Η κατακρήμνιση της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές δεν μεταβάλλει τον κυβερνητικό σχεδιασμό μετάβασης σε φιλικότερες προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας. Αντίθετα, η μετάβαση θα είναι συστατικό στοιχείο της επανεκκίνησης της οικονομίας, σημειώνει ο υφυπουργός Ενέργειας Γεράσιμος Θωμάς, σε συνέντευξή του στην «Κ» και διαβεβαιώνει πως ο σχεδιασμός για τη σταδιακή απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ διατηρείται ως έχει. Για το μείζον θέμα της μείωσης του ενεργειακού κόστους στη βιομηχανία, προκειμένου να καταστεί ανταγωνιστική και να αναπληρώσει το «κενό» στην οικονομική δραστηριότητα που αφήνουν, λόγω της πανδημίας, άλλοι κλάδοι της οικονομίας, ο κ. Θωμάς αποκαλύπτει ότι εξετάζονται συγκεκριμένα μέτρα επί των οποίων θα ληφθούν αποφάσεις από τον πρωθυπουργό. Η κρίση της πανδημίας ήταν μια δοκιμασία για όλη την αγορά ενέργειας, καθώς η ζήτηση μειώθηκε δραματικά.
Εκτιμά ότι η ΔΕΗ, όπως και όλος ο κλάδος, θα χρειαστεί σημαντική χρηματοδότηση. Για τη ΔΕΗ μάλιστα αποκαλύπτει ότι μέσα στο 2020 θα χρειαστεί κατ’ ελάχιστον 250 εκατ. ευρώ, τα οποία αναζητούνται μέσω της EBRD και της ΕΤΕπ.
Για τις ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις εκτιμά ότι θα προχωρήσουν, παρά τις δυσκολίες στις επαφές με τους επενδυτές λόγω COVID-19. Ηδη βρίσκονται σε εξέλιξη οι προπαρασκευαστικές διαδικασίες για την παραχώρηση του 49% και του μάνατζμεντ του ΔΕΔΔΗΕ στο τρίτο τρίμηνο του έτους. Επίσης, ήρθη ο περιορισμός για το ποσοστό που μπορεί να διατηρεί το Δημόσιο στον ΔΕΔΔΗΕ. Δηλώνει αισιόδοξος για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο προσφυγής στη διαιτησία για το θέμα των take or pay εάν δεν καταλήξουν θετικά οι διαπραγματεύσεις με την Gazprom σε εταιρικό και πολιτικό επίπεδο.
– H ενεργειακή αγορά βρίσκεται αντιμέτωπη με μια διπλή κρίση. Αυτή του κορωνοϊού και της υποχώρησης της τιμής του αργού σε επίπεδα που προκαλούν σοβαρές αβεβαιότητες. Πώς αξιολογείτε την κατάσταση μετά και τα μέτρα που έχετε λάβει;
– Η κρίση του κορωνοϊού είχε και θα έχει αναπάντεχες οικονομικές επιπτώσεις στην Ελλάδα, την Ευρώπη και παγκοσμίως. Είναι πρόωρο να επιχειρήσουμε να προβλέψουμε τις τελικές επιπτώσεις, αλλά κάποιες βασικές παράμετροι καθοδηγούν την πολιτική μας. Η πτώση των τιμών του πετρελαίου με την ταυτόχρονη κατάρρευση των τιμών των ρύπων έριξε τις τιμές στη χονδρεμπορική και αυτό έδωσε ένα «μαξιλάρι» κερδοφορίας στον κλάδο, ώστε να αποφύγει άμεσα οικονομικά προβλήματα. Ο ενεργειακός είναι ένας από τους λίγους κλάδους που μπόρεσαν να σταθούν δίπλα στον πολίτη με το lockdown και να βοηθήσουν το #Μένουμε Σπίτι. Ο κλάδος έβαλε «πλάτη» στην κρίση και αυτό αναγνωρίζεται από τους πολίτες. Εκανε δωρεές στο σύστημα υγείας και βοήθησε σημαντικά και το κράτος. Είναι από τους ελάχιστους κλάδους που δεν έχουν πάρει αναβολή ΦΠΑ. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ από την πρώτη στιγμή στάθηκε δίπλα στον κλάδο, ακούγοντας τα προβλήματά του, παρακινώντας την καλή συνεργασία παίρνοντας μέτρα για τους προμηθευτές. Για την επόμενη μέρα, εκπονούμε μελέτες με διάφορα σενάρια ανάκαμψης της ζήτησης. Ενα βασικό με μείωση ζήτησης το δεύτερο τρίμηνο και επανάκαμψης το τρίτο τρίμηνο. Ενα δεύτερο, με παράταση της μειωμένης ζήτησης το τρίτο τρίμηνο του 2020 και ανάκαμψης στο τέλος του χρόνου και με αναλύσεις ευαισθησίας για τις διάφορες παραμέτρους. Σε κάθε περίπτωση, η κρίση θα έχει κάποιες επιπτώσεις στον κλάδο και το 2021. Γι’ αυτό μεριμνούμε όχι μόνο για να περάσουμε τον κάβο της ρευστότητας αλλά και να συνεχισθεί το πρόγραμμα επενδύσεων που χρειάζονται για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων της χώρας.
– Πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στη ΔΕΗ, δεδομένου ότι μόλις είχε αρχίσει να μπαίνει στις «ράγες» της εξυγίανσης; Αλλαξε αυτό; Πώς θα αντιμετωπιστεί;
– Η ΔΕΗ επωφελείται περισσότερο από όλους τους προμηθευτές από την πτώση τιμών στη χονδρεμπορική, λόγω του τύπου συμβολαίων που έχει για τους καταναλωτές χαμηλής τάσης και της ρήτρας CO2. Επίσης, η ΔΕΗ προμηθεύθηκε LNG σε πολύ χαμηλές τιμές για τις μονάδες της φυσικού αερίου. Οι τιμές της λιανικής έχουν πιο επιβραδυμένη μετακύλιση και αυτό της δημιουργεί ένα «μαξιλάρι» κερδοφορίας. Είχαμε ανησυχίες από τα κατάλοιπα της κουλτούρας του «Δεν πληρώνω» και από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πελατών της ΔΕΗ πληρώνει τους λογαριασμούς με μετρητά ή στον γκισέ, σε ποσοστό περίπου 60%. Με τον κόσμο να μένει σπίτι, αυτό ήταν ένας πιθανός εφιάλτης, ο οποίος όμως δεν επαληθεύθηκε. Ο Ελληνας πολίτης ανταποκρίθηκε υπεύθυνα στην κρίση και σε αυτό. Η καθυστέρηση στην εισπραξιμότητα περιορίστηκε στο 20%. Η ΔΕΗ, όπως όλος ο κλάδος, θα χρειαστεί κάποια επιπλέον χρηματοδότηση κεφαλαίου κίνησης το 2020, αλλά η πολιτεία μεριμνά γι’ αυτό. Δεν έχει όμως πρόβλημα φερεγγυότητας και δεν ανακόπτεται η πορεία της εξυγίανσης.
– Τι ύψους επιπλέον κεφάλαια κίνησης απαιτούνται για τη ΔΕΗ;
– Εκτιμάμε κατ’ ελάχιστον 250 εκατ. ευρώ και τα αναζητούμε σε συνεργασία με την EBRD και την ΕΤΕπ, καθώς και μέσω άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων.
– Θα εξετάσετε το αίτημα των ιδιωτών παρόχων αποσύνδεσης των τελών για τους διαχειριστές (ρυθμιστικές χρεώσεις) από τον λογαριασμό ρεύματος;
– Οι ιδιώτες πάροχοι είναι χρήστες του συστήματος. Τα τέλη χρήσης συστήματος και δικτύου δεν είναι κάτι ξένο με τη λειτουργία τους, όπως ίσως είναι οι χρεώσεις ΕΡΤ ή των ΟΤΑ. Εξάλλου, με το Target Model, όλες οι χρεώσεις που έχουν να κάνουν με την αγορά εξισορρόπησης, ουσιαστικά θα ενσωματωθούν στην αγορά. Αρα, δεν μπορούμε να κάνουμε αποσύνδεση. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι εξορθολογισμό. Εχω δεσμευθεί για έκδοση υπουργικής απόφασης, που θα επιτρέπει περισσότερους συμψηφισμούς χρεών. Περιμένουμε τη γνωμοδότηση ΡΑΕ. Επιπλέον, πήραμε σημαντικά μέτρα για τη μετακύλιση των χρόνων πληρωμής των ρυθμιζόμενων χρεώσεων από τους ιδιώτες προμηθευτές στους διαχειριστές από 30 σε 60 ημέρες για δύο μήνες. Αν χρειαστεί μπορούμε να το επιμηκύνουμε. Σε συνεργασία με το ΥΠΟΙΚ επίσης, έχουμε προβλέψει τη δυνατότητα εγγυήσεων για τους διαχειριστές, ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν σαν ένα αμορτισέρ στο σύστημα. Αν παρουσιαστούν προβλήματα, θα τα αντιμετωπίσουμε. Καλό είναι, ωστόσο, να μην έχουμε όλη την οικονομία διασωληνωμένη.
– Πώς επηρεάζει η νέα κατάσταση τους στόχους του εθνικού σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) αλλά και την πράσινη ατζέντα της Ε.Ε.; Εκτιμάτε ότι θα πρέπει να επαναξιολογηθεί το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης;
– Ολοι οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε. υποστήριξαν, κατά την άτυπη τηλεσυνάντηση που έγινε αυτή την Τρίτη, ότι το ευρωπαϊκό Green Deal θα πρέπει να παραμείνει βασικός άξονας για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Η εθνική μας στρατηγική, με βασικούς άξονες την απολιγνιτοποίηση, την ανάπτυξη των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη των δικτύων και των διακρατικών διασυνδέσεων, παραμένει πιο επίκαιρη από ποτέ. Σε κάποια σημεία θα πρέπει ίσως να γίνει εμπροσθοβαρής. Η ανακαίνιση κτιρίων για λόγους ενεργειακής αποδοτικότητας –το λεγόμενο renovation wave– θα αποτελέσει μία πηγή αναζωπύρωσης του κατασκευαστικού κλάδου, από το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και μετά. Προετοιμαζόμαστε γι’ αυτό μεθοδικά, τόσο με τον νέο κύκλο «Εξοικονομώ», όσο και με μια σειρά νέων μέτρων, στα οποία δουλεύουμε μαζί με το ΤΕΕ. Παραμένουμε σταθεροί στις ανακοινώσεις μας, σε σχέση με την υλοποίηση του master plan για την απολιγνιτοποίηση.
Μέτρα στήριξης της βιομηχανίας
– Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε., έχει την πιο ακριβή χονδρεμπορική αγορά ρεύματος. Δεδομένου ότι ο ρόλος της βιομηχανίας στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας είναι σημαντικός, θα λάβετε μέτρα μείωσης του ενεργειακού κόστους;
– Σωστά, η Ελλάδα έχει μερικά διαρθρωτικά προβλήματα στην αγορά ενέργειάς της, που τα κληρονομήσαμε από το παρελθόν. Δεν έχουμε επαρκή ανταγωνισμό σε όλα τα κομμάτια της αγοράς. Προσωπικά, πιστεύω ακράδαντα στη βαρύτητα της βιομηχανίας για την ελληνική οικονομία, η οποία και αναδείχθηκε μέσα σε αυτή την κρίση. Η εξασφάλιση μιας αξιόπιστης εφοδιαστικής αλυσίδας έχει πλέον αναγνωρισθεί ως προτεραιότητα σε όλη την Ευρώπη. Θα πρέπει να είναι προτεραιότητα και για την Ελλάδα. Εχουν γίνει σημαντικά βήματα μέχρι σήμερα. Οι διαγωνισμοί ΑΠΕ έχουν φέρει σημαντικά χαμηλότερες τιμές. Η Ρεβυθούσα λειτουργεί ως πύλη προμήθειας LNG για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, επιτρέποντας και στην ελληνική βιομηχανία να επωφεληθεί. Το Target Model προχωρεί σταθερά προς υλοποίηση. Είμαι αισιόδοξος ότι οι Βρυξέλλες θα εγκρίνουν μια παράταση στη διακοψιμότητα και στον προσωρινό μηχανισμό ευελιξίας. Επίσης, έχω ξεκινήσει την επεξεργασία επιπλέον μέτρων για τη στήριξη της βιομηχανίας.
Προτίθεμαι να εισηγηθώ σύντομα στον πρωθυπουργό τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις της μέσης τάσης, στα επίπεδα του φόρου για την υψηλή τάση, έναν νέο μηχανισμό ΥΚΩ, με πλεονέκτημα για τη βιομηχανία Υ.Τ. και ενεργοβόρα Μ.Τ. και συντελεστές έκπτωσης για την ενεργοβόρο, για τις χρεώσεις χρήσης συστήματος. Εχω επίσης δρομολογήσει υπουργική απόφαση για τη διάθεση έως και του 20% των εσόδων, από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων ρύπων στον μηχανισμό αντιστάθμισης. Θέλω να επισημάνω επίσης ότι, με τη λειτουργία του Target Model, θα πρέπει ο ΑΔΜΗΕ να σχεδιάσει και να ενεργοποιήσει νέα προϊόντα demand response, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή οδηγία 943. Αυτά πρέπει θα δίνουν κίνητρα στους ιδιώτες παραγωγούς και στη βιομηχανία να συμμετέχουν στην αγορά εξισορρόπησης και ενέργειας ισότιμα.
Οι αποκρατικοποιήσεις ΔΕΠΑ, ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ προχωρούν
– Πώς επηρεάζονται οι αποκρατικοποιήσεις των ΔΕΠΑ, ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ;
– Δεν υπάρχει λόγος να κρύβουμε ότι οι επαφές με τους επενδυτές παγκοσμίως είναι δυσκολότερες εν μέσω της κρίσης COVID-19. Αλλά όχι αδύνατες!
Οι εταιρείες, το υπουργείο και το ΤΑΙΠΕΔ προχωρούν με σταθερό ρυθμό το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Η απόσχιση της ΔΕΠΑ Υποδομών έγινε και ορίστηκε καινούργια διοίκηση και Δ.Σ., αυτή την εβδομάδα.
Είμαι πραγματικά αισιόδοξος για την επιτυχή έκβαση της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ, σημειώνει ο κ. Γεράσιμος Θωμάς.
Μέχρι την Τρίτη, θα έχει ολοκληρωθεί η σύσταση της εταιρείας. Εν μέσω ιδιωτικοποίησης έγινε σε χρόνο-ρεκόρ η διάσπαση. Πραγματικά, οι εργαζόμενοι της ΔΕΠΑ υπερέβαλαν τον εαυτό τους και τους ευχαριστώ γι’ αυτό. Το πρώτο στάδιο αξιολόγησης της εκδήλωσης ενδιαφέροντος προχωρεί από το ΤΑΙΠΕΔ και εκτιμώ ότι θα έχουμε τη λίστα με τους pre-qualified bidders. Ολο το απαραίτητο υλικό για το dataroom των επενδυτών είναι σχεδόν έτοιμο. Είμαι πραγματικά αισιόδοξος για την επιτυχή έκβαση της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ.
– Και με τις υπόλοιπες;
– Για τον ΔΕΔΔΗΕ προετοιμαζόμαστε ώστε μέσα στο τρίτο τρίμηνο να εκκινήσει η διαδικασία παραχώρησης μέσω διεθνούς διαγωνισμού του 49% σε ιδιώτη με ενισχυμένα δικαιώματα στο μάνατζμεντ. Για τον ΑΔΜΗΕ, με τη ρύθμιση που περάσαμε στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, αίρεται το νομικό εμπόδιο για τη μείωση της συμμετοχής του Δημοσίου κάτω από 49%. Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι σημαντικό. Οι εταιρείες με ρυθμιζόμενο έσοδο δεν επηρεάζονται τόσο από την πτώση του Χρηματιστήριου, άρα η άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων για νέες επενδύσεις είναι εφικτή και ποθητή.
– Θα εμπλακείτε στην υπόθεση των διαπραγματεύσεων ΔΕΠΑ – Gazprom για τις ποσότητες προμήθειας αερίου και τις ρήτρες take or pay; Πώς επηρεάζει την ιδιωτικοποίηση αυτή η αβεβαιότητα;
– Τα μακροχρόνια συμβόλαια της ΔΕΠΑ παραμένουν το μεγάλο της πλεονέκτημα. Το οποίο είναι και πλεονέκτημα για τη χώρα και όλη την αγορά. Χρειαζόμαστε διαφοροποίηση ώστε να έχουμε ασφάλεια ενεργειακή ως χώρα. Ενα μείγμα αερίου αγωγού και LNG. Πολύς λόγος γίνεται για την έκθεση της ΔΕΠΑ στις ρήτρες take or pay (ToP) και ακούγονται νούμερα τρομακτικά. Σας διαβεβαιώνω ότι οι αριθμοί είναι πολύ μικρότεροι και η έκθεση της ΔΕΠΑ ελεγχόμενη. H ελάχιστη παραλαβή είναι το 1,6. Το 0,8 είναι πλέον σε τιμές κόμβων (TTF). Σύμφωνα με το risk assessment της εταιρείας, ακόμη και στο χειρότερο σενάριο με το μέγιστο ToP, το πιθανό ποσό είναι πολύ χαμηλότερο – υποδιπλάσιο από αυτό που έχει αναφερθεί σε δημοσιεύματα. Ολη η προσπάθεια γίνεται ώστε να μεγαλώσει το μείγμα σε τιμές κόμβων στο συμβόλαιο.
Η ΔEΠΑ βρίσκεται σε διαρκείς διαπραγματεύσεις με την Gazprom, όπως και με τους άλλους προμηθευτές. Το υπουργείο και εγώ προσωπικά είμαστε αρωγοί στην προσπάθεια αυτή. Είναι σημαντικό η Gazprom να κινηθεί γρήγορα προς τις προτάσεις της ΔΕΠΑ, ώστε να δοθεί ένα ανταγωνιστικό προϊόν στην ελληνική αγορά που αυτή τη στιγμή έχει στραφεί στο LNG. Εξάλλου, στα συμβόλαια προμήθειας υπάρχουν προβλέψεις για διορθώσεις, αν μένουν εκτός αγοράς σε εταιρικό – πολιτικό ή και νομικό επίπεδο.