Η μισή Ρωσία στηρίζει την εισβολή στην Ουκρανία με οδηγό τη φτώχεια και την απογοήτευση. Η άλλη μισή βιώνει το κόστος της αποπαγκοσμιοποίησης από τις επιλογές του Πούτιν. Με τον τρόπο αυτό περιγράφει στην «Κ» τους συσχετισμούς που διαμορφώνονται στη ρωσική κοινωνία ο Αλεξάντερ Μπάουνοφ, ανώτερος συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Carnegie Moscow Center με έδρα τη Μόσχα. Ανάμεσα στα θύματα του οικονομικού αποκλεισμού είναι και οι νέοι της Ρωσίας, σημειώνει, οι οποίοι στερούνται τα αγαπημένα τους brands και τη δυνατότητα να πληρώνουν με το κινητό τους. Ο ίδιος τονίζει την έκπληξη του καθεστώτος από το εύρος των κυρώσεων, υπογραμμίζει ως θέμα ιστορικής δικαιοσύνης για τον Πούτιν την υπόθεση της Ουκρανίας και αποκαλεί «πείραμα» τον στόχο του Κρεμλίνου να αντέξει αυτόν τον πόλεμο.
– Ποια είναι η κατάσταση στη Μόσχα αυτές τις μέρες; Πώς βιώνει τις εξελίξεις η ρωσική κοινή γνώμη;
– Πριν απ’ όλα, στην περίπτωση της Ρωσίας δεν είναι εύκολο να μιλάμε σε βάθος και με μεγάλη ακρίβεια για την κοινή γνώμη, διότι αυτή δεν εκφράζεται ελεύθερα. Ο καθένας έχει ως προτεραιότητα την προσωπική του ασφάλεια. Ωστόσο, μπορούμε σίγουρα να πούμε ότι ένα μεγάλο μέρος της ρωσικής κοινωνίας, θα έλεγα όχι λιγότερο από το 50%, είναι υπέρ της εισβολής στην Ουκρανία. Aυτό οφείλεται κατά βάση στην απογοήτευση και στη φτώχεια των Ρώσων στις περισσότερες επαρχίες της χώρας, με τον θυμό να στρέφεται προς τη Δύση, μέσω της περίτεχνης προπαγάνδας των κρατικών ΜΜΕ προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι το αποτέλεσμα όταν δεν βλέπεις πρόοδο στην υλική σου κατάσταση για χρόνια και χρόνια.
– Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον ήρθαν τώρα οι οικονομικές κυρώσεις της διεθνούς κοινότητας. Τι επιπλοκές υπάρχουν στην καθημερινότητα των Ρώσων πολιτών;
– Εχουμε διαφορετικές επιπτώσεις ανάλογα με την πληθυσμιακή κατηγορία. Οταν επισκέπτεσαι τις εύπορες περιοχές της Μόσχας δεν βλέπεις μεγάλη διαφορά. Τα εστιατόρια δουλεύουν κανονικά, ο κόσμος είναι καλοντυμένος και η ζωή κυλάει χωρίς ιδιαίτερες διαφορές. Το κύριο πρόβλημα βρίσκεται στις επιπτώσεις της αποπαγκοσμιοποίησης της Ρωσίας που βλέπουμε το τελευταίο διάστημα. Αυτή τη νιώθουν πάρα πολύ οι νέοι, οι οποίοι είχαν συνηθίσει να ζουν όπως οι νέοι στον υπόλοιπο κόσμο. Να τους αρέσουν τα brands, να τρώνε στα McDonalds, να βλέπουν Disney, Hollywood και Netflix. Αυτοί λοιπόν είδαν απότομη αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Πιο πριν κανείς δεν χρησιμοποιούσε μετρητά, όλοι τα έκαναν όλα με το κινητό τους τηλέφωνο, όπου είχαν περάσει τις κάρτες τους. Σημειωτέον, η Ρωσία ήταν πρωταθλητής του ψηφιακού μετασχηματισμού στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Τώρα πια δεν δουλεύει αυτό. Για παράδειγμα, οι εφαρμογές Google pay και Apple pay απέκλεισαν τη Ρωσία από τις υπηρεσίες τους. Επειτα, βλέπουμε ξανά πληθωρισμό. Η τιθάσευση του πληθωρισμού ήταν το βασικό σύνθημα και επίτευγμα του Πούτιν, ο οποίος πριν από χρόνια ξεκίνησε με πληθωρισμό πάνω από 20% και τον μείωσε περίπου στο 4%. Τώρα, τον Μάρτιο, ο πληθωρισμός στη Ρωσία αυξήθηκε πάνω από το 14%.
– Ποιος είναι ο ρόλος των Ρώσων ολιγαρχών σε αυτή την κρίση;
– Σε σχέση με την εισβολή δεν είχαν κανένα ρόλο, καθώς δεν έχουν πολιτικό λόγο, ασκούν επιρροή μόνο σε οικονομικό επίπεδο. Τώρα προσπαθούν να κάνουν κάτι για κατάπαυση πυρός. Κάποιοι τοποθετούνται και δημοσίως, άλλοι προσπαθούν απλώς να φέρουν τα παράπονά τους όσο πιο κοντά στον Πούτιν. Ομως είναι δύσκολο, τα κανάλια επικοινωνίας δεν είναι όπως παλιότερα, στην αρχή της πορείας του Πούτιν, ο οποίος επιδιώκει την κυριαρχία έναντι των ελίτ και των ολιγαρχών. Δεν τους θέλει παγκοσμιοποιημένους. Και τώρα οι κυρώσεις, οι οποίες αποκόβουν τους ολιγάρχες από τον υπόλοιπο κόσμο, τον βοηθούν σε αυτόν τον σκοπό.
Η απογοήτευση και η φτώχεια των πολιτών στις περισσότερες επαρχίες προκαλούν θυμό, που στρέφεται προς τη Δύση, μέσω της περίτεχνης προπαγάνδας των κρατικών ΜΜΕ.
– Θεωρείτε ότι η Ρωσία μπορεί να αντέξει για πολύ καιρό αυτόν τον πόλεμο;
– Είναι ένα πείραμα που δεν έχουμε δει ξανά. Απολυταρχικά καθεστώτα, όπως η Κούβα, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα, έχουν αντέξει κυρώσεις στο παρελθόν. Ομως αυτά τα μέτρα έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία είναι μια μεγάλη οικονομία. Θα πρέπει να δούμε λοιπόν. Είναι ένα πείραμα.
– Τι αντιλαμβάνεστε ως κύριο στόχο του Πούτιν μέσα από αυτόν τον πόλεμο;
– Εχει πολύ λίγο να κάνει με το αφήγημα περί φόβου και άμυνας σε σχέση με τον προσανατολισμό της Ουκρανίας, η οποία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Ο Πούτιν και οι άνθρωποι της γενιάς του, με την αντίστοιχη κοσμοθεωρία, βλέπουν αυτή την υπόθεση ως ζήτημα ιστορικής δικαιοσύνης. Για εκείνους είναι ιστορικά άδικο ένα τόσο μεγάλο κομμάτι Ρώσων και ρωσικού χώρου να έχουν πεταχτεί έξω από τη Ρωσία. Και θεωρούν ότι δεν είναι αργά η Ρωσία να ανακτήσει αυτόν τον χαμένο χώρο.
– Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τη στάση της Δύσης σε αυτή την κρίση;
– Ακούω τα παράπονα μέσα από τα ρωσικά ΜΜΕ, ότι οι κυρώσεις της Δύσης είναι υπερβολικές, ότι σημαίνουν οικονομικό πόλεμο εις βάρος της Ρωσίας, και εκπλήσσομαι που εκπλήσσονται. Περίμεναν πραγματικά ότι δεν θα υπάρξει ισχυρή αντίδραση απέναντι σε μια εντελώς άλλης εποχής στρατιωτική εισβολή σε μια γειτονική χώρα; Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι κυρώσεις ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Αλλά δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται κανείς. Ολοι γνωρίζουμε ότι αν η Ρωσία δεν είχε πυρηνικά όπλα, η Δύση ήδη θα βομβάρδιζε ρωσικούς στόχους. Επομένως, με αυτό το δεδομένο, η Δύση κάνει πραγματικά ό,τι άλλο μπορεί. Βέβαια το εύρος των κυρώσεων, ομολογουμένως, είναι μεγαλύτερο από αυτό που οι Μπάιντεν και Σολτς περιέγραφαν πριν από την εισβολή.