Η γέννηση ενός «μνημονίου διάσωσης» έχει πολλές ωδίνες: Ανακοίνωση, ζύμωση, διαπραγματεύσεις, σύνταξη, έγκριση, υπογραφή. Το ΔΝΤ χθες έκανε το πρώτο βήμα. Ανακοίνωσε πως κατέληξε σε ενδιάμεση συμφωνία με το Κίεβο για το πακέτο διάσωσης της ουκρανικής οικονομίας. Θα κυμανθεί μεταξύ 14 δολ. και 18 δισ. δολ. για δύο χρόνια, με προοπτική να φτάσει τα 27 δισ. δολ. – αν συνυπολογιστούν τα δανεικά που έχουν υποσχεθεί άλλοι, όπως η Ιαπωνία (1,5 δισ. δολ.) ή η Ε.Ε. (1,6 δισ. ευρώ). Αυτά όμως προϋποθέτουν να έχει πρώτα εγκατασταθεί το ΔΝΤ στη χώρα.
Το ουκρανικό μνημόνιο θα χτιστεί πάνω σε κλασικό «μοντέλο» του Ταμείου: προϋποθέτει υποτίμηση του νομίσματος (έχει συντελεστεί ήδη σε μεγάλο βαθμό) και δραστική, «επίπονη» περικοπή των δαπανών του Δημοσίου – με πρώτες τις επιδοτήσεις. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου αναμένεται να εγκρίνει το νέο πρόγραμμα «μέσα στο επόμενο δίμηνο». Οι αγορές έδειξαν τα αναμενόμενα αντανακλαστικά στην προοπτική του διχτυού ασφαλείας που ετοιμάζεται να απλώσει το ΔΝΤ κάτω από τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ουκρανίας: Η υποχώρηση των ουκρανικών ομολόγων ανακόπηκε. Αλλά τέτοιες «χαρές» (όπως μας θυμίζει η «ανακούφιση των αγορών» αμέσως μετά το Καστελλόριζο) κρατούν λίγο, εναλλάσσονται με ασύμμετρες λύπες και σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν αξιόπιστο πρόκριμα εξελίξεων.
Το τρενάκι του ιλίγγου αρχίζει για τον ουκρανικό πληθυσμό. Ο προσωρινός πρωθυπουργός Β. Γιατσενιούκ είπε πως η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή από το να δεχθεί τις απαιτήσεις για μεταρρυθμίσεις «γιατί είναι στα όρια της χρεοκοπίας» – και γιατί αν δεν γίνει τίποτα, το ΑΕΠ της χώρας θα υποχωρήσει φέτος κατά 10%. Από την άλλη, ο Β. Σόιμπλε μοιάζει να βάζει φρένο στο χρονοδιάγραμμα. Το Κίεβο, είπε, δεν μπορεί να λάβει μέχρι τις εκλογές της 25ης Μαΐου, πέρα από χρήματα έκτακτης ανάγκης. «Η προσωρινή διοίκηση πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ώς τότε, να πληρώνει μισθούς και συντάξεις». Αυτό που δεν λέει ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ είναι ότι μια προσωρινή διοίκηση δεν μπορεί να πάρει όλα τα προαπαιτούμενα μέτρα που προϋποθέτει η επίσημη έναρξη του προγράμματος του ΔΝΤ χωρίς να προκαλέσει χάος. Η καυτή πατάτα θα προσγειωθεί στην επόμενη: Αυτή που θα εκλεγεί με σύνθημα την ελπίδα.
Η κατάργηση του επιδόματος θέρμανσης και η αύξηση της τιμής που πληρώνει το Κίεβο στην Gazprom θα επιβαρύνει τον λογαριασμό για τα ουκρανικά νοικοκυριά κατά 50% από 1ης Μαΐου – θα ακολουθήσουν και άλλες αυξήσεις. Η δικαιολογία είναι ότι η εξοικονόμηση από τις επιδοτήσεις θα επιτρέψει στο κράτος να ενισχύσει στοχευμένα τα νοικοκυριά που πραγματικά έχουν ανάγκη. Μια ματιά στο γεωγραφικό πλάτος που καταλαμβάνει η χώρα και στην κατανομή του εισοδήματος στον πληθυσμό, αρκεί για να μετατρέψει την παραπάνω στόχευση σε ευσεβή πόθο. Μια σύντομη αναδρομή στις αντιδράσεις του ελληνικού πληθυσμού στις δυσάρεστες εκπλήξεις θυμίζει το ρίσκο της άτσαλης φτωχοποίησης.
Μετά τη διελκυστίνδα μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών, το Κίεβο ανοίγει σιγά σιγά την κουρτίνα που επέλεξε. Το περιεχόμενο θα αποκαλυφθεί πλήρως μετά τις εκλογές. Για μία ακόμα φορά η Ευρώπη βάζει μπροστά το ΔΝΤ. Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο επιδέξια θα μανατζάρει το ΔΝΤ αυτό το μνημόνιο; Οι γεωπολιτικές συνέπειες ενός μνημονιακού ατυχήματος στην Ουκρανία δεν συγκρίνονται με την ελληνική περίπτωση. Επιπλέον, οι μοχλοί πίεσης των δανειστών στην Ουκρανία, άρτι απογαλακτισθείσα από τη Μόσχα, δεν είναι τόσο ισχυροί όσο σε μια μικρή χώρα που ανήκει στο Ευρωσύστημα. Από την άλλη, οι πολιτικές καταβολές της Ουκρανίας πείθουν αρκετούς πως η προσαρμογή μπορεί να συντελεστεί πιο αποφασιστικά: η λιτότητα συνάντησε λιγότερες αντιδράσεις στη Βαλτική από ό,τι στη Μεσόγειο. Η άποψη υποβαθμίζει το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει υψηλότερης κατηγορίας ρίσκο – φροντίζει η γεωπολιτική ιδιαιτερότητά της γι’ αυτό.