Η Βοστώνη είναι ένας άλλος, ιδιαίτερος κόσμος – είναι ποτισμένη από την ακαδημαϊκή παράδοση και την πουριτανική ιστορία της Νέας Αγγλίας. Κατά τη διάρκεια μιας σύντομης επίσκεψης την περασμένη εβδομάδα, μου φάνηκε πιο «αμερικανικός» από τον κόσμο της Νέας Υόρκης αλλά και της Ουάσιγκτον, του κέντρου της αμερικανικής κυβέρνησης. Ακόμη και το Κέμπριτζ, το βοστωνέζικο προάστιο που στεγάζει το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ, αποπνέει την ατμόσφαιρα ενός χωριού. Η «πλατεία» του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σφύζει από νιάτα και ταλέντο την ημέρα, αλλά το βράδυ τα περισσότερα εστιατόρια κλείνουν στις εννιά, καθώς όλοι έχουν διάβασμα!
Με μια πρώτη ματιά, η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία του Κέμπριτζ δεν ταιριάζει με τον χαρακτήρα της εξουσίας και την εφήμερη φύση της επικαιρότητας, που δυναστεύουν την πολιτική σκηνή. Η πόλη φαίνεται πολύ μακριά από τους διαδρόμους της εξουσίας στην Ουάσιγκτον. Τα φαινόμενα, όμως, απατούν. Είτε είναι στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης είτε στη Σχολή Διακυβέρνησης Τζον Φ. Κένεντι στο Χάρβαρντ, η σύνδεση με την «αγορά» είναι το ζητούμενο. Στην πρώτη περίπτωση, για την εμπορική εφαρμογή των νέων τεχνολογιών. Στη δεύτερη, για την πολιτική εφαρμογή της ακαδημαϊκής έρευνας. Διότι, βέβαια, η πόλη αποτελεί φυτώριο ιδεών και προσώπων με τα οποία κάθε τόσο μπολιάζεται η πολιτική σκηνή, αναζητώντας στρατηγική κατεύθυνση.
Εκτός από κορυφαίους επιστήμονες, στις γειτονιές της έχουν τη βάση τους πρώην πολιτικοί, τραπεζίτες, ακόμη και στρατιωτικοί. Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λάρι Σάμερς, ο οποίος είναι επίτιμος πρόεδρος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Οσοι «δεν έχουν κρεμάσει εκεί τα παπούτσια τους» φιλοξενούνται για μικρότερα διαστήματα, ως επισκέπτες καθηγητές ή υπότροφοι.
Εδώ υπάρχει μια ευκαιρία και για την ανάδειξη του ελληνικού ζητήματος: τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, αλλά και την πρόκληση του προσφυγικού. Μπορεί η ομάδα εργασίας για την Ελλάδα που διοργάνωνε σχετικές ομιλίες να έχει καταργηθεί, καθώς η έμφαση δίδεται πλέον σε συγκριτικές μελέτες, αλλά πάντα υπάρχουν αφορμές να αναδείξει κανείς την κατάσταση στην Ελλάδα. Στην πόλη βρίσκονται άνθρωποι που έχουν και γνώση και ενδιαφέρον για τη χώρα, όπως οι δύο πρώην πρέσβεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα Νίκολας Μπερνς και Ντάνιελ Σμιθ. Στο γειτονικό Μέντφορντ, ένας Ελληνοαμερικανός ναύαρχος, ο Τζέιμς Σταυρίδης, είναι πρύτανης της φημισμένης Σχολής Διπλωματίας Fletcher. Εκεί υπάρχει επίσης η έδρα «Κωνσταντίνος Καραμανλής», που κατέχει ο καθηγητής Κώστας Λάβδας – και την οποία το επόμενο ακαδημαϊκό έτος θα παραδώσει, σύμφωνα με τη… βοστωνέζικη παράδοση, σε έναν πρώην πολιτικό: τον οικονομολόγο Γιώργο Αλογοσκούφη. Και βέβαια, μία Ελληνοαμερικανίδα, η Ελέιν Παπούλιας, διευθύνει το περίφημο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Χάρβαρντ.
Δέκα λεπτά πιο μακριά, στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του MIT, ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης της Κύπρου Αθανάσιος Ορφανίδης δεν σταματά να γράφει ότι η ελληνική οικονομία έχει πέσει θύμα της κυρίαρχης –γερμανικής– αφήγησης για την κρίση. Στο Tufts, ο καθηγητής Οικονομικών Γιάννης Ιωαννίδης επίσης παρακολουθεί την οικονομική κρίση και μαζί με τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη ζητούν τη σύνδεση των μεταρρυθμίσεων με την ελάφρυνση του χρέους. Η σύζυγός του Αννα Χάρντμαν εστιάζει σε έναν ανερχόμενο τομέα, τα οικονομικά της μετανάστευσης. Οσο για το σεμινάριο του Λουκά Τσούκαλη, που επισκέπτεται το Χάρβαρντ αυτό το εξάμηνο, έχει αποδειχθεί πολύ δημοφιλές καθώς εισάγει τους φοιτητές στην ευρωπαϊκή κρίση αλλά και σε έναν πολύ ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης: εκείνον της αμφιβολίας. Σε αυτή, άκουσα την περασμένη Τρίτη έναν 21χρονο Γερμανό φοιτητή να αναρωτιέται αν η Ε.Ε. έχει μέλλον όταν μια χώρα όπως η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να επιλέξει οικονομική πολιτική, θέτοντας ζήτημα δημοκρατικής νομιμοποίησης. Μέσα και έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας, τέτοιου είδους ευκαιρίες πρέπει να πολλαπλασιαστούν, καθώς είναι αυτές οι συζητήσεις που διαμορφώνουν την άποψη της παγκόσμιας ακαδημαϊκής και πολιτικής ελίτ για το ποιο είναι το πρόβλημα της Ελλάδας και τι πρέπει να γίνει.