Η σχέση της Αμερικής με τους Κούρδους έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες, που υπερβαίνουν πρόσωπα και κόμματα. Δεν χρειάζεται να ανατρέξει κανείς στο μακρινό παρελθόν για να ανακαλύψει κάποια συστατικά αυτής της συμμαχίας.
Η άνοιξη του 2003 αποτέλεσε κρίσιμη καμπή. Θυμάμαι πως μέχρι τότε άκουγα πάντα όλους τους Αμερικανούς αξιωματούχους να προτάσσουν τη σημασία της Τουρκίας. Αλλά εκείνη την άνοιξη άλλαξαν πολλά. Στη μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση της Αμερικής τις τελευταίες δεκαετίες, στον πόλεμο του Ιράκ, η Τουρκία δεν βρέθηκε στο πλευρό της. Το έκαναν όμως οι Κούρδοι.
Το αντικείμενο της σημερινής στήλης δεν είναι η ορθότητα ή όχι της επιλογής του Τζορτζ Μπους να πάει σε πόλεμο, αλλά η επισήμανση πως εκείνη την περίοδο κάτι άλλαξε στις ΗΠΑ, και κυρίως στους κόλπους του πιο σθεναρού υποστηρικτή της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον που δεν ήταν άλλος από το αμερικανικό στρατιωτικό κατεστημένο.
Η πιο χαρακτηριστική σκηνή, που θα μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη μου, ήταν ο εκνευρισμένος Αμερικανός αξιωματικός με τον οποίο μιλούσαμε έπειτα από ενημέρωση που είχε γίνει και στην οποία δεν ήμουν παρών. Τους συνάντησα λίγο μετά, έξω από το Πεντάγωνο. Μακριά από τα φώτα και χωρίς μικρόφωνα. Η συζήτηση ήταν περισσότερο ανθρώπινη, παρά πολιτική. Δεν ήταν υψηλόβαθμος, αλλά νομίζω τα λόγια και οι σκέψεις του εξέφραζαν πολλά στελέχη των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. «Σε αυτό το κτίριο δεν θα ξεχάσουμε ποτέ ότι την ώρα που η Αμερική πάει σε πόλεμο ένας στενός μας σύμμαχος απαγόρευσε τη διέλευση του αμερικανικού στρατού από το έδαφός του», μας είχε πει σε γενικές γραμμές. Δεν έκρυβε την οργή του, που δεν ήταν απόρροια μιας διαφορετικής γεωπολιτικής ανάλυσης. Εβγαινε από την ψυχή, παρά από το μυαλό. «Η στάση της κατά τα άλλα συμμάχου μας Τουρκίας, και η απουσία βόρειου μετώπου, στην ουσία σημαίνει ότι στην όλη επιχείρηση θα έχουμε μεγαλύτερες απώλειες», μας είπε για να συμπληρώσει, και δεν θα ξεχάσω το βλέμμα του: «Για να το θέσω ωμά, περισσότεροι Αμερικανοί στρατιώτες θα χάσουν τη ζωή τους».
Στη διάρκεια του πολέμου που ακολούθησε, αλλά και κατά τη μακρά μεταπολεμική περίοδο, Αμερικανοί στρατιωτικοί μιλούσαν με θαυμασμό για τις επιχειρησιακές ικανότητες και τις επιτυχίες των Κούρδων στο μέτωπο.
Δεν θα υπεισέλθω στη γεωπολιτική ανάλυση της σημασίας που έδιναν και εξακολουθούν να δίνουν οι ΗΠΑ στην Τουρκία. Βρίσκεται σε μια δύσκολη γειτονιά –Ρωσία, Ιράν, Ιράκ, Συρία–, εκεί όπου η Δύση συναντά την Ανατολή, όπου οι σουνίτες συγκρούονται με τους σιίτες, όπου δρα το ISIS, όπου υπάρχουν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και αερίου. Το σκηνικό είναι σαφώς σύνθετο και η συζήτηση που γίνεται είναι εκ των πραγμάτων περίπλοκη. Και δεν είναι εύκολο να διαχωρίσει κανείς τους πρωταγωνιστές σε «καλούς» και «κακούς».
Απλώς η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να παράσχει οπλισμό στους Κούρδους αντάρτες, παρά τη λυσσαλέα αντίδραση της Τουρκίας, έφερε στη μνήμη εκείνες τις εικόνες, πριν από δεκατέσσερα χρόνια. Και την αίσθηση ότι στην κρίσιμη φάση που η Αμερική τούς είχε ανάγκη οι Κούρδοι ανταποκρίθηκαν, ενώ κάποιοι άλλοι αρνήθηκαν. Ισως να κάνω λάθος, αλλά πιστεύω ότι είναι μια παράμετρος που ίσως βοηθά να κατανοήσει κανείς καλύτερα το σκηνικό και τις κινήσεις της Ουάσιγκτον σε αυτό το μέτωπο. Παρεμπιπτόντως, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ όπως και οι υπουργοί Αμυνας και Εσωτερικής Ασφάλειας, είναι όλοι στρατιωτικοί.