Η σοβαρότητα της πανδημικής κρίσης και οι οικονομικές επιπτώσεις που βιώνουμε αναδεικνύουν την ανάγκη για συνεργασία μέσω συμπράξεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, τις λεγόμενες ΣΔΙΤ. Αυτό επισημαίνει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρος της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, σημειώνοντας ότι «αν και το δημόσιο σύστημα υγείας πέρασε με επιτυχία τις εξετάσεις, η καθημερινότητα των πολιτών δεν κινδυνεύει μόνο από τον κορωνοϊό».
Το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης της COVID-19, που όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο κ. Σαρρηγεωργίου είναι ένα φαινόμενο που εκδηλώνεται μία φορά ανά 100 χρόνια, έχει αναζωπυρώσει διεθνώς τη συζήτηση περί υποχρεωτικότητας των ασφαλιστικών καλύψεων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν γενικευμένα περιστατικά, όχι μόνο στον κλάδο ζωής, αλλά και στον κλάδο των γενικών καλύψεων. Στις καλύψεις αυτές περιλαμβάνεται και η διακοπή εργασιών με έμφαση σε καίριους τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός, για τον οποίο ο πρόεδρος της ΕΑΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να αναληφθεί πρωτοβουλία για τη θέσπιση ασφαλιστικού σχήματος ΣΔΙΤ που θα προστατεύσει αυτόν τον κομβικό κλάδο.
– Ποιες είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις ασφαλιστικές εργασίες;
– Αφού πρώτα αναγνωρίσουμε ότι οι Ελληνες και το brand Ελλάδα βγαίνουν ιδιαίτερα ενδυναμωμένοι από αυτή τη διαδικασία, η οικονομία υφίσταται βαρύ stress test. Η ασφαλιστική αγορά είναι στενά συνδεδεμένη με την οικονομική δραστηριότητα και άρα επηρεάζεται σημαντικά από την κατάσταση και τη γενικότερη αβεβαιότητα που επικρατεί.
Ενώ το 2020 είχε ξεκινήσει σε όλους τους κλάδους με σημαντική αύξηση της παραγωγής, μέχρι το τέλος Απριλίου του 2020 οι ασφαλίσεις ζωής και κυρίως τα ομαδικά συμβόλαια κατέγραψαν συνολικά μείωση 9,4% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Οι γενικές ασφαλίσεις ήταν στα ίδια επίπεδα και συνολικά η παραγωγή ήταν 4,3% χαμηλότερα από το 2019. Χαρακτηριστικά, τον μήνα Απρίλιο η μείωση έφτασε στο 21,7% στις ασφαλίσεις ζωής σε σχέση με τον Απρίλιο του 2019 και στο 4,6% στις γενικές ασφαλίσεις, με τη συνολική μείωση να ανέρχεται στο 12,7%. Από εκεί και πέρα, όλα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη της οικονομίας, την ύπαρξη ή μη δεύτερου κύματος εξάπλωσης του ιού στη χώρα μας με συνεπακόλουθο lockdown και γενικά την επιστροφή ή μη στην κανονικότητα. Εντούτοις είναι ενθαρρυντικό ότι, με βάση τα δεδομένα που έχουμε έως τώρα, δεν φαίνεται να καταγράφεται πέραν του συνηθισμένου αύξηση των ρευστοποιήσεων, καθώς, παρά τις δυσκολίες, αρκετοί πολίτες μέσα από την κρίση της πανδημίας αντιλαμβάνονται ότι ο κίνδυνος αποτελεί μέρος της ζωής μας και επομένως η αναγκαιότητα της ασφάλισης γίνεται ακόμα πιο σαφής.
– Με δεδομένο ότι η COVID-19 είναι μια ασθένεια σε εξέλιξη, τι πολιτική θα ακολουθήσει ο ασφαλιστικός κλάδος σε ό,τι αφορά την κάλυψή της στα νέα συμβόλαια; Τι θα ισχύσει για την πανδημία γενικότερα;
– Μια πανδημία όπως αυτή της COVID-19 έχει σημαντικές προεκτάσεις στην υγεία και στην οικονομία. Η ασφαλιστική αγορά έχει ρόλο να παίξει και στα δύο. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η αντιμετώπιση μιας πανδημίας είναι πολύπλοκο εγχείρημα, που απαιτεί τη συμβολή τόσο του κράτους όσο και του ιδιωτικού τομέα. Τα μεγέθη των επιπτώσεων είναι τεράστια, καθώς σε μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να επιφέρει μαζικές και κυρίως απρόβλεπτες απώλειες και ζημίες σε πολλούς τομείς. Η πανδημία ανέδειξε επομένως την ανάγκη για συνεργασίες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, τις λεγόμενες ΣΔΙΤ, για την αντιμετώπιση αυτών των επιπτώσεων. Ενδεικτικά, σας αναφέρω ότι στην Αμερική κατατέθηκε στο Κογκρέσο ανάλογο σχέδιο νόμου, το λεγόμενο Pandemic Risk Insurance Act (PRIA). Η κεντρική ιδέα του είναι να υπάρξει υποχρεωτική και κατά συνέπεια οικονομική κάλυψη για επιπτώσεις από ενδεχόμενη νέα πανδημία, όπως είναι η απώλεια κερδών από διακοπή εργασιών, όπου η ασφαλιστική αγορά θα καλύπτει π.χ. 2-3 φορές τα ασφάλιστρα που έχει εισπράξει, και πέραν αυτού το κράτος θα λειτουργεί ως τελικός αντασφαλιστής. Στην Ε.Ε. έχει ήδη ξεκινήσει συζήτηση και ανάλογος προβληματισμός.
Σε άλλους κλάδους, η ασφαλιστική αγορά είναι εκεί με υπάρχοντα προϊόντα, αλλά και προσαρμογές που λαμβάνουν υπ’ όψιν τις συνθήκες που επικρατούν. Η πλειονότητα των ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής και υγείας καλύπτει τους ασφαλισμένους για τον κίνδυνο της COVID-19. Ούτως ή άλλως, τα περισσότερα συμβόλαια ζωής και υγείας δεν εξαιρούσαν την κάλυψη του κινδύνου της πανδημίας, ενώ σε αρκετά από τα συμβόλαια που δεν την προέβλεπαν, στην κρίσιμη αυτή περίοδο, η εξαίρεση της πανδημίας έχει αρθεί ή ανασταλεί. Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι, στην παρούσα φάση, σύμφωνα με την επιλογή της ελληνικής πολιτείας, η διαχείριση για τον περιορισμό της διασποράς της COVID-19 περιλαμβάνει τη συμμετοχή μόνον των δημόσιων φορέων υγείας και περίθαλψης. Με την επάνοδο όμως στην κανονικότητα, έξοδα π.χ. εξέτασης για την COVID-19 σε προεγχειρητικό έλεγχο εμπίπτουν στις καλύψεις που παρέχονται.
Στον κλάδο αυτοκινήτων (αλλά και σε άλλους κλάδους), η ασφαλιστική αγορά στάθηκε δίπλα στους ασφαλισμένους, αναγνωρίζοντας τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, παρέχοντας όπου ήταν εφικτό εκπτώσεις ή διευκολύνσεις στην πληρωμή των ασφαλίστρων. Πρέπει να τονιστεί ότι το ίδιο συνέβη και στις επιχειρηματικές ασφαλίσεις.
Σε επίπεδο κοινωνικής ευθύνης, τόσο κεντρικά ο θεσμικός φορέας εκπροσώπησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων όσο και μεμονωμένα, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες στήριξαν το εθνικό σύστημα υγείας με σημαντικές δωρεές.
– Η πανδημία ανέδειξε την αξία της υγείας στην καθημερινότητα του πολίτη, αλλά και τον ρόλο της δημόσιας υγείας, η οποία μετά τις παρεμβάσεις της πολιτείας είναι πλέον αναβαθμισμένη και σε λειτουργικό επίπεδο. Πώς θα επιδράσει αυτή η τάση στην ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης;
– Πράγματι, η πανδημία ήταν αφορμή για τη συνειδητοποίηση της απόλυτης αξίας της υγείας και του πόσο ευάλωτη αυτή μπορεί να καταστεί από τη μία στιγμή στην άλλη. Η ελληνική πολιτεία, επιδεικνύοντας υπευθυνότητα, έθεσε την προστασία της υγείας των πολιτών ως προτεραιότητα και το δημόσιο σύστημα έδωσε εξετάσεις τις οποίες πέρασε επιτυχώς. Και είναι επίσης γεγονός ότι, εξαιτίας αυτής της έκτακτης κατάστασης, τα δημόσια νοσοκομεία, χάρις και στις δωρεές και στις προσφορές ιδιωτικών φορέων, διαθέτουν πια μεγαλύτερο αριθμό ΜΕΘ με σύγχρονο ειδικό εξοπλισμό, ενώ παράλληλα εκσυγχρονίστηκαν διαδικασίες, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, που υπό κανονικές συνθήκες θα αργούσαν πολύ περισσότερο να εφαρμοστούν. Ωστόσο, οι βελτιώσεις και οι αλλαγές αυτές θα πρέπει να ενσωματωθούν και σε καθεστώς κανονικών συνθηκών, όταν δηλαδή δεν έχουμε εστιάσει σε έναν μόνο κίνδυνο, αλλά όταν έχουμε να διαχειριστούμε το σύνολο των κινδύνων και των αναγκών υγείας των πολιτών.
Συνεπώς, σε ό,τι αφορά την αναβάθμιση που αναφέρετε, πρόκειται μάλλον για αναπτέρωση της ψυχολογίας μας, μετά τη νίκη με έναν πολύ συγκεκριμένο εχθρό. Η υγεία μας, όμως, δεν κινδυνεύει μόνο από τον κορωνοϊό, οι κίνδυνοι και οι ανάγκες της υγείας μας είναι πολλές και για πολλούς από τους πολίτες μακροχρόνιες, καθημερινές, πολύ σοβαρές, ώστε το δημόσιο σύστημα, όπως είναι μέχρι και σήμερα, να μην μπορεί να τις διαχειριστεί επαρκώς στο σύνολό τους.
Θα πρέπει να επισημάνω ότι η ιδιωτική ασφάλιση δεν διεκδικεί να υποκαταστήσει την κοινωνική, δεν ανταγωνίζεται το δημόσιο σύστημα. Η ιδιωτική ασφάλιση συμπληρώνει και επεκτείνει το κοινωνικό σύστημα ασφάλισης της χώρας. Τα κενά της κοινωνικής ασφάλισης εξακολουθούν όχι μόνο να υφίστανται, αλλά και να διευρύνονται. Το ζήτημα, ωστόσο, είναι κατά πόσον και πότε επιθυμεί η ελληνική πολιτεία να αξιοποιήσει τον θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης, ώστε να δώσει τη δυνατότητα σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και ειδικά σε αυτούς που οι ανάγκες τους είναι μεγαλύτερες από το πορτοφόλι τους να εκμεταλλευθούν τις δυνατότητες και τα οφέλη της συμπληρωματικής ιδιωτικής ασφάλισης.
Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, επί συνόλου 14,3 δισ. δαπανών υγείας, ο Ελληνας πληρώνει 5,8 δισ. από την τσέπη του, ποσοστό διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, και αυτό, επειδή ως λαός παραμένουμε επικίνδυνα ανασφάλιστοι και στην υγεία. Οπως έχουν δείξει όλες σχεδόν οι άλλες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, ο μόνος τρόπος για να μεταφερθεί στην ιδιωτική ασφαλιστική αγορά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του κόστους είναι να εκπίπτουν τα ασφάλιστρα για την υγεία, ώστε συμπληρωματικά προς την κοινωνική ασφάλιση ο Ελληνας ιδιώτης να έχει πρόσβαση και στους ιδιώτες παρόχους υγείας. Οι καλύψεις υπάρχουν και μάλιστα πολύ πιο οικονομικά στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
– Στον τομέα των γενικών ασφαλίσεων, ο κλάδος διεθνώς βρέθηκε στο επίκεντρο της κριτικής λόγω της αμφισβήτησης στην κάλυψη κινδύνου απώλειας εσόδων λόγω διακοπής εργασιών. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι η σωστή προσέγγιση;
– Στην Ελλάδα η ασφάλιση για διακοπή εργασιών και απώλεια κερδών δεν είναι διαδεδομένη, παρότι αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο διασφάλισης της ομαλής λειτουργίας μιας επιχείρησης, ύστερα από καταστροφικό κίνδυνο. Η ασφαλιστική αγορά και στην Ελλάδα διαθέτει τα προϊόντα και τις λύσεις, ώστε να είναι σωστά καλυμμένη μια επιχείρηση. Για να αποζημιωθεί όμως μια επιχείρηση, πρέπει να υπάρχει μια σημαντική προϋπόθεση: να είναι ασφαλισμένη με τις κατάλληλες καλύψεις. Με αφορμή την πανδημία και το lockdown που επιβλήθηκε σε πολλές χώρες, ξεκίνησε μια συζήτηση τόσο στις ΗΠΑ όσο και την Ευρώπη για να πληρωθούν από τους ασφαλιστές αξιώσεις επιχειρήσεων, ακόμα και στις περιπτώσεις που υπήρχαν ρητές εξαιρέσεις στα συμβόλαια. Κάτι τέτοιο, όμως, είναι αντίθετο με τον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας της ασφάλισης και θα έθετε σε κίνδυνο τη φερεγγυότητα της ασφαλιστικής αγοράς.
Γενικά, η κάλυψη των οικονομικών επιπτώσεων μιας πανδημίας είναι δύσκολη κατάσταση, καθώς συνδέεται με απρόβλεπτους παράγοντες που έχουν να κάνουν με τη συχνότητα, τη διάρκεια και τη βαρύτητα των περιστατικών και μπορεί να ξεπερνούν κατά πολύ τους πόρους της ασφαλιστικής αγοράς.
Για αυτό τον λόγο, και για να προετοιμαστεί η παγκόσμια κοινότητα για παρόμοιες καταστάσεις, έχει ξεκινήσει συζήτηση για το πώς μπορεί να καλυφθεί μέρος των επιχειρήσεων μέσω σχημάτων ΣΔΙΤ και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Ειδικότερα για τον τουρισμό, που αποτελεί έναν κρίσιμο για την ελληνική οικονομία τομέα, για την αντιμετώπιση των κινδύνων από ενδεχόμενα μελλοντικά γεγονότα, η ασφαλιστική αγορά είναι ανοικτή στη συνεργασία με την πολιτεία και τον ΣΕΤΕ για να εξεταστεί η θέσπιση ασφαλιστικού σχήματος ΣΔΙΤ που θα προστατεύσει αυτόν τον κομβικό κλάδο.
Επενδύσεις 14,5 δισ. ευρώ από τις ασφαλιστικές
– Οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι από τους πολύ μεγάλους επενδυτές. Πώς θεωρείτε ότι θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ανάκαμψη της οικονομίας;
– Είναι γεγονός ότι με 14,5 δισ. επενδύσεις οι ασφαλιστικές εταιρείες είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Ελλάδα και μάλιστα μακροπρόθεσμος. Οι επενδύσεις αυτές υπόκεινται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο «Solvency II» υπό την εποπτεία της ευρωπαϊκής αρχής EIOPA και της ΤτΕ.
Χρήζει ιδιαίτερης και άμεσης προσοχής, αφού άλλωστε το θεσμικό πλαίσιο παρέχει και ανάλογα κίνητρα, να μελετήσουμε με την πολιτεία και την ΤτΕ πώς π.χ. με την έκδοση ομολόγων για επενδύσεις υποδομών θα μπορέσουμε να κατευθύνουμε μέρος αυτών των 14,5 δισ. στην τοπική οικονομία σε έργα ανάπτυξης και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ομοίως θα μπορούσαμε να διερευνήσουμε με τις αρχές πώς μεγαλύτερο μέρος των καταθέσεών μας θα μπορούσε να είναι σε ελληνικές τράπεζες, πάντα στο πλαίσιο της αξιοπιστίας που επιβάλλει το κανονιστικό πλαίσιο Solvency II.
Πρέπει να είμαστε ασφαλισμένοι έγκαιρα, με ολοκληρωμένες τιμολογημένες καλύψεις για τους κινδύνους, με συνέχεια και συνέπεια, λέει ο κ. Σαρρηγεωργίου.
Η ελληνική ασφαλιστική αγορά έχει τις καλύψεις και τα προϊόντα για το άτομο, την οικογένεια, τον επαγγελματία και τον μικρό ή μεγάλο επιχειρηματία. Από την υγεία έως την ταξιδιωτική ασφάλεια και από την αστική ευθύνη έως τη διακοπή εργασιών. Τελικά, η πανδημία είναι ένα γεγονός που συμβαίνει μία φορά στα 100 χρόνια. Ομως οι υπόλοιποι καθημερινοί και μη κίνδυνοι δεν εξαλείφθηκαν. Και καλύπτονται. Προϋπόθεση όμως είναι να είμαστε ασφαλισμένοι, έγκαιρα με ολοκληρωμένες τιμολογημένες καλύψεις για τους κινδύνους, με συνέχεια και συνέπεια. Προϋπόθεση δηλαδή είναι κάποιος να έχει αναγνωρίσει τον κίνδυνο και να έχει αγοράσει τη σωστή κάλυψη πριν συμβεί κάτι κακό.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουμε ευθύνη και πολλή δουλειά να εκπαιδεύσουμε το κοινό. Αλλά και η πολιτεία πρέπει να προβεί σε παροχές κινήτρων που θα καταστήσουν ακόμα πιο προσιτή την ασφάλιση στον μέσο Ελληνα, όπως ισχύει σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες.