Τη στιγμή που θα γίνει εφικτό η διακυβέρνηση μιας χώρας να μπορεί να γίνεται αυτόματα από τα κομπιούτερ, εισηγούμαι επισήμως: Να το κάνουμε. Η Ελλάδα να αποκτήσει ένα μηχάνημα για κυβέρνηση. Να πάρουμε την ευθύνη και τον κόπο από τους Homo sapiens που κατοικούν εδώ και να τη δώσουμε σε ό,τι τεχνητές νοημοσύνες προκύψουν στο μέλλον. Εδώ που τα λέμε, δεν χρειάζεται καν να περιμένουμε τις τεχνητές νοημοσύνες -υπάρχουν πλυντήρια πιάτων που θα ήταν λιγότερο καταστροφικά στη διακυβέρνηση της χώρας από το ελληνικό πολιτικό προσωπικό των τελευταίων 40 χρόνων. «Τεχνολογία» είναι οι τεχνικές λύσεις που βρίσκει ο ανθρώπινος νους για τα προβλήματα της ζωής, από τη μετακίνηση ανθρώπων και προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις, μέχρι την πολιομυελίτιδα. Η διακυβέρνηση μιας χώρας είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα της ζωής, η δημόσια διοίκηση ένας σοβαρός γρίφος. Οχι μόνο στην πτωχευμένη Ελλάδα, παντού. Η τεχνολογία μπορεί να κόψει γόρδιους δεσμούς και σ’ αυτό τον τομέα. Το κάνει ήδη σε χώρες άλλες, αλλιώτικες.
Η Εσθονία είναι μια χώρα στις ακτές της Βαλτικής με πληθυσμό αντίστοιχο της Θεσσαλονίκης. Ολοι οι γείτονές της της έχουν φερθεί σα φιλόξενο πατάκι τους προηγούμενους αιώνες, και είναι επισήμως ανεξάρτητο κράτος μόλις από το 1991. Σήμερα είναι η πιο πλούσια από τις χώρες που αποσχίστηκαν από τη Σοβιετική Ενωση, και η πιο δημοκρατική. Το επίπεδο ζωής και η νοοτροπία των Εσθονών μοιάζουν περισσότερο με των απέναντι γειτόνων της Σκανδιναβίας παρά με της Λεττονίας και της Λιθουανίας (για να μην πούμε για τη Λευκορωσία) στα νότια. Και η Εσθονία είναι καλύτερη από όλες σε ένα πράγμα: Την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Η μικροσκοπική αυτή δημοκρατία έχει χρησιμοποιήσει περισσότερο από όλες τις χώρες του κόσμου την τεχνολογία για να κάνει τη ζωή των πολιτών πιο εύκολη και τη λειτουργία των μηχανισμών του κράτους πιο ευέλικτη και αποτελεσματική. Υπάρχει εκεί ένας μοναδικός τρόπος να ταυτοποιούνται οι πολίτες, με μια ταυτότητα που περιέχει έναν αριθμό και ένα τσιπάκι με το κλειδί κρυπτογράφησης που τους επιτρέπει να υπογράφουν ηλεκτρονικά. Πλέον κυκλοφορούν και ταυτοποιημένες κάρτες SIM για κινητά, ώστε οι πολίτες να μπορούν να κάνουν όλες τους τις συναλλαγές που χρειάζονται με επίσημη ταυτοποίηση από το κινητό, απλά πληκτρολογώντας έναν κωδικό.
Δεν υπάρχουν δημόσιες υπηρεσίες που θα ζητήσουν από πολίτη υπογεγραμμένο χαρτί από υπηρεσίες σε άλλους ορόφους ή άλλα κτίρια. Ολες οι απαραίτητες πληροφορίες υπάρχουν online, τίποτα δεν «χάνεται» και κανένας δεν χρειάζεται να ψάχνει σε σκωροφαγωμένους φακέλους καθώς άνθρωποι ξεροσταλιάζουν σε ουρές. Ο πολίτης έχει πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες του και μπορεί να τις στείλει σε όποια δημόσια υπηρεσία θέλει ηλεκτρονικά. Εφόσον το κράτος μπορεί να επιβεβαιώσει ηλεκτρονικά την ταυτότητά του, όλες οι υπηρεσίες μπορούν να είναι διαθέσιμες ηλεκτρονικά – ακόμα και οι εκλογές. Εφόσον είσαι Εσθονός πολίτης μπορείς να ψηφίσεις από οπουδήποτε. Οι φορολογικές δηλώσεις συμπληρώνονται σχεδόν από μόνες τους κατά τη διάρκεια του χρόνου, καθώς όλες οι εισφορές καταγράφονται στο σύστημα από τους εργοδότες όταν γίνονται, και το τραπεζικό σύστημα είναι υποχρεωμένο να μοιράζεται συγκεκριμένες πληροφορίες με το κράτος (δόσεις δανείων κ.λπ.). Οι πολίτες παίρνουν τις επιστροφές φόρου απευθείας στον τραπεζικό τους λογαριασμό δύο μέρες μετά την υποβολή της δήλωσης.
Ολα αυτά βεβαίως χτυπάνε καμπανάκια στον οποιονδήποτε, ακόμα και σε τεχνολάγνους όπως εγώ. Θέματα ασφάλειας και αξιοπιστίας υπάρχουν, ενώ όλη αυτή η τεχνολογική υποδομή μοιάζει περίπλοκη και πιθανότατα και ευάλωτη. Αλλά η ανησυχία είναι υπερβολική. Υπάρχουν και τεχνικές λύσεις που περιορίζουν τα θέματα ασφαλείας, ή εκμηδενίζουν τη ζημιά σε περίπτωση απώλειας δεδομένων ή άλλων προβλημάτων. Η διαφάνεια της λειτουργίας του συστήματος είναι ευθύνη της κυβέρνησης – πρόσφατα ας πούμε ανέβασε τον κώδικα του συστήματος ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στο GitHub για να τον ελέγξει όποιος θέλει. Κι αν μια τέτοια τεχνολογική υποδομή αυξάνει ας πούμε 10% την πιθανότητα κάτι να πάει στραβά, αναρωτιέμαι τι πειράζει, όταν ταυτόχρονα κάνει το σύστημα εκατό φορές πιο διαφανές, εύχρηστο, γρήγορο και ανώδυνο για τον πολίτη. Τέτοιες υποδομές μπορεί να μοιάζουν ταιριαστές γι’ αυτές τις βόρειες κι αλαφροΐσκιωτες χώρες, αλλά ακατάλληλες για τον άναρχο νοτιά. Και μόνο που σκέφτομαι το ενδεχόμενο εισαγωγής ταυτότητας με τσιπάκι στη χώρα όπου το ένα τρίτο του πληθυσμού νομίζει ότι το ψεκάζουν και οι μητροπολίτες δηλώνουν ότι πετάνε τριφασικό ρεύμα από τα ράσα, φρίττω. Αλλά είναι κρίμα, γιατί αυτές ακριβώς οι χώρες, με τη διαλυμένη δημόσια διοίκηση και το διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό κράτος είναι που θα είχαν να ωφεληθούν περισσότερο από τεχνολογικές υποδομές. Ποιος ξέρει. Η Βουλγαρία έχει ήδη συμφωνήσει να πάρει τεχνογνωσία από την Εσθονία. Μπορεί κάποτε κι εμείς να στραφούμε σε τέτοιες τολμηρές λύσεις. Ή, έστω, να εκλέξουμε ένα πλυντήριο πιάτων για πρωθυπουργό.
Οτιδήποτε θα ήταν καλύτερο από αυτό που έχουμε ήδη.