Υπάρχουν μερικές λέξεις που πυροδοτούν βαθιά αντανακλαστικά, σφυρηλατημένα από την τρυφερή ηλικία ενός ατόμου – ανεξάρτητα από πόσα χρόνια έχουν περάσει από αυτή: Για παράδειγμα, «διάλειμμα», «παγωτό». Αλλά και «διαγώνισμα». «Μπουνιές».
Εχουν και οι αγορές τις δικές τους «λέξεις-συνθήματα». Μπορεί να έχουν περάσει πλέον χρόνια από την «αγνή τους περίοδο» (τότε που οι κινήσεις, ακόμα και οι απότομες, είχαν ένα συνεπές σκεπτικό και δεν παραμορφώνονταν τόσο από «έκτακτα» νομισματικά μέτρα, παράγωγα προϊόντα και υψίσυχνες πλατφόρμες ηλεκτρονικών συναλλαγών), όμως κάποια αντανακλαστικά επιβιώνουν. Η εμφάνιση των λέξεων Βαγδάτη, Μοσούλη, αεροπορική επιδρομή στην ειδησεογραφία είναι ακόμα ικανή να πυροδοτήσει μια κλασική εκτόξευση στην τιμή του πετρελαίου – μια «ρετρό» αντίδραση σε ένα εφησυχασμένο τοπίο, όπου η έντονη μεταβλητότητα στις τιμές μοιάζει πλέον σχεδόν αναχρονιστική.
Η προέλαση των σουνιτικών ταγμάτων προς τον Νότο του Ιράκ διέρρηξε τη ροή των εξελίξεων από την Τετάρτη και τάραξε την αγορά αργού, που τον τελευταίο καιρό έδειχνε να σταθεροποιείται. Το συμβόλαιο της ποικιλίας West Texas πλησίασε τα $108. Η τιμή του βαρελιού Brent έκανε άλμα τριών δολαρίων την Πέμπτη και συνέχισε την Παρασκευή προσεγγίζοντας το πρωί τα $115 – υψηλό εννιά μηνών, αρκετά ψηλότερα από τη ζώνη των $104-$111 όπου κυμαίνεται τον τελευταίο χρόνο.
Η προοπτική de facto διχοτόμησης του Ιράκ επανέφερε τη μοιραία χώρα στην επικαιρότητα – και τις αλλαγές τιμών στις ταμπέλες των ελληνικών βενζινάδικων. Η υποχώρηση των μετοχών των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών που έχουν εγκατασταθεί ήδη στο βόρειο Ιράκ, μεταφέρει τον ιό της ανησυχίας στους ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς χρηματιστηριακούς δείκτες. Αγχωμένοι CEOs σπεύδουν να καθησυχάσουν με δηλώσεις του τύπου «business as usual» – αλλά η συγκεκριμένη διαβεβαίωση για τη συγκεκριμένη περιοχή έχει διπλή ανάγνωση.
Η σιιτική κυβέρνηση της Βαγδάτης βομβαρδίζει τους σουνίτες αυτονομιστές της Μοσούλης, που θέλουν να ενώσουν το βόρειο Ιράκ με τη Συρία και να φτιάξουν χαλιφάτο – και προς αυτή την κατεύθυνση ελέγχουν ήδη εκτός της Μοσούλης, τη Φαλούτζα και το Τικρίτ. Το Ιράν και η Συρία συμπαρίστανται στη Βαγδάτη. Η Τουρκία επίσης, ενώ ζητάει από τους πολίτες της να εγκαταλείψουν το βόρειο Ιράκ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ζεματισμένες από πρόσφατες διεθνείς περιπέτειες, μοιάζουν αμήχανες στον ρόλο του συνταξιούχου χωροφύλακα. Η ιρακινή κυβέρνηση δείχνει φοβισμένη για την ασφάλεια της πρωτεύουσας.
Η τιμή του πετρελαίου απασφάλισε. Η αγορά φοβάται ότι η βία θα επεκταθεί στον πετρελαιοφόρο Νότο του δεύτερου μεγαλύτερου παραγωγού του ΟΠΕΚ, θα παρεμποδίσει τη λειτουργία των διυλιστηρίων, θα επηρεάσει την εξαγωγική ροή από το λιμάνι της Βασόρας, θα περιπλέξει την εκμετάλλευση των πλούσιων κοιτασμάτων του Ιρακινού Κουρδιστάν πιο βόρεια. Ο τελευταίος φόβος ενισχύθηκε την Πέμπτη, καθώς κουρδικές δυνάμεις ανακοίνωσαν πως ελέγχουν το Κιρκούκ, μετά την αποχώρηση των κυβερνητικών δυνάμεων.
Η προοπτική μείωσης των εξαγωγών του Ιράκ επιβαρύνει ένα τοπίο στο οποίο αρκετές χώρες παραγωγής εξάγουν μικρότερες ποσότητες από αυτές που καλύπτουν άνετα τη ζήτηση. Η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας εκτιμά πως για να εξασφαλιστεί η τιμή στα σημερινά ικανοποιητικά επίπεδα, οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ πρέπει να παράγουν 700 χιλιάδες βαρέλια περισσότερα ημερησίως από τα 30 εκατ. που παράγουν σήμερα.
Πέντε χρόνια πριν θα μιλούσαμε για την «τέλεια γεωπολιτική καταιγίδα». Σήμερα, την εποχή της περιορισμένης προσοχής και της «μνήμης χρυσόψαρου», μια ευφορική δέσμη ανακοινώσεων την επόμενη εβδομάδα μπορεί να θέσει στο περιθώριο την ανησυχία για το Ιράκ. Ζούμε στην εποχή των τάσεων και οι τάσεις διαμορφώνονται περισσότερο από τα υπονοούμενα κεντρικών τραπεζιτών για τα επιτόκια ή τους συναγερμούς διεθνών οργανισμών για «συστημικούς κινδύνους», παρά από συγκρούσεις ανθρώπων ή εκατόμβες νεκρών.
Το ότι η προσοχή των αγορών μπορεί την ερχόμενη εβδομάδα να φύγει από το ιρακινό πετρέλαιο το ίδιο ξαφνικά όπως έπεσε πάνω σε αυτό, δεν θα σταματήσει τις συγκρούσεις στη χώρα ούτε τις ζυμώσεις σε μια πιο «χειραφετημένη», αλλά ρευστή όσο ποτέ Μέση Ανατολή. Η εποχή δεν φουσκώνει μόνο χρηματοοικονομικές, αλλά και γεωπολιτικές φούσκες.
Αμφότερες βλάπτουν σοβαρά όταν σκάσουν.