Αν ένας τουρίστας κινηθεί στην καρδιά της Αθήνας, θα δυσκολευθεί να ξετρυπώσει (α) ένα παραδοσιακό βιβλιοπωλείο, (β) ένα δισκοπωλείο ή (γ) κάποια κλασική κινηματογραφική αίθουσα.
Αντιθέτως, μια βόλτα στις συνηθισμένες τουριστικές διαδρομές αποκαλύπτει μια πόλη παραδομένη ψυχή τε και σώματι στην κατανάλωση και στην ικανοποίηση πρωτογενών αναγκών. Ατελείωτα καφέ, σουβλατζίδικα, μεζεδοπωλεία εναλλάσσονται με επίσης αμέτρητα μπαρ, ρεστοράν-μπαρ, μπαρ-ρεστοράν σε κάθε πιθανό συνδυασμό που ουρλιάζει «φάτε-πιείτε-ξοδέψτε, φάτε-πιείτε-ξοδέψτε». Το γεγονός ότι ορισμένα από αυτά είναι καλόγουστα δεν αλλάζει τη μεγάλη εικόνα: περπατάς στον δρόμο και το μάτι (ή το αυτί) δεν έχει πουθενά να ξεκουραστεί, να «πιαστεί» από κάπου που δεν θα έχει υποχρεωτικά να κάνει με το στομάχι του (ή το πορτοφόλι του, εν γένει).
Ευτυχώς, η καταθλιπτική ομοιομορφία του κέντρου της Αθήνας δεν αποτελεί πάντα ελληνικό προνόμιο. Οσο κι αν η σύγκριση ακούγεται αστεία (και ίσως είναι), θυμάμαι την τελευταία φορά που ταξίδεψα στη Νέα Υόρκη (Μάρτιος 2016). Αναζητούσα για ώρα ένα βιβλιοπωλείο στο κεντρικό Μανχάταν και έπρεπε να κατηφορίσω περίπου τριάντα οικοδομικά τετράγωνα μέχρι την Union Square, όπου επιβιώνουν ο βιβλιοφιλικός παράδεισος του Strand αλλά και το επιβλητικό κτίριο του Barnes & Noble στον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση, η αίσθηση της πόλης ήταν αρκετά διαφορετική σε σχέση με μία δεκαετία πριν: οι μεγάλες, παγκοσμιοποιημένες αλυσίδες μονοπωλούσαν τις λεωφόρους αλλά και τους μικρότερους δρόμους σε βαθμό ενοχλητικό. Η ίδια εικόνα και στο Λονδίνο. Αλλά το πρόβλημα με την Αθήνα είναι διαφορετικής έκτασης και έντασης: το δικό μας πρόβλημα είναι ότι δεν καταφέραμε να κρατήσουμε στη ζωή έναν «Ελευθερουδάκη» ή ένα «Βιβλιοπωλείο της Εστίας». Ή ότι δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε δύο από τους πιο παλιούς κινηματογράφους της πόλης. Ακόμα και τη μετεγκατάσταση της Λυρικής σε ένα υπερσύγχρονο αλλά μάλλον άχρωμο κτίριο εκτός κέντρου την εισπράττω σήμερα ως ήττα. Το κέντρο αποψιλώνεται από τις τελευταίες συμβολικές νησίδες πνευματικής ζωής, οι υποδομές πολιτισμού συνωθούνται στην περιφέρεια κι εμείς πρέπει να αποφασίσουμε αν η καρδιά της πρωτεύουσας θα αφορά στο εξής αποκλειστικά τους πελάτες ενός ανοικτού mall.