Αν και πολυαναμενόμενα, τα στοιχεία για τη «συστημική» Ιαπωνία ήρθαν, απογοήτευσαν και προσπέρασαν χωρίς να ανοίξει μύτη τη Δευτέρα. Οι παγκόσμιοι δείκτες συνέχισαν ανοδικά – για ένατη συνεχόμενη μέρα. Η αναιμική ανάπτυξη της ιαπωνικής οικονομίας (παρά το πρωτοφανές «τύπωμα» και το φθηνότερο κατά 20% γιεν, σε σχέση με πέρυσι) δεν στάθηκε ικανή να ανησυχήσει τους traders. Εστίασαν με χαρά σε μια άλλη εξέλιξη, η οποία σε μια άλλη συγκυρία θα αποτελούσε η ίδια «αφορμή ανησυχίας»: Ο καταλύτης που πήρε πάνω του τις αγορές στο ξεκίνημα της εβδομάδας ήταν η ανακοίνωση από το Πεκίνο, ότι τον Ιανουάριο η ρευστότητα αυξήθηκε εντυπωσιακά. Αφού η Κίνα αυξάνει τις πιστώσεις στην οικονομία της, συμπέρανε χθες η λογική της πλειοψηφίας, θα «ποτιστούν» και οι αναδυόμενες και όλοι.
Το ενδιαφέρον είναι ότι μέχρι χθες, όλος ο κόσμος είχε την εντύπωση ότι η Κίνα προσπαθεί να περιορίσει τη ρευστότητα στο σύστημα, να τιθασεύσει τον ανεξέλεγκτο δανεισμό, να μειώσει την έκθεση των τυχοδιωκτικών «σκιωδών τραπεζών». Είναι πρόσφατες οι εντάσεις στη διατραπεζική αγορά, η έλλειψη ρευστότητας, η εκτίναξη των διατραπεζικών επιτοκίων, ενώ η κεντρική τράπεζα, ως αυστηρή παιδαγωγός, παρέμενε ψυχρή στις εκκλήσεις για περισσότερη ρευστότητα. Δεν έβαζε πλάτη παρά μόνο για «τα απαραίτητα», την τελευταία στιγμή. Η αύξηση της ρευστότητας τον Ιανουάριο ήρθε σε μια περίοδο που η Κίνα έχει διατυπώσει σαφώς την πρόθεση για έλεγχό της. Αυτό που διάβασαν οι αγορές χθες είναι ότι τελικά ενέδωσε σε «περισσότερο φούσκωμα».
Πόσο όμως έχει φουσκώσει το κινεζικό σύστημα; Πόσο συγκρίσιμος είναι ο κίνδυνος σκασίματος με αυτόν των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών; Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι «πολύ». Σαφή απάντηση στο δεύτερο θα πάρουμε κατόπιν εορτής. Οι ρυθμοί, πάντως, της τραπεζικής επέκτασης στην Κίνα είναι εντυπωσιακοί. Πριν από πέντε χρόνια, το μέγεθος του χρηματοοικονομικού τομέα της χώρας ήταν περίπου 10 τρισ. δολάρια. Σήμερα προσεγγίζει τα 25 τρισ. δολάρια. Η αύξηση των σχεδόν 15 τρισ. δολαρίων είναι ισοδύναμη με το μέγεθος όλων των εμπορικών τραπεζών στις ΗΠΑ, είπε η Σαρλίν Τσου της Fitch στο BBC. Δηλαδή, μέσα σε μισή δεκαετία, η Κίνα πρόσθεσε στο τραπεζικό της σύστημα ένα μέγεθος που η δεσπόζουσα οικονομία του πλανήτη χρειάστηκε περίπου έναν αιώνα για να δημιουργήσει. Με τη νέα ρευστότητα η Κίνα έκτισε την τελευταία πενταετία, μεταξύ άλλων, περισσότερα από 40.000 χλμ. αυτοκινητοδρόμων, 10.000 χλμ. σιδηροδρόμων υψηλών ταχυτήτων, 30 αεροδρόμια, 25 μετρό σε ισάριθμες πόλεις, ενώ από το 2008 εγκαινιάζεται ένας ουρανοξύστης κάθε πέντε μέρες. Γιγαντισμός σε fast forward.
Κάθε γίγαντας έχει τον φόβο του: Η αύξηση της ρευστότητας κατά 425 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο αποκάλυψε πως μπροστά στο ρίσκο πιστωτικού εμφράγματος, το Πεκίνο λύγισε: Παρά τις περί του αντιθέτου εξαγγελίες ή δείγματα, πότισε εντατικά μια οικονομία ήδη πλημμυρισμένη από ρευστότητα. Τον τελευταίο καιρό είναι οι νομισματικές πρωτοβουλίες των δυτικών τραπεζών που προσελκύουν τα φώτα της δημοσιότητας. Ομως την ίδια ώρα, στην πλέον αδιαπέραστη mega-οικονομία, το «νέο χρήμα» είναι πολύ περισσότερο. Η αύξηση της ρευστότητας τον Ιανουάριο στην Κίνα ισοδυναμεί με το τριπλάσιο σχεδόν του χρήματος που «τύπωσαν» οι κεντρικές τράπεζες Ιαπωνίας και ΗΠΑ μαζί.
Οι διαφορές παραμένουν τεράστιες. Υπάρχουν όμως σαφείς αναλογίες. Ο κινεζικός φόβος μπροστά στην πιθανότητα χρεοστασίου θυμίζει τον δυτικό και καταπιέζει τα πιο συντηρητικά ένστικτα για περιστολή του ανεξέλεγκτου δανεισμού. Οι αντιδράσεις είναι επίσης ανάλογες. Κινέζοι και Δυτικοί βλέπουν ως (αναγκαίο) κακό το εύκολο χρήμα, αλλά όταν το σύστημα αρχίσει να σπαρταράει από στερητικά φαινόμενα σπεύδουν αμφότεροι να ρίξουν περισσότερο.