Οταν ήταν μαθητής γυμνασίου το 1942 συνάντησε στο σπίτι του στα Aγραφα τον Aρη Βελουχιώτη. Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα ήταν ο ανώτερος κρατικός υπάλληλος του υπουργείου Γεωργίας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Ο Αντώνης Σαμαράς ήταν νεοεκλεγμένος βουλευτής το 1977 όταν γνώρισε τον Aγγελο Ζαχαρόπουλο. Στις 9 Μαΐου 2023 ο Ζαχαρόπουλος ήταν παρών στην εκδήλωση για την Ημέρα της Ευρώπης που έγινε στο Ζάππειο, όταν ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη συμβολή του στην ένταξη. Οι παρευρισκόμενοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα.
– Θυμάστε τον Αρη Βελουχιώτη;
– Είναι σαν να τον βλέπω μπροστά μου. Ηλθε τον Δεκέμβρη του 1942 και φιλοξενήθηκε στο σπίτι μας, που ήταν το αρχοντικό του χωριού. Ηταν εντυπωσιακός με τη γενειάδα του. Οταν άρχισε να μιλάει είπε στον πατέρα μου: «Εμείς, συναγωνιστή Ζαχαρόπουλε, θα συγκρουστούμε μια μέρα με τους Αγγλους». Εγώ εξεπλάγην. Περιμέναμε τότε τους Αγγλους να κάνουν απόβαση για να μας ελευθερώσουν. Αλλά ο Βελουχιώτης ήξερε ότι στον δρόμο για την εξουσία θα έβρισκε μπροστά του τους Αγγλους. Και σε δύο χρόνια αυτό συνέβη ακριβώς.
– Συμμετείχατε στην Εθνική Αντίσταση;
– Ο αδελφός μου που ήταν 20 ετών εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ και έγινε έφεδρος αξιωματικός. Σήμερα είναι 101 ετών και συζητάμε ακόμη για όλα αυτά. Εγώ ήμουν παιδί τότε και ήμουν στην ΕΠΟΝ. Αλλά η οικογένειά μας δεν ήταν αριστερή. Γρήγορα φύγαμε από το χωριό και ήρθαμε στην Αθήνα. Ο πατέρας ήταν έμπορος. Το σπίτι στα Αγραφα κάηκε, ποτέ δεν μάθαμε από ποιον και χάσαμε τα πάντα.
– Το 1946 ξεκινήσατε σπουδές στη Γεωπονική Αθηνών. Γιατί επιλέξατε τη Γεωπονική;
– Οι συνταρακτικές εικόνες από τη μεγάλη πείνα της Αθήνας μάς είχαν επηρεάσει και ενστικτωδώς λέγαμε ότι πέφτει στους εφηβικούς μας ώμους μια ευθύνη για την ανόρθωση της πατρίδας και την επιβίωση του έθνους. Πήγα στη Γεωπονική με αυτό το όραμα. Και μετά στο Παρίσι σπούδασα πολιτικός μηχανικός με υποτροφία, αλλά με ειδίκευση στα έργα υποδομής στη γεωργία. Εργάστηκα για είκοσι χρόνια στη Γενική Διεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων του υπουργείου Γεωργίας, όπου έγινα γενικός διευθυντής. Ημασταν μια γενιά επιστημόνων που θέλαμε η Ελλάδα να γίνει αυτάρκης σε είδη διατροφής.
– Τι θυμάστε από τη συμμετοχή σας στην ομάδα διαπραγμάτευσης για την ένταξη στην ΕΟΚ;
Ημασταν μια γενιά επιστημόνων που θέλαμε η Ελλάδα να γίνει αυτάρκης σε είδη διατροφής.
– Στις 10 Σεπτεμβρίου 1976 ήμουν διακοπές με την οικογένειά μου στο Ξενία Πάρνηθας, όταν στον ανασχηματισμό έγινε υπουργός Γεωργίας ο Γιάννης Μπούτος. Περπατούσα στο δάσος με τον γιο μου, που ήταν τότε 12 ετών και ακούω από το μεγάφωνο: «Ο κύριος Ζαχαρόπουλος να έρθει επειγόντως στο τηλέφωνο». Πήγα στη ρεσεψιόν και ο Μπούτος μού ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνω τη διαπραγμάτευση σε ό,τι αφορά τον γεωργικό τομέα.
– Ποια ήταν η πρώτη σας απόφαση;
– Αναζήτησα στο υπουργείο όσους γεωπόνους είχαν μεταπτυχιακά. Παρουσιάστηκαν και η πρώτη ερώτηση που τους έκανα ήταν: Είσαι διατεθειμένος να δουλέψεις μέρα και νύχτα; Είσαι διατεθειμένος να αρνηθείς τις άδειές σου, τα Σαββατοκύριακα και τις γιορτές; Αν κάποιος αιφνιδιαζόταν, τον έδιωχνα. Περνούσε ο επόμενος. Κι έτσι δημιουργήθηκε μια ομάδα κομάντο φοβερή, καταπληκτική.
– Συναντήσατε εμπόδια;
– Οταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις, μας ανακοίνωσαν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να περάσει πρώτα από μια πενταετή προενταξιακή φάση, να δημιουργηθεί πρώτα η απαραίτητη θεσμική, οργανωτική και τεχνική υποδομή και μετά να αρχίσει η εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Κατάλαβα ότι αυτό δεν έπρεπε να συμβεί γιατί σε αυτά τα πέντε χρόνια η χρηματοδότηση της ελληνικής γεωργίας θα γινόταν κατά μέγα μέρος από εθνικούς πόρους και τα γεωργικά μας προϊόντα θα είχαν μεταχείριση τρίτης χώρας.
– Πώς αντιδράσατε;
– Αμέσως συστήσαμε μια ομάδα γαλλομαθών και μια ομάδα αγγλομαθών στελεχών, που πήγαν στα εννέα τότε κράτη-μέλη και μελέτησαν τις θεσμικές και οργανωτικές υποδομές για την εφαρμογή της ΚΑΠ. Εκπονήσαμε μια έκθεση, έγινε πρόταση στο υπουργείο Συντονισμού και αμέσως άρχισαν να κατασκευάζονται τα απαραίτητα έργα. Ωστόσο οι συνομιλητές μας, υπάλληλοι της Επιτροπής, δεν πείθονταν. Τότε ένας από αυτούς, που ήταν φραγκολεβαντίνος με καταγωγή από τη Σμύρνη και ήξερε καλά ελληνικά, μας υποστήριζε μυστικά και μας πάσαρε την πληροφορία ότι ήταν περίπου προαποφασισμένο να μείνει έξω από την ΚΑΠ η ελληνική γεωργία για πέντε χρόνια. Τότε κατέφυγα στον αρμόδιο επίτροπο για τις διαπραγματεύσεις ένταξης, τον Λορέντζο Νατάλι. Του έδωσα τη λεπτομερή έκθεση με τα έργα μας. Ετσι το κλίμα άλλαξε.
– Πώς συνεργαστήκατε με το ΠΑΣΟΚ που ήρθε το ’81;
– Ενας Αγγλος, εκ των πρωτεργατών της ένταξης της Αγγλίας, με ρώτησε: «Εμάς μας παρασημοφόρησε η βασίλισσα Ελισάβετ για την ένταξη. Εσάς;». Του απάντησα ότι για εμένα η παρασημοφόρηση ήρθε με ένα λακωνικό γράμμα απόλυσης.
Ευχαρίστησα τον υπουργό επειδή με απέλυσε
– Γιατί απολυθήκατε;
– Στις αρχές του 1982 ο τότε υπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης Μένιος Κουτσόγιωργας κατήργησε τις θέσεις των γενικών διευθυντών στα υπουργεία. Αμέσως οι άλλοι γενικοί διευθυντές περιέπεσαν σε κατάθλιψη και αδράνεια και καταριούνταν από το πρωί έως το βράδυ τον Κουτσόγιωργα. Εμένα δεν μ’ αρέσει ούτε η μνησικακία ούτε η αδράνεια και άρχισα να γράφω στους διεθνείς οργανισμούς με τους οποίους συνεργαζόμουν για να με προσλάβουν. Εν τω μεταξύ, όμως, έγινε η προκήρυξη από την Κομισιόν για ανώτερες θέσεις. Eλαβα μέρος σε τρεις διαγωνισμούς και βγήκα πρώτος και στους τρεις. Κι ενώ περίμενα την πρόσληψη, ακούω ότι ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για θέματα ΕΟΚ, Γρηγόρης Βάρφης, πίεζε την Κομισιόν να με αγνοήσει και να προσλάβει άλλον Eλληνα που είχε χαμηλότερες επιδόσεις.
– Σας θεωρούσαν δεξιό;
– Με θεωρούσαν, αλλά δεν ήμουν. Τότε ψήφιζα την Eνωση Κέντρου και τον Μαύρο, αλλά δεν ήμουν ποτέ με κανένα κόμμα. Σκέφτηκαν ότι αφού συμμετείχα στη διαπραγμάτευση θα έπρεπε να είμαι υπερδεξιός. Καθώς ήδη το 1980 είχα ανακηρυχθεί αξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής από τον Γάλλο πρόεδρο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, απευθύνθηκα σε φίλους Γάλλους οι οποίοι είχαν επιρροή στην Επιτροπή. Τελικά ήταν οι Γάλλοι επίτροποι που απέκρουσαν τις ελληνικές πιέσεις. Αμέσως μετά κατέβηκα στην Αθήνα και πήγα να δω τον Βάρφη και του είπα: «Eίμαι πρόθυμος να βοηθήσω τη χώρα γιατί τώρα είμαι αρμόδιος για τις σχέσεις για την Τουρκία και για την Κύπρο».
Ο Βάρφης έμεινε με το στόμα ανοιχτό. «Μα εγώ σας πολέμησα», μου είπε. Το ξέρω, του απάντησα, αλλά αυτό δεν έχει σημασία, την Ελλάδα θα βοηθήσουμε και οι δυο. Κι έτσι γίναμε φίλοι με τον Βάρφη.
– Παραλίγο να γίνετε φίλος και με τον Κουτσόγιωργα…
– Λίγο καιρό αργότερα βρέθηκα ένα βράδυ στην ταβέρνα του Μουστάκα στην Κηφισιά. Κάποια στιγμή πήρε το μάτι μου τον Κουτσόγιωργα σ’ ένα τραπέζι. Eσπευσα και παρουσιάστηκα: «Λέγομαι Ζαχαρόπουλος και ήρθα να σας ευχαριστήσω γιατί με απολύσατε από γενικό διευθυντή». Ξαφνιάστηκε ο Κουτσόγιωργας και με κοίταξε περίεργα. Eσπευσα να προσθέσω: «Αν δεν με είχατε απολύσει, δεν θα είχα κάνει την τόσο ενδιαφέρουσα δεύτερη καριέρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή». Χαμογέλασε ο Κουτσόγιωργας, γέμισε ένα ποτήρι, μου το προσέφερε και τσουγκρίσαμε σαν καλοί φίλοι. Είμαι της σχολής του σοφού Πιττακού: «συγχωρείν κρείττον του τιμωρείν».
Eρωτας στη Γλυφάδα
– Μιλήστε μας για τη σύζυγό σας.
– Μια μέρα το καλοκαίρι του 1960 πήγαμε με έναν συνάδελφο στα Αστέρια της Γλυφάδας, κολυμπήσαμε και ετοιμαστήκαμε να φύγουμε. Ξαφνικά ακούω ομιλίες στα γαλλικά και βλέπω μια οπτασία με μπικίνι να πέφτει στη θάλασσα. Του λέω: «Φύγε εσύ, εγώ θα μείνω». Eπεσα στη θάλασσα, αλλά εκείνη κολυμπούσε πολύ πιο γρήγορα. Δεν κατέθεσα τα όπλα. Βγήκα και περίμενα. Μόλις βγήκε τη ρώτησα: «Είστε Γαλλίδα;». «Είμαι Ελληνίδα», απάντησε, «αλλά γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Γαλλικό Μαρόκο». Μου είπε ότι είχε σπουδάσει ζωγραφική στο Παρίσι. Eμενε σε ένα ξενοδοχείο στο Παλαιό Φάληρο. Της τηλεφώνησα την άλλη μέρα, βγήκαμε και σε δύο μήνες παντρευτήκαμε. Είμαστε υπερήφανοι για τα δύο παιδιά μας και τις δύο εγγονές μας, που τώρα είναι φοιτήτριες.
Η συνάντηση
Προ ημερών ο Aγγελος και η Πέρσα Ζαχαροπούλου μάς υποδέχτηκαν στο όμορφο και καλαίσθητο διαμέρισμά τους στην Κηφισιά. Μαζί τους ήταν η κόρη τους, η νομικός και ψυχοθεραπεύτρια Ειρήνη Ζαχαροπούλου. Στην αρχή μιλάμε για το νέο βιβλίο του Aγγελου Ζαχαρόπουλου, «Το αποτύπωμα μιας διαδρομής» (εκδόσεις Επίμετρο) – που παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στην Παλαιά Βουλή από τον Δημήτρη Αβραμόπουλο, τον Βαγγέλη Χρόνη, τη Νίνα Βλάχου και τον Γιώργο Κρεμλή. Η φιλοξενία ήταν ζεστή και οικογενειακή και σ’ αυτό συνέβαλε επιπλέον το εξαιρετικό σπιτικό κοκκινιστό και το κορυφαίο ελληνικό Merlot Château Julia (Κτήμα Κώστα Λαζαρίδη) και στο τέλος η παραδοσιακή καρυδόπιτα με συνταγή από τα Aγραφα.
