Οταν βλέπει κανείς το μέλλον της χώρας του να καθορίζεται υπό τόσο δραματικές συνθήκες, χωρίς να μπορεί να το επηρεάσει, τα συναισθήματα είναι πρωτόγνωρα. Τα σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα ήταν χαρακτηριστικά της ανημποριάς, ακόμη και της απόγνωσης που κυριάρχησε την περασμένη εβδομάδα μεταξύ των Ελλήνων – εντός και εκτός των συνόρων. Οταν μάλιστα βρίσκεται κανείς μακριά από την Ευρώπη, η διαφορά μεταξύ της ανέφελης καθημερινότητας και της ψυχικής του κατάστασης γίνεται σχεδόν σουρεαλιστική – υλικό καταλληλότερο για ποίηση παρά για αναλύσεις.
Τέτοιες στιγμές, σχεδόν ανακουφίζεται να συνομιλεί με οικονομολόγους, καθώς η πολιτική ανάλυση έχει υπερβολικά πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Ακόμη και αν η ανάλυσή τους είναι δυσοίωνη, βασίζεται σε συγκεκριμένα δεδομένα. Τη μελέτη βιωσιμότητας του χρέους, για παράδειγμα. Ή την πορεία των εσόδων. Ή τις εκτιμήσεις τους για τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας. Οταν γνωρίζουμε το πρόβλημα, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, σωστά;
Κάποιες φορές, όμως, οι αριθμοί χρησιμοποιούνται για να πουν τη μισή αλήθεια. Οπως στο τελευταίο blog του επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ, για παράδειγμα, που θυμάται ότι δεν ωφελήθηκαν μόνο οι ευρωπαϊκές τράπεζες από την καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης το 2010, αλλά ξεχνάει ότι μόνο οι ελληνικές επλήγησαν από το «κούρεμα» του 2012. Ή στη συμφωνία της Δευτέρας, που αποδίδει όλο το φταίξιμο για τη μη βιωσιμότητα του χρέους στις ελληνικές επιδόσεις του τελευταίου έτους. Το χρέος θα έπρεπε να αναδιαρθρωθεί ούτως ή άλλως κάποια στιγμή. Το ζήτημα πολιτικοποιήθηκε και αυτό δεν βοηθάει τα οικονομικά επιχειρήματα. Πόσο μάλλον όταν αυτά χρησιμοποιούνται για να επιδιώξουν πολιτικούς σκοπούς.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με δημοσκόπηση της ΚΑΠΑ Research, το 51,5% των πολιτών θεωρεί θετική τη συμφωνία. Ενα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό, της τάξης του 72%, τη θεωρεί αναγκαία, ενώ επτά στους δέκα ζητούν την ψήφισή της από τη Βουλή. Προφανώς διότι κρατάει τη χώρα στο ευρώ. Η αμερικανική κυβέρνηση χαιρέτισε τη συμφωνία για τον ίδιο λόγο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα θεωρεί ότι βάζει τις βάσεις για επιστροφή στην ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά τονίζει ότι χρειάζεται ακόμη δουλειά και συμβιβασμούς από όλους. Οσο για το ΔΝΤ, επιμένει στον συνδυασμό δημοσιονομικής προσαρμογής, χρηματοδότησης και ελάφρυνσης του χρέους – πιέζοντας μάλιστα τους Ευρωπαίους να δεσμευθούν στην αναδιάρθρωση με νέες, ακόμη πιο δυσοίωνες, εκτιμήσεις για τη βιωσιμότητα του τελευταίου.
Οταν όμως βλέπει κανείς ό,τι δεν έγινε τα τελευταία πέντε χρόνια να ζητείται από μία αριστερή κυβέρνηση, αναρωτιέται πώς μπορεί να γίνει αυτό. Πιθανώς μία τεχνοκρατική κυβέρνηση θα μπορούσε πιο εύκολα να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις για το άνοιγμα των αγορών που προηγούμενες κυβερνήσεις, θεωρητικά πιο «νεοφιλελεύθερες» από την τωρινή, δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να κάνουν. Κανένας τεχνοκράτης, όμως, δεν θα μπορέσει να σταθεί εφαρμόζοντας παράλληλα περαιτέρω λιτότητα σε μία εξαντλημένη οικονομία. Πόση ακριβώς θα είναι αυτή είναι ακόμη άγνωστο. Θα εξαρτηθεί από τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα. Αν παραμείνει στο 3,5% του ΑΕΠ, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα είναι σημαντική.
Θα είναι δύσκολο, αλλά ίσως η συμφωνία να μπορεί να εφαρμοσθεί όπως ζητούν οι πολίτες. Σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση, το 64,5% θέλει σχηματισμό νέας κυβέρνησης με στήριξη από την παρούσα Βουλή. Βεβαίως, η πολιτική δεν γίνεται με δημοσκοπήσεις. Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από το αν η κυβέρνηση επιδείξει τις επόμενες ημέρες τη μεγαλοθυμία που δεν έδειξαν οι εταίροι μας, καλώντας τους πολιτικούς της αντιπάλους σε μία κυβέρνηση εθνικού σκοπού. Και βέβαια, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στη Βουλή θα δείξει αν η προτίμηση των πολιτών είναι εφικτή. Σήμερα, η μπάλα βρίσκεται πίσω στο ελληνικό έδαφος. Ο,τι και αν αποφασίσουν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των Ελλήνων, τουλάχιστον η απόφαση θα είναι δική μας. Είναι και αυτό μια παρηγοριά.