η Ν.Δ. Κατ’ αρχάς, επειδή θα έχει μπροστά της της τρία χρόνια καθαρού πολιτικού χρόνου, διάστημα ικανό για να ωριμάσουν και να αποδώσουν οι πολιτικές που έχει προωθήσει, αλλά και για να επουλωθούν οι πληγές που έχουν ανοίξει.
Εξακολουθεί, δε, να διαθέτει σοβαρά πλεονεκτήματα στην πολιτική σκακιέρα. Δύσκολα νομοσχέδια έχουν ήδη ψηφιστεί. Σημαντικά νομοσχέδια που δημιουργούν προσδοκίες, το ίδιο. Η οικονομία μοιάζει ικανή να παράγει θετικές ειδήσεις για καιρό ακόμη. Σε ζητήματα διεθνούς εκπροσώπησης της χώρας, η υπεροχή του κ. Μητσοτάκη έναντι των ανταγωνιστών του είναι συντριπτική. Η αντιπολίτευση εξ αριστερών βρίσκεται σε περιδίνηση και πιθανόν να παραμείνει για καιρό ακόμη. Ενώ η εκ δεξιών έχει αμφίβολη πιστότητα ψήφου και με βεβαιότητα θα πιεστεί στην πορεία προς τις εκλογές, όταν θα κληθεί να λάβει θέση για ζητήματα διακυβέρνησης.
Ολα τα παραπάνω, ωστόσο, μπορούν να κεφαλαιοποιηθούν πολιτικά, παρατείνοντας έτσι την περίοδο κυριαρχίας της Ν.Δ., ως μέρος ενός σαφούς αφηγήματος και μιας στρατηγικής που υπηρετείται με συνέπεια και θα πρέπει να επικαιροποιείται διαρκώς.
*Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.