Ηταν κάτι περισσότερο από απλή «τροχιοδεικτική βολή»: Οι σελίδες της τελευταίας έκθεσης αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας ήταν η πλέον ευθεία βολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την ευρωπαϊκή διαχείριση της ελληνικής διάσωσης – ή μάλλον, για την ανεπάρκειά της. Το ότι η διοίκηση του Ταμείου παρακράτησε τη δημοσίευση της έκθεσης για μετά τις εκλογές, ενισχύει την υπόθεση ότι το ΔΝΤ δεν είχε σκοπό να προκαλέσει περιττή τρικυμία στην ταλαιπωρημένη τοπική κυβέρνηση – άλλους ήθελε να θέσει ενώπιον των ευθυνών τους: Την Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία θυμίζει με κάθε ευκαιρία τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει για τη στήριξη του ελληνικού αξιόχρεου.
Μπορεί τα βέλη να μη στόχευαν την Ελλάδα, αλλά περνούν μέσα από το σώμα της οικονομίας της, αφήνουν πληγές κι ανοίγουν την πόρτα σε νέες περιπέτειες. Με καθυστέρηση ημερών, η τρικυμία αρχίζει, με το ΔΝΤ να δίνει ψυχρά το σύνθημα του επόμενου γύρου για το ελληνικό ζήτημα. Προκειμένου να πιέσει την Ε.Ε. να προωθήσει πιο ενεργά ελάφρυνση, όπως έχει υποσχεθεί, παραθέτει αναλυτικά τα ελληνικά αδιέξοδα με τα μελανά χρώματα που τους αρμόζουν: Η Ελλάδα πρέπει να πετύχει «δραματική βελτίωση της παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα» αν θέλει να αποφύγει νέα οριζόντια μέτρα λιτότητας – μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις… Οι τράπεζες πρέπει να κινηθούν γρήγορα για τη θεραπεία των μη εξυπηρετούμενων χαρτοφυλακίων τους που είναι σε «επίπεδα ρεκόρ για την Ευρωζώνη»… Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να ενταθούν για να πάρουν μπρος οι εξαγωγές που ασθμαίνουν… μεταξύ άλλων. Κατόπιν όλων των ανωτέρω; Το Ταμείο υπονοεί πως είναι πλέον εμφανώς απαραίτητο η Ευρώπη να στηρίξει περαιτέρω την Ελλάδα, να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις δανεισμού που θέτει το Ταμείο – και να ξεχάσει «μαξιλάρια του ΤΧΣ» και λοιπές εξυπνάδες για κλείσιμο χρηματοδοτικών κενών…
Δεν θα σταθώ τώρα στις προειδοποιήσεις για τα δημοσιονομικά ή το ασφαλιστικό. Αλλά στις άμεσες συνέπειες της δημοσίευσης της αξιολόγησης του Ταμείου – στη βουτιά του τραπεζικού δείκτη του ελληνικού χρηματιστηρίου. Η αξιολόγηση έθεσε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το επερχόμενο πρόβλημα των τραπεζικών χαρτοφυλακίων και υπενθυμίζει το ασφυκτικά χρονικά περιθώρια για την επίλυσή του. Το θέμα έχουν θίξει ήδη Ελληνες τραπεζίτες και ο απερχόμενος κεντρικός. Η έκθεση του ΔΝΤ έκανε την πρώτη επίσημη περιφορά του προβλήματος στον πλανήτη. Η υποχώρηση των μετοχών στο ΧΑΑ ήταν αναμενόμενο αντανακλαστικό.
Οι ελληνικές τράπεζες, μετά το μοιραίο χτύπημα του PSI πέτυχαν μια εντυπωσιακή μεταστροφή – βοηθούσης και της μεταστροφής της Ευρωζώνης. Τα χρήματα που συγκέντρωσαν τους εξασφαλίζουν καλή θέση με βάση το κριτήριο της κεφαλαιακής επάρκειας στην επανεκκίνηση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος υπό την ομπρέλα της ΕΚΤ το 2015. Δεν αρκεί. Αν η «μετωπική σύγκρουση» των ελληνικών τραπεζών με το «κούρεμα» των ομολόγων του Δημοσίου τις άφησε σμπαράλια, έκτοτε κατάφεραν να ξανασυναρμολογήσουν «το αμάξωμα» τους, να το βάψουν να το εξοπλίσουν. Ομως ο κινητήρας παραμένει ο ίδιος. Τα κακά δάνεια στους ισολογισμούς τους -κληρονομιά της ευφορικής εποχής- απειλούν να ακινητοποιήσουν πάλι μετά από μερικά μέτρα το ανακατασκευασμένο φρεσκογυαλισμένο όχημα. Είναι επιτακτικό ένα δύσκολο (κι ακριβό) ρεκτιφιέ στον λαβωμένο κινητήρα.
Η Τράπεζα της Ελλάδος, έχοντας ξεπεράσει το δράμα μιας πιθανής αποβολής από το ευρωσύστημα, έχει τώρα ένα πιο «hands-on» ρόλο: Να πιέσει για αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων, δημιουργία προβλέψεων, διαγραφές. Η διαδικασία θα έχει πόνο που αναβλήθηκε ώς σήμερα. Θα αυξήσει τριβές σε μια καθημαγμένη οικονομία, χωρίς την πολυτέλεια περαιτέρω αναμονής «για μια ευνοϊκότερη συγκυρία». Την ίδια ώρα, ο δανεισμός σε αξιόπιστους πελάτες θα πρέπει να αυξάνεται. Ο καινούργιος ρόλος του Γιάννη Στουρνάρα ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας δεν θα είναι η «χαλαρή αποστρατεία» που εκτιμούν αρκετοί.