Eντονα επικριτικός για τη στρατηγική τόσο της Ρωσίας όσο και των ΗΠΑ στην Ουκρανία, ο Μαρκ Γκαλεότι είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους ειδικούς διεθνώς σχετικά με τη Ρωσία και τις ισορροπίες εξουσίας στο Κρεμλίνο. Το βιβλίο του «We have to talk about Putin: How the West gets him wrong» (2019) ήταν ένα από τα πιο εμπεριστατωμένα πορτρέτα του Ρώσου ηγέτη και του συστήματος εξουσίας που έχει χτίσει γύρω του. Ο καθηγητής Γκαλεότι, ο οποίος είναι και διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Mayak Intelligence, εξηγεί στην «Καθημερινή» τα μυστήρια, τους κινδύνους και τις δυσκολίες του πολέμου στην Ουκρανία που όλο και περισσότερο μοιάζει με δίνη που παγιδεύει τις περισσότερες από τις μεγάλες δυνάμεις.
– Η ρωσική στρατηγική είναι «κλιμάκωση για την αποκλιμάκωση». Τώρα όμως φαίνεται ότι η Δύση έχει υιοθετήσει την ίδια στρατηγική. Και οι δύο πλευρές κλιμακώνουν, χωρίς να διαφαίνεται αποκλιμάκωση στον ορίζοντα. Ανησυχείτε γι’ αυτό;
– Ναι και όχι. Δεν νομίζω ότι οδεύουμε σε μια κλιμάκωση προς τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά ανησυχώ υπό την έννοια ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να έχει πραγματική στρατηγική για το πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
– Τι προσπαθεί να κάνει ο Μπάιντεν ζητώντας να δικαστεί ο Πούτιν για εγκλήματα πολέμου; Θέλει να στείλει μήνυμα στο κατεστημένο της Μόσχας ότι πρέπει να βρουν άλλον ηγέτη;
– Υποψιάζομαι ότι αυτή είναι εν μέρει η πρόθεσή του. Το πρόβλημα είναι ότι η στρατηγική Μπάιντεν δεν είναι πολύ σαφής. Προσπαθεί να κάνει τρία πράγματα ταυτόχρονα. Πρώτον, προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει το εύρος της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Δεύτερον, φαίνεται ότι πιέζει για αλλαγή καθεστώτος εντός της Ρωσίας. Τρίτον, επιχειρεί να αποδυναμώσει τη Ρωσία χτυπώντας την οικονομία της. Είναι μια στρατηγική που προσπαθεί να πετύχει τα πάντα. Και τελικά δεν είναι πραγματικά εστιασμένη σε τίποτα.
– Ο Πούτιν είναι περισσότερο κυρίαρχος στο εσωτερικό της Ρωσίας απ’ ό,τι ήταν πριν από τον πόλεμο. Είναι δυνατόν να περιμένουμε ότι σύντομα θα ανατραπεί από έναν φιλοδυτικό ηγέτη;
– Γίνεται πολύς λόγος για «πραξικοπήματα», αλλά όλες αυτές οι προβλέψεις είναι πολύ πρόωρες. Πολλοί δυτικοί ηγέτες και σχολιαστές μιλούν για πραξικοπήματα και ρήγματα στα κέντρα εξουσίας στη Μόσχα επειδή δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο. Κι έτσι απλώς ελπίζουν ότι ο Πούτιν είναι άρρωστος και θα πεθάνει ή θα ανατραπεί. Αυτό που κάνουν είναι πιο εύκολο από το να προσπαθήσουν να σκεφθούν μια πραγματική πολιτική απάντηση στην τρέχουσα κατάσταση.
– Πιστεύετε ότι ο Πούτιν είναι άρρωστος;
– Δεν γνωρίζω. Υπάρχουν διάφορες φήμες. Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι τον επισκέφθηκε ένας ειδικός για τον καρκίνο του θυρεοειδούς ή ένας ειδικός για τη μύτη και τον λαιμό. Κάτι υποδηλώνουν αυτές οι φήμες. Κανείς όμως δεν ξέρει. Φυσικά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον Πούτιν που γνωρίζαμε πριν από την COVID-19, ο οποίος ήταν ήρεμος και πραγματιστής, και στον Πούτιν του σήμερα, που εμφανίζεται ιδιαίτερα ευσυγκίνητος και συναισθηματικός.
– Τι λέτε γι’ αυτή την επίμονη φήμη ότι κάποιος πολύ κοντά στον Πούτιν είναι πράκτορας και δίνει πληροφορίες στις ΗΠΑ;
O διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Mayak Intelligence, συγγραφέας και ειδικός στις ισορροπίες εξουσίας στο Κρεμλίνο, καθηγητής Μαρκ Γκαλεότι, μιλάει στην «Κ».
– Νομίζω ότι αυτή η φήμη είναι απλώς μια επιχείρηση για τη διάδοση της παράνοιας στους υψηλούς κύκλους της Μόσχας. Οι Αμερικανοί θα ήταν πολύ πιο αθόρυβοι αν είχαν και άρα αν έπρεπε να προστατεύσουν μια πηγή τόσο υψηλού επιπέδου.
– Ολοι εξεπλάγησαν από την κακή κατάσταση και τις περιορισμένες δυνατότητες του ρωσικού στρατού. Εχετε εκπλαγεί κι εσείς ή περιμένατε αυτή την κακή απόδοση;
– Ηταν γνωστό ότι ο ρωσικός στρατός έχει κάποια προβλήματα, αλλά το μέγεθος των σφαλμάτων ήταν εκπληκτικό. Η εξήγηση είναι ότι στην αρχή δεν ήταν ένας πόλεμος των στρατηγών. Ηταν ο πόλεμος του Πούτιν. Εκπόνησε το σχέδιο εισβολής και τους διέταξε να το εκτελέσουν αμέσως. Ηταν απόλυτα πεπεισμένος ότι η Ουκρανία θα κατέρρεε εύκολα.
– Τι διαφορετικό θα έκαναν οι Ρώσοι στρατηγοί;
– Οι στρατηγοί θα ξεκινούσαν με έναν μαζικό βομβαρδισμό κάθε αεροδρομίου και κάθε στρατιωτικής μονάδας και μετά θα οργάνωναν προσεκτικά μια εισβολή με συνδυασμό των σωμάτων στρατού. Αντίθετα είδαμε μια περιορισμένη αρχική επίθεση και μετά αυτό το παράξενο θέαμα μικρών μονάδων αλεξιπτωτιστών να οδηγούνται προς το Κίεβο. Πίστευαν πραγματικά ότι θα μπορούσαν απλώς να φτάσουν στο κέντρο της πόλης και να συλλάβουν τα μέλη της κυβέρνησης. Ηταν μια αποτυχημένη επέμβαση εξαρχής, λόγω του Πούτιν. Τώρα οι στρατηγοί προσπαθούν να επανακτήσουν τον έλεγχο, αλλά έχουν ήδη χάσει στρατεύματα και πολλούς πόρους.
– Μήπως χτυπήσει με πυρηνικά ως έσχατη λύση; Γιατί να μη βομβαρδίσει την Αρκτική με ένα πυρηνικό όπλο; Δεν θα ήταν μια καλή προειδοποίηση προς τις ΗΠΑ;
– Ο σημερινός Πούτιν μπορεί να είναι πολύ πιο πρόθυμος να πάρει ρίσκα από τον παλιό Πούτιν που γνωρίζαμε. Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν αποκλείουμε ότι μπορεί να το πάει μακριά. Ωστόσο πιστεύω ότι τα μέτρα αυξημένης επιφυλακής για τα πυρηνικά που έλαβε ήταν κυρίως ένα σήμα. Δεν ήταν σοβαρά μέτρα, ήθελε απλώς να εκφοβίσει τη Δύση. Βομβαρδισμός της Αρκτικής; Θα ήταν δυνατό να γίνει. Αλλά οι Κινέζοι θα δυσαρεστηθούν πολύ από την πυρηνικοποίηση της σύγκρουσης. Οι Κινέζοι δεν είναι σπουδαίοι φίλοι των Ρώσων αυτή τη στιγμή, αλλά είναι οι μόνοι σοβαροί φίλοι τους. Ο βομβαρδισμός της Αρκτικής θα τους αποξένωνε.
– Κι αν η Ρωσία χρησιμοποιήσει ένα μικρό τακτικό πυρηνικό όπλο στην Ουκρανία;
– Αν και η Ρωσία διαθέτει ακόμα κάποια τακτικά πυρηνικά όπλα, αυτά τα όπλα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ή δοκιμαστεί για περισσότερα από 20 χρόνια. Δεν υπάρχει κανένας στον ρωσικό στρατό που να ξέρει πώς να τα ενεργοποιήσει. Μπορούν να μετακινήσουν τους πυραύλους με τις κεφαλές στην περιοχή, αλλά δεν ξέρουν πώς να τις χρησιμοποιήσουν και ποιες θα είναι οι πραγματικές επιπτώσεις. Γνωρίζουν μόνο όσα γράφουν τα σχετικά εγχειρίδια.
– Τέλος, ο Πούτιν δεν βλέπει την Ουκρανία ως κανονικό κράτος, αλλά ως ψευδοκράτος της Δύσης. Γι’ αυτόν ο πόλεμος δεν είναι με την Ουκρανία. Είναι με τη Δύση. Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε ότι βρισκόμαστε ήδη σε πόλεμο με τη Ρωσία;
– Ναι, οπωσδήποτε, είμαστε ήδη σε πόλεμο. Πράγματι, για να ξεκινήσει ένας πόλεμος αρκεί μόνο η μια πλευρά. Ασφαλώς η Ρωσία δεν έχει εισβάλει σε κράτη του ΝΑΤΟ. Αλλά ναι, είμαστε σε πόλεμο. Σίγουρα είμαστε, εδώ και πολύ καιρό.