Το 2015 ξεκίνησε αισιόδοξα αλλά κατέληξε να βαπτιστεί annus horribilis. Δικαίως, διότι το περασμένο καλοκαίρι η Ελλάδα βρέθηκε στο χείλος μιας εθνικής καταστροφής που θα είχε ανυπολόγιστες συνέπειες, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στη θέση που μετά κόπων και βασάνων κατέκτησε η χώρα στον διεθνή περίγυρο. Γλιτώσαμε στο παρά πέντε, αλλά όχι χωρίς ζημιές. Στις υπόλοιπες παθογένειες της οικονομίας προστέθηκαν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι, ενώ η εικόνα της Ελλάδας υπέστη τεράστια (και ας ελπίσουμε ότι δεν είναι ανεπανόρθωτη) ζημιά. Είναι αστείο, αλλά πλέον για όποιο πρόβλημα έχει η Ενωση, η πρώτη πρόταση που πέφτει στο τραπέζι είναι να φύγει η Ελλάδα. Ναι, υπάρχουν οι κακόπιστοι, οι ρηχές αναλύσεις κ.λπ., αλλά οι τσαρλατανισμοί της δικής μας ηγεσίας όργωσαν το έδαφος για να πέφτει εύκολα ο σπόρος της αμφιβολίας, αν και κατά πόσον η Ελλάδα μπορεί να είναι μέρος της Ευρώπης.
Αυτό ήταν το αποκορύφωμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε πριν από την κρίση και χαρακτηρίστηκε από απλοϊκές ανοησίες όπως «πρώτα θα χρεοκοπήσει το κράτος και μετά το ασφαλιστικό» (τελικώς το ασφαλιστικό χρεοκόπησε το κράτος), «το μνημόνιο έφερε την κρίση» (αντί του ορθού «η κρίση έφερε το μνημόνιο»), «η λύση στην κρίση είναι να “πέσουν λεφτά στην αγορά”», ότι «όσο περισσότερο καταναλώνουμε τόσο περισσότερο αυξάνεται μαγικώς η παραγωγή», ότι «ψηφίζοντας σε δημοψηφίσματα παράγεται πλούτος προς διανομή», ότι «οι Ευρωπαίοι φοβούνται το Grexit» («Πιστεύαμε πως αν απειλούσαμε με έξοδο, οι Ευρωπαίοι θα τρόμαζαν. Αποδείχθηκε λάθος εκτίμηση… Προς έκπληξή μας, ο κ. Σόιμπλε πρότεινε αν θέλαμε να βγούμε από το ευρώ, να μας βοηθήσει κιόλας» είπε ο κ. Γιάννης Δραγασάκης), κ.λπ.
Θα συμφωνήσουμε ότι οι δύο αταίριαστοι κυβερνητικοί εταίροι φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο της καταστροφής που έγινε το 2015, αλλά υπήρξε ένα ολόκληρο πλέγμα αντιλήψεων που τους καθοδηγούσε. Κι αυτό δεν το καλλιέργησαν μόνοι τους. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, γραφιάδες, καθηγητές, συνδικαλιστές είχαν αποδυθεί σε μια φρενίτιδα λαϊκισμού, η οποία παλιότερα υπονόμευε κάθε προκοπή της χώρας και μετά το 2010 κάθε προσπάθεια εξόδου από την κρίση. Η Ελλάδα έχασε πρώτα τη μάχη του ορθού λόγου και μετά τη μάχη για το ξεπέρασμα της κρίσης.
Ομως, ουδέν κακόν αμιγές καλού. Το 2015 ήταν έτος βίαιης ωρίμανσης· όχι του ΣΥΡΙΖΑ που ήλπιζε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αλλά της ελληνικής κοινωνίας. Ολοι κατάλαβαν ότι με τσάμικα στην Πλατεία Συντάγματος δεν πληρώνεται ο ΕΝΦΙΑ και ότι οι υψωμένες γροθιές δεν παράγουν πλεονάσματα για να μοιραστούν. Στην ανατολή του 2016 η Ελλάδα είναι πιο φτωχή, αλλά ελπίζουμε και πιο σοφή. Δεν πιστεύει εύκολα σε σωτηριολογικές κορώνες, κατανοεί ότι χωρίς δουλειά δεν γίνεται προκοπή. Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι όλα πρέπει να αλλάξουν και ότι οι μεταρρυθμίσεις που κάποτε υβρίζονταν ως «νεοφιλελεύθερες» είναι το κλειδί. Βεβαίως η κυβέρνηση, με ρουσφέτια, διευθετήσεις, ΠΝΠ και φορολογήσεις, κάνει ό,τι μπορεί για να αναστήσει το κακορίζικο παρελθόν, αλλά όλα δείχνουν ότι δεν μπορεί. Τα κυβερνητικά σκυλιά αλυχτούν, αλλά το καραβάνι της κοινωνίας προχωρά, που θα έλεγε και ο κ. Τσίπρας. Φάνηκε εξάλλου στην εκλογή για αρχηγό της Ν.Δ., στην προσέλευση του κόσμου αλλά και στα αποτελέσματα.
Το 2016 μπορεί να είναι έτος πραγματικής ελπίδας, αφού η κάλπικη έσβησε άδοξα· και όχι λόγω του τρίτου κι αχρείαστου μνημονίου, αλλά λόγω ανερυθρίαστου παλαιοκομματισμού. Απομένει μία εβδομάδα ώστε αυτό να πιστοποιηθεί και είθε το annus horribilis να δώσει τη θέση του σε ένα από τα πολλά annus mirabilis…