Ο τελευταίος πρόεδρος του μεταπολεμικού κατεστημένου

Ο τελευταίος πρόεδρος του μεταπολεμικού κατεστημένου

4' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το 1988, ο Τζορτζ Χέρμπερτ Γουόκερ Μπους, μετά οκτώ χρόνια στην αντιπροεδρία, κέρδισε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών. Ο άνθρωπος που στεκόταν στον δρόμο του για τον Λευκό Οίκο –για να γίνει ο πρώτος αντιπρόεδρος που θα εκλεγόταν στο ύπατο αξίωμα από το 1836– ήταν ο Μάικλ Δουκάκης.

Ο Μπους διατηρούσε στενές σχέσεις με την ελληνοαμερικανική ομογένεια και την Ελλάδα. Ηταν φίλος του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου από τη δεκαετία του 1970 και υπολόγιζε πολύ το ελληνοαμερικανικό λόμπι. Στην προεδρική εκστρατεία του ’88, έπεισε τον Ιάκωβο να παρακολουθήσουν μαζί έναν αγώνα μπέιζμπoλ στη Νέα Υόρκη, αλλά και να ανοίξει με την προσευχή του το συνέδριο των Ρεπουμπλικανών. Οι κινήσεις είχαν προφανή στόχο να διασπάσουν την ελληνοαμερικανική κοινότητα και η αποδοχή των προσκλήσεων του Μπους σκανδάλισαν τους ομογενείς. Ο Ιάκωβος εξηγούσε όμως τότε στους λιγότερο διορατικούς στο ποίμνιό του: «Μα δεν καταλαβαίνετε. Αν βγει ο ένας, θα είναι απολύτως δικός μας. Αν βγει ο άλλος όμως και του έχουμε φερθεί καλά, θα είναι ακόμη πιο δικός μας…».

Λίγα χρόνια αργότερα, ως ο 41ος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Μπους ξεχρέωσε το γραμμάτιο όταν ανάγκασε τον στενό του φίλο και υπουργό Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ να ανακαλέσει την αναγνώριση των Σκοπίων ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ηταν μια ενέργεια από τις πολύ σπάνιες.

Θυμάμαι τη συνέντευξη που είχα πάρει από τον Μπους στον Λευκό Οίκο, λίγο πριν επισκεφθεί την Αθήνα το καλοκαίρι του 1991. Ηταν σαφές ότι γνώριζε σε βάθος όλα τα θέματα που αφορούσαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Αστειευόταν με τον έτερο στενό του συνεργάτη και σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Μπρεντ Σκάουκροφτ (η συνεργασία των τριών ανδρών θεωρείται έκτοτε πρότυπο για την αμερικανική εξωτερική πολιτική). Ο Σκάουκροφτ ενίοτε βυθιζόταν σε λήθαργο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. «Μπρεντ, για την Κύπρο τι λέμε;» τον ρωτούσε για να τον ξυπνήσει. Μετά, μας έλεγε για το ετήσιο «βραβείο Σκάουκροφτ», που απονεμόταν σε όποιον κοιμάται τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια συσκέψεων.

Ο Μπους είχε μια προσωπική σχέση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, καθώς ανήκαν στην ίδια γενιά. Για πολλά χρόνια, επισκεπτόταν την Ελλάδα σχεδόν κάθε καλοκαίρι με το γιοτ «Αλέξανδρος» της οικογενείας Λάτση. Εκπληκτοι οι κάτοικοι της Τζιας τον είχαν συναντήσει να περπατάει στον Κούνδουρο συνοδεία σωματοφυλάκων. Αγαπούσε πολύ τις Κυκλάδες, όπως και την Υδρα. Είχε τη συνήθεια μάλιστα να φέρνει μαζί του στη χώρα μας τα μέλη του Δ.Σ. του Ιδρύματος Μπους.

Βαρύ βιογραφικό

Γόνος εύπορης πολιτικής οικογένειας της Νέας Αγγλίας –ο πατέρας του, Πρέσκοτ, ήταν γερουσιαστής– ο Μπους γεννήθηκε το 1924 στη Μασαχουσέτη και φοίτησε στο φημισμένο σχολείο Andover και στο Yale. Το 1942, στον απόηχο του Περλ Χάρμπορ, κατετάγη στο ναυτικό (την ημέρα που έγινε 18) και υπηρέτησε ως πιλότος στον Ειρηνικό – όπου και καταρρίφθηκε (τον διέσωσε ένα αμερικανικό υποβρύχιο).

Μετά τον πόλεμο, παντρεύτηκε τη σύντροφό του από την εφηβεία, Μπάρμπαρα Πιρς (ο γάμος θα διαρκούσε 73 χρόνια), και μετακόμισε στο Τέξας, βγάζοντας μια μικρή περιουσία στα πετρέλαια, πριν ακολουθήσει στα χνάρια του πατέρα του, στην πολιτική. Υπηρέτησε ως μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, πρέσβης των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής των Ρεπουμπλικανών στα δύσκολα χρόνια του Γουότεργκεϊτ, απεσταλμένος στην Κίνα και διευθυντής της CIA, πριν ηττηθεί από τον Ρόναλντ Ρέιγκαν για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα το 1980. Ο Ρέιγκαν, του οποίου οι σχέσεις με τον Μπους είχαν ψυχρανθεί λόγω της τεταμένης και παρατεταμένης προεκλογικής τους μάχης, τον επέλεξε την τελευταία στιγμή ως υποψήφιο αντιπρόεδρο. Το 1988 επιστράτευσε τις πιο σκοτεινές τέχνες τού επικεφαλής της προεκλογικής του εκστρατείας Λι Ατγουότερ, για να επικρατήσει επί του Δουκάκη. Παρά τους έμφυτους καλούς τρόπους του, δεν δίσταζε να «παίζει βρώμικα» όταν χρειαζόταν.

Μια γεμάτη θητεία

Η μεγάλη κληρονομιά που άφησε ήταν στην εξωτερική πολιτική. Εκπροσωπούσε τη σχολή του ρεαλισμού. Οι δύο κορυφαίες στιγμές του ήταν η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και εν συνεχεία της ΕΣΣΔ, και ο πόλεμος στο Ιράκ. Και στις δύο περιπτώσεις έδειξε αυτοπειθαρχία και σοφία. Οταν πολλοί τον προέτρεπαν να πάει στο Βερολίνο και να «χορέψει πάνω στο Τείχος», εκείνος αρνήθηκε γιατί θεωρούσε ότι θα ήταν λάθος να ταπεινώσει τη Μόσχα. Στην περίπτωση του Ιράκ, αφού εξεδίωξε τα ιρακινά στρατεύματα από το Κουβέιτ, αρνήθηκε να «προχωρήσει ώς τη Βαγδάτη», γιατί ήξερε το χάος που θα προκαλείτο με την απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσεΐν. Δυστυχώς, ο γιος του και οι νεοσυντηρητικοί σύμβουλοί του  δεν τον μιμήθηκαν.

Το 1992, παρότι τα ποσοστά δημοτικότητάς του μετά την επιτυχή έκβαση της «Καταιγίδας της Ερήμου» ξεπερνούσαν το 80% (θα τον ξεπερνούσε δέκα χρόνια αργότερα μόνο ο γιος του, μετά την 11η Σεπτεμβρίου), ηττήθηκε στις εκλογές από τον 46χρονο κυβερνήτη του Αρκανσο, Μπιλ Κλίντον. Το ενδιαφέρον των Αμερικανών είχε στραφεί ξανά στο εσωτερικό μέτωπο, εν μέσω ύφεσης, και ο πατρίκιος πρόεδρος δεν μπορούσε να «νιώσει τον πόνο» τους όπως ο Κλίντον.

Ο Μπους είχε τα χαρακτηριστικά ενός μεταπολεμικού κατεστημένου που διαχειρίστηκε την αμερικανική παντοδυναμία. Ηταν ένθερμος ευρωπαϊστής και υπήρξε ο αρχιτέκτονας της ιδέας μιας νέας τάξης πραγμάτων που θα διαδεχόταν τον Ψυχρό Πόλεμο και τον διπολισμό ΗΠΑ – ΕΣΣΔ.

Μετά την ήττα του, φρόντισε πολύ την υστεροφημία του. Ακόμη και απλές κινήσεις, όπως η επιστολή που άφησε πάνω στο γραφείο του Κλίντον την ημέρα που εγκατέλειψε τον Λευκό Οίκο, έγραψαν Ιστορία. Δεν είναι τυχαίο ότι ένας από τους τελευταίους επισκέπτες του ήταν ο Μπαράκ Ομπάμα.

Τις ημέρες αυτές, ακούσαμε διθυράμβους για τον εκλιπόντα πρόεδρο, από πολιτικούς διαφόρων αποχρώσεων. Θα μοιάζουν όμως, όπως και στην περίπτωση της κηδείας του γερουσιαστή Τζον Μακέιν προ ολίγων μηνών, με μια κραυγή αγωνίας ενός κατεστημένου που χάνει την επιρροή του και δεν μπορεί να καταλάβει –και πολύ περισσότερο να δεχθεί– ότι το πρόσωπο που δείχνουν πλέον οι ΗΠΑ στον κόσμο είναι αυτό του Ντόναλντ Τραμπ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή