Ο τόπος μαρτυρίας των αντιφρονούντων του Δία είναι έρημος. Ο Γιάννης Στάνκογλου, ως Προμηθέας είναι εγκλωβισμένος ψηλά στον μαύρο βράχο. Εκεί οδηγήθηκε από το Κράτος και τη Βία, τους πιστούς του ανελέητου θεού. Δεμένος τώρα τιμωρείται γιατί έκλεψε τη φωτιά και την έδωσε στους ανθρώπους. Θύμα του Δία και η Ηρώ Μπέζου, η οποία ακροβατεί πάνω στην κατασκευή από ζωόμορφα μέλη, στον ρόλο της Ιούς. Είναι η κόρη που λιμπίστηκε ο Δίας, τη μεταμόρφωσε σε δαμάλα, και τώρα αγωνιά ποιος θα τη σώσει από τον οίστρο που της έβαλε η ζηλιάρα Ηρα.
Ανοιχτή πρόβα στο αίθριο των εκπαιδευτηρίων της Ελληνογερμανικής Αγωγής στην Παλλήνη για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου που σκηνοθετεί ο Αρης Μπινιάρης. Θα κάνει πρεμιέρα στις 4 Ιουλίου στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου στα Χανιά για να καταλήξει περιοδεύοντας στις 20, 21, 22 Αυγούστου στην Επίδαυρο. Είναι η πρώτη παραγωγή του θεάτρου «Πορεία» του Δημήτρη Τάρλοου στο αργολικό θέατρο του Πολυκλείτου και μάλιστα συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης σε καλλιτεχνική διεύθυνση της Εφης Θεοδώρου.
Είναι όλοι τους εκεί, παρακολουθούν, ενώ στα πρόσωπα των ηθοποιών που περιμένουν τη σειρά τους –Αλέκου Συσσοβίτη, Ιωάννη Παπαζήση, Κωνσταντίνου Γεωργαλή, Δαυίδ Μαλτέζε και του 10μελούς χορού– είναι διάχυτη η χαρά.
«Αυτονόητο ύστερα από την αναγκαστική αποχή», λέει ο Γιάννης Στάνκογλου στην «Κ». «Πέρασα κι εγώ διάφορα στάδια στην καραντίνα. Υπήρχε χρόνος να σκεφτώ, να δω τι θέλω να κάνω από δω και πέρα, ήμουν και τυχερός γιατί δούλεψα τουλάχιστον στην τηλεόραση, αλλά τώρα επιστρέφοντας στο θέατρο ένιωσα λες και ξαναγυρίζω στα χρόνια της δραματικής σχολής. Τον πρώτο καιρό που άρχισα να ασχολούμαι με τον Προμηθέα ήταν σαν να είχα χάσει την πορεία μου. Οταν ξεκίνησαν οι πρόβες όλα τα αντικατέστησε η ανακούφιση. Ξαναβρεθήκαμε με συναδέλφους έπειτα από ενάμιση χρόνο». Η χαρά του ήταν μεγαλύτερη, γιατί από το 2018 που έπαιξε τον Γιούγκερμαν στη σκηνή, με τον ίδιο ρόλο συνέχισε μέχρι να κλείσουν τα θέατρα, τώρα «θα αναμετρηθώ με έναν νέο ήρωα».
Με το αρχαίο δράμα έχει ασχοληθεί κι άλλη φορά. Οχι μόνο στον «Αγαμέμνονα» και στους «Επτά επί Θήβας». «Μετά τη δραματική σχολή και τα δύο χρόνια στην Αμερική, επιστρέφοντας σχεδόν ξεκίνησα με το αρχαίο δράμα δίπλα στον Θόδωρο Τερζόπουλο στην ομάδα “Αττις”. Ο πρώτος ρόλος που έκανα ήταν ο Προμηθέας Δεσμώτης στα αποσπάσματα που παρουσίασε, διάφοροι ρόλοι από το έργο του Αισχύλου, όπου είχα ένα δεκάλεπτο κομμάτι από τον Προμηθέα. Οι τραγικοί συγγραφείς και η ελληνική φιλοσοφία με κέρδισαν από τα χρόνια της σχολής όπου είχα δασκάλα την Ελένη Χατζηαργύρη. Με συγκινούν πολύ αυτά τα κείμενα τα οποία όσες φορές κι αν τα μελετήσεις, πάντα θα βρεις κάτι που τα συνδέει με το σήμερα».
Ο ίδιος πρότεινε τον «Προμηθέα Δεσμώτη» στον Αρη Μπινιάρη. «Γιατί είναι άμεσο και πολύ επίκαιρο έργο. Ενας καθρέφτης που δεν παρουσιάζει μόνο την κόντρα του Προμηθέα με την εξουσία, τον Δία, αλλά γίνεται και καθρέφτης του εαυτού μας. Είναι έργο στατικό, με ουσιώδη λόγο αλλά δεν είναι ξεσηκωτικό. Αυτό το πετυχαίνει ο Αρης με τον τρόπο που δουλεύει τις παραστάσεις του, ώστε να ακούσει ο σύγχρονος θεατής τον λόγο του Αισχύλου μέσα από την εξαιρετική μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα». Υπογραμμίζει ότι η μουσική του Φώτη Σιώτα είναι συμπρωταγωνίστρια. «Οταν την πρωτάκουσα, μου θύμισε τα συναισθήματα που ένιωσα στην πρώτη ανάγνωση του έργου: θυμός, μοναξιά, πόνος».
Για τον Προμηθέα που θίγει το κατεστημένο έχουν δοθεί πολλοί χαρακτηρισμοί: «ο αντάρτης ανθρώπινος θεός», «ένας θεός σταυρωμένος που πάσχει σαν άνθρωπος», σύμφωνα με τον Στάθη Δρομάζο, «ο πρώτος άγιος και μάρτυρας του φιλοσοφικού ημερολογίου» κατά τον Μαρξ. «Για μένα ο Προμηθέας είναι μια ιδέα που έχει μόνο θετικό πρόσημο. Ενα αμετανόητο, άφοβο πλάσμα που γνωρίζει ότι έχει δίκιο και παλεύει γι’ αυτό. Είναι ο ήρωας που αντιστέκεται στον εξουσιαστή, τον σκληρό και βασανιστή Δία. Είναι αισιόδοξος ήρωας».
Ο Γ. Στάνκογλου συχνά παίρνει θέση για τα κοινά. «Ολοι πρέπει να έχουμε άποψη και να τη δηλώνουμε. Περνάμε δύσκολους καιρούς, ειδικά στην Ελλάδα που μετά τα μνημόνια, την οικονομική κρίση, χτυπήθηκε και από την πανδημία, και θεωρώ ότι ειδικά η εξουσία εκμεταλλεύεται με λάθος τρόπο τις καταστάσεις».
Η ΑΕΚ, οι αλάνες του Περισσού και η οικοδομή από τα δεκατέσσερα
Πώς προσεγγίζει έναν χαρακτήρα; «Διαβάζω κάθε θεωρητικό κείμενο που έχει γραφτεί και όλα φιλτράρονται στο αποτέλεσμα. Εδώ επηρεάζομαι και από τη μουσική του Σιώτα. Σίγουρα κάνω πολλές σωματικές ασκήσεις και αναπνοές. Η τραγωδία δεν είναι εύκολη υπόθεση για τον ηθοποιό. Το θέμα μου δεν είναι να παίξω τον Προμηθέα αλλά να ακουστεί ο λόγος του ποιητή σε μία υπέροχη μετάφραση». Οι πειραγμένες εκδοχές του αρχαίου δράματος τον αφήνουν αδιάφορο. «Με ενοχλεί γενικώς όταν οι σκηνοθέτες θεωρούν τον εαυτό τους πιο πάνω από τον συγγραφέα και μερικές φορές μπορεί να έρθω σε κόντρα με συνεργάτες. Ως θεατής έχω έρθει σε δύσκολη θέση βλέποντας έργα που διδάχτηκα στη σχολή ή έπαιξα, να γίνονται αγνώριστα και να μην κατανοώ ούτε τους χαρακτήρες τους».
Σαράντα επτά ετών, τα 21 από αυτά στο θέατρο. Αληθεύει ότι υπήρξατε και ποδοσφαιριστής; τον ρωτάω. Γελάει. «Επαιζα ποδόσφαιρο στην ΑΕΚ από τσικό μέχρι εφηβικό. Επαιζα και μπάσκετ στο Σπόρτινγκ. Στο θέατρο πέρασα από περιέργεια και μόνο, δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι ήταν από αγάπη. Μπήκα στη δραματική σχολή του Γιώργου Κιμούλη. Είπα: “Δεν δίνω εξετάσεις αφού δεν ξέρω τι θέλω να κάνω στη ζωή μου;”. Τα δύο πρώτα χρόνια δεν είχα κατασταλάξει. Συμμετέχοντας στον “Κοριολανό” του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία του Ρόμπερτ Στούρουα άλλαξα. Εναν απλό πολεμιστή έπαιξα, “κοντάρι”, όπως λέμε στο θέατρο, αλλά αισθάνθηκα τρομερά. Τότε είπα: “Αυτό μου αρέσει και θα επιμείνω”».
Σίγουρα πάντως στη σχολή δεν προετοιμάστηκαν για τη σκοτεινή πλευρά του θεάτρου, τις καταγγελίες για κακή εργασιακή συμπεριφορά ή σεξουαλικές παρενοχλήσεις που βγήκαν πριν από λίγους μήνες στο φως. «Αυτή η πλευρά σχετίζεται κυρίως με την παιδεία και μια νοοτροπία η οποία ξεκινάει πολύ πριν από τον Κουν, με τα μπουλούκια και το πώς συμπεριφερόταν το κοινό στους ηθοποιούς. Πολλά παιδιά δυσκολεύονταν –πριν από τις καταγγελίες– να πουν στους γονείς ότι θέλουν να γίνουν ηθοποιοί. Τώρα νομίζω ότι βρισκόμαστε στο τέλος μιας εποχής, γίνεται restart. Οι αποκαλύψεις μόνο καλό μπορεί να κάνουν και στις σχέσεις μας. Πάντως, δεν συμβαίνουν μόνο στο θέατρο αυτά και ούτε μπαίνουν όλοι στο ίδιο τσουβάλι. Η Δικαιοσύνη θα κάνει τη δουλειά της και ο χρόνος θα δείξει ποιος αξίζει να παραμείνει στο στερέωμα». Οσον αφορά τον Γ. Κιμούλη, «έχω ακούσει», λέει, «ότι είναι δύσκολος συνεργάτης επί σκηνής, ότι κάνει πράγματα που φέρνουν σε δύσκολη θέση τον παρτενέρ, αλλά νομίζω ότι όλο αυτό το έκανε γιατί έτσι το είχε μάθει. Ηταν ο τρόπος του. Εκείνη η γενιά ήταν πιο σκληρή. Αν βρισκόμουν σε μια τέτοια δύσκολη θέση, θα έφευγα από την παράσταση».
Ο Γ. Στάνκογλου είναι από τους πιο αγαπητούς ηθοποιούς της γενιάς του, λατρεύοντας τους αντιπαθητικούς ήρωες. Οπως ο Κυπραίος στις τηλεοπτικές «Αγριες Μέλισσες». Θα ήθελε να παίξει κωμωδία, ήδη συζητάει για ένα αριστοφανικό έργο. Προς το παρόν θα δοκιμάσει την πρώτη του σκηνοθεσία στο θέατρο «Εμπορικόν» τον Οκτώβριο, στο «Killer Joe» του Τρέισι Λετς. Στον δρόμο συχνά τον σταματούν να τον συγχαρούν, να του μιλήσουν, κι εκείνος πάντα ανταποκρίνεται. «Εχει να κάνει με τον χαρακτήρα και τα βιώματά μου. Κατάγομαι από τον Εβρο, μεγάλωσα στον Περισσό, χάρηκα τις αλάνες, δουλεύω από τα 14 μου στην οικοδομή με τον πατέρα μου, και σε πολλές ακόμη δουλειές. Εχω μονώσει τους σταθμούς Ευαγγελισμός, Μέγαρο Μουσικής, Σύνταγμα, Σεπόλια, δουλεύοντας στις μονώσεις όταν ήταν γιαπί ακόμη το μετρό της Αθήνας. Σέβομαι την αγάπη του κόσμου».
Μεγάλη αδυναμία του, τα επικίνδυνα σπορ. Ελεύθερες πτώσεις από τα 14.000 πόδια. Οταν γίνεται κάποιος πατέρας δεν γίνεται πιο προσεχτικός; Με τη σύζυγό του, σκηνοθέτιδα Αλίκη Δανέζη – Κνούτσεν, έχουν δύο παιδιά. «Εμένα λειτούργησε λίγο ανάποδα. Πάντως, τα εξτρίμ σπορ είναι πιο ασφαλή από το να οδηγείς με τη μηχανή στη Μεσογείων…». Τις πτώσεις από τέτοιο ύψος μπορεί να μην τις ζηλεύεις, αλλά τα ταξίδια του σίγουρα. Αλάσκα, Βραζιλία, Κίνα, Ορος Σινά, Γουατεμάλα… «Η αδρεναλίνη μου αρέσει, μου αρέσει η ζωή στα άκρα, ίσως γιατί όταν ξεπερνώ κάποια όρια νιώθω πιο δυνατός». Την αδρεναλίνη αναζητάει και στο θέατρο. «Αυτό που λέμε με ποδοσφαιρικούς ρόλους ιδρώνω τη φανέλα. Είμαι εχθρός της μανιέρας, μου αρέσουν οι μεταμορφώσεις. Το δύσκολο για έναν ηθοποιό δεν είναι να μάθει τα λόγια του αλλά να φτιάξει έναν χαρακτήρα».