«Η Μητέρα Φύση μάς στέλνει όλα τα ακραία φαινόμενα, αλλά στην πραγματικότητα αντιδράει σε αυτό που εμείς οι άνθρωποι έχουμε επιλέξει να κάνουμε», τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο ειδικός προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, Τζον Κέρι, ο οποίος διαμηνύει ότι η καλύτερη απάντηση για την αντιμετώπιση της κρίσης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία είναι η ενεργειακή ανεξαρτησία, η οποία θα έρθει μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αναγνωρίζοντας ωστόσο με δόση ρεαλισμού, ότι αυτό δεν αρκεί και δεν μπορεί να είναι η μόνη απάντηση.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών χαρακτηρίζει «ηγετικό» τον ρόλο της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την ανάληψη πρωτοβουλιών για την κλιματική κρίση, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στη «στρατηγική διασύνδεσης για την ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από την Αίγυπτο και ενδεχομένως τη Σαουδική Αραβία μέσω της Ελλάδας», εκτιμώντας ότι θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα για ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο κ. Κέρι, ο οποίος διετέλεσε επί 24 χρόνια γερουσιαστής και το 2004 ήταν ο Δημοκρατικός υποψήφιος για την προεδρία, αναφέρεται επίσης στον ρόλο της ναυτιλίας σημειώνοντας ότι «πρέπει όλοι να κάνουμε τα πράγματα λίγο διαφορετικά από ό,τι τα κάναμε μέχρι σήμερα» και στο πλαίσιο αυτό μιλάει για την ανάγκη να εξελιχθούν ορισμένα από τα καύσιμα και να αναπτυχθούν οι υποδομές λιμανιών σε όλο τον κόσμο.
– Σε ποιους τομείς μπορούν η Ελλάδα και οι ΗΠΑ να συνεργαστούν για την κλιματική αλλαγή, τόσο από την πλευρά της επιστημονικής καινοτομίας όσο και σε πρακτικό επιχειρηματικό επίπεδο;
– Συνεργαζόμαστε με την Ελλάδα η οποία κάνει καταπληκτική δουλειά, αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο και θέτοντας σε εφαρμογή πολιτικές που θα κάνουν τη διαφορά σε μια σειρά από διαφορετικές πρωτοβουλίες για το κλίμα. Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι που συνεργαζόμαστε με την Ελλάδα. Η στρατηγική διασύνδεσης για την ηλεκτρική ενέργεια που προέρχεται από την Αίγυπτο και ενδεχομένως τη Σαουδική Αραβία μέσω της Ελλάδας είναι μια εξαιρετική προοπτική που θα μπορούσε πραγματικά να αλλάξει τα πράγματα για την Ευρώπη στο σύνολό της. Επιπλέον, υπάρχουν μέτρα προστασίας που λαμβάνει η Ελλάδα, όπως το σχέδιο για την προστασία των δασών. Και νιώθουμε μεγάλη ευγνωμοσύνη για την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών που ανέλαβαν την πρόκληση της διάσκεψης «Our Oceans» (οι ωκεανοί μας), η οποία θα πραγματοποιηθεί εδώ το 2024. Ηδη η Ελλάδα έχει αρχίσει να προετοιμάζεται και να μελετάει το θέμα αυτό. Η απλή απάντηση λοιπόν είναι ότι η Ελλάδα έχει μια σπουδαία ναυτική Ιστορία, έχει μια σπουδαία πολιτιστική Ιστορία και τα δύο αυτά συναντώνται τώρα και προστατεύονται στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης. Η Ελλάδα αναγνωρίζει ότι όλοι μας πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Και πρέπει να δράσουμε ταχύτερα. Και είναι μια χώρα που δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα πρωτοστατήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Η καλύτερη απάντηση για την αντιμετώπιση της κρίσης της Ουκρανίας είναι να γίνουμε ενεργειακά ανεξάρτητοι. Και η καλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία θα έρθει μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
– Δεδομένης της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και των ελλείψεων που παρατηρούνται με την ενεργειακή κρίση, πώς μπορούν οι χώρες να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα και να είναι ταυτόχρονα πράσινες;
– Η καλύτερη απάντηση για την αντιμετώπιση της κρίσης της Ουκρανίας είναι να γίνουμε ενεργειακά ανεξάρτητοι. Και η καλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία θα έρθει μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είναι αυτή η μόνη απάντηση; Οχι. Πρέπει επίσης να φροντίσουμε να έχουμε την ενεργειακή ασφάλεια που χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την οικονομία μας σε κίνηση όταν ο ήλιος δεν λάμπει ή όταν δεν φυσάει ο άνεμος. Ολοι το καταλαβαίνουμε αυτό. Αλλά υπάρχουν διάφορες επιλογές που αναπτύσσονται τώρα και θα διευκολύνουν την επίτευξη αυτού του στόχου, είτε πρόκειται για πράσινο υδρογόνο είτε για κυψέλες καυσίμου είτε για πυρηνική τεχνολογία ή άλλες. Εχουμε τώρα την ικανότητα να κάνουμε αυτό που η επιστήμη μάς λέει ότι πρέπει να κάνουμε τα επόμενα οκτώ χρόνια. Και η επιστήμη λέει ότι ο πλανήτης πρέπει να μειώσει τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 45% έως 50% μέχρι το 2030. Το 65% των παγκόσμιων οικονομικών δράσεων κινείται στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης. Τώρα πρέπει να φέρουμε και μερικά άλλα έθνη μαζί μας. Ευτυχώς η Ευρώπη στο σύνολό της και η Ελλάδα είναι μεταξύ αυτών που έχουν δεσμευθεί να κάνουν αυτό που πρέπει. Είδα τον υπουργό Ενέργειας, τον υπουργό Περιβάλλοντος, τον υπουργό Ναυτιλίας, όλοι τους είναι ξεκάθαρο ότι έχουν καταπιαστεί σοβαρά με αυτό το θέμα. Αντιλαμβάνονται την ευθύνη και είναι απόλυτα προσηλωμένοι, νομίζω, στο να διασφαλίσουν ότι η Ελλάδα θα κάνει το χρέος της.
– Αναφερθήκατε στο συνέδριο για τους ωκεανούς που θα γίνει στην Ελλάδα σε περίπου έναν χρόνο. Πόσο επιτυχημένη υπήρξε αυτή η διαδικασία, η οποία ξεκίνησε το 2014 όταν ήσασταν υπουργός Εξωτερικών; Διότι πολλές φορές υπάρχει καλή θέληση, υπάρχουν πολλά λόγια, αλλά δεν γίνονται πράξη.
– Τα πράγματα έχουν προχωρήσει. Θα σας έλεγα ότι έχουν προχωρήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ολοι είναι 100% αφοσιωμένοι. Εχουμε πάνω από 100 δισ. δολάρια σε δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από το 2014, οι οποίες εκπληρώνονται. Υπάρχουν θαλάσσιες περιοχές που προστατεύονται. Υπάρχουν νέες τεχνολογίες που εφαρμόζονται σε διάφορα είδη προστασίας των ωκεανών. Υπάρχουν πρωτοβουλίες για τη βιώσιμη καλλιέργεια στον ωκεανό. Πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι η ιδανική χώρα για τη διεξαγωγή του ένατου συνεδρίου, το οποίο θα γίνει το 2024. Η διαφορά αυτού του συνεδρίου από πολλά άλλα στα οποία έχω συμμετάσχει, είναι ότι βασίζεται στη δράση. Οι συμμετέχοντες αναλαμβάνουν μια δέσμευση και πρέπει να ανταποκριθούν σε αυτό που ανέλαβαν. Κανείς δεν ξεφεύγει με το παραμύθι, του να λέει απλώς ότι, ναι, ξέρετε, θα κάνουμε κάτι. Αξιολογείται από όλους τους συναδέλφους του, από όλους όσοι ασχολούνται με την προώθηση της προστασίας των ωκεανών. Και αυτό που πρέπει να καταλάβουν οι άνθρωποι είναι ότι δεν γίνεται να υπάρξει λύση στην κλιματική κρίση χωρίς να δοθεί προσοχή στον ωκεανό. Αυτό διότι είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με το κλίμα του πλανήτη και με ό,τι συμβαίνει. Το 90% της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης καταλήγει στον ωκεανό και αυτό έχει βαθύτατες επιπτώσεις στον ίδιο τον ωκεανό. Συμβάλλει επίσης στην ατμοσφαιρική υγρασία που στη συνέχεια καταλήγει σε αυτές τις τρομερές καταιγίδες και πλημμύρες. Ολα σχετίζονται. Η οξίνιση των ωκεανών προέρχεται από την καύση του άνθρακα και από τον άνθρακα που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Προέρχεται από τη ρύπανση που μεταφέρεται στον αέρα και καταλήγει στον ωκεανό. Δεν μπορούμε να σώσουμε τον ωκεανό αν δεν απαλλαγούμε από τις εκπομπές ρύπων και να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε αυτό το πρόβλημα. Νομίζω λοιπόν ότι η διασύνδεση είναι αυτή που αναδύεται από αυτά τα συνέδρια. Και δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερη χώρα για να φιλοξενήσει αυτό το συνέδριο από μια χώρα με τόσο μεγάλη πολιτιστική και ιστορική σχέση με τον ωκεανό, ένα ναυτικό έθνος. Και ήδη σήμερα η Ελλάδα είναι ο κορυφαίος ναυτιλιακός φορτωτής, το κορυφαίο ναυτιλιακό έθνος στον κόσμο.
Η πράσινη ναυτιλία και η μάχη κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη
– Γίνεται πολύς λόγος για την πράσινη ναυτιλία. Και μόλις αναφέρατε ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε αυτόν τον τομέα. Τι μπορεί να κάνει η ελληνική ναυτιλία ή η ναυτιλία γενικότερα;
– Είχα το προνόμιο να συναντηθώ με μια σειρά από ναυτιλιακούς φορείς, αντιπροσωπευτικούς της ελληνικής ναυτιλίας, όχι όλους, αλλά μια μεγάλη μερίδα. Και είχαμε μια πολύ ειλικρινή συζήτηση για τις προκλήσεις σχετικά με το πώς τα πλοία πρέπει να αλλάξουν την πρόωσή τους. Πρέπει να έχουν μια ολόκληρη ναυτιλιακή αλυσίδα, από τις λιμενικές εγκαταστάσεις μέχρι τα καύσιμα, τα πλαστικά και τα άλλα στοιχεία της ζωής στον σύγχρονο κόσμο. Σήμερα, πρέπει όλοι να κάνουμε τα πράγματα λίγο διαφορετικά από ό,τι τα κάναμε μέχρι τώρα. Θα αλλάξει η ναυτιλία εν μια νυκτί; Oχι, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος. Πρέπει να εξελίξουμε ορισμένα από τα καύσιμα. Πρέπει να αναπτύξουμε τις υποδομές λιμανιών σε όλον τον κόσμο, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην εγκλωβίζονται επειδή είχαν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι στην Ελλάδα και στη συνέχεια φθάνουν σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου, στη Λατινική Αμερική, στην Ασία, και δεν υπάρχουν οι εγκαταστάσεις. Θα πρέπει να συνεργαστούμε από κοινού για να το αναπτύξουμε αυτό. Η ναυτιλία, αν ήταν χώρα, θα ήταν ο όγδοος μεγαλύτερος παράγοντας εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου στον κόσμο. Επομένως, αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με μερικούς από τους μεγαλύτερους ρυπαντές του κόσμου, μαζί με την Ινδία, τη Ρωσία, την Ινδονησία και άλλες χώρες. Eτσι, όλοι μας πρέπει να αναλάβουμε δράση και να γίνουμε μέρος της λύσης στο θέμα αυτό. Και αν αρχίσουμε να εργαζόμαστε ταχύτερα τώρα, μπορούμε να προηγηθούμε των εξελίξεων και να κάνουμε τη διαφορά.
– Το αποτέλεσμα των όσων ακούσατε ήταν ικανοποιητικό. Είστε αισιόδοξος;
– Είμαι πάντοτε αισιόδοξος από τη φύση μου. Το ταξίδι μου στην Ελλάδα έδωσε πολλές διαβεβαιώσεις για τη συμμετοχή μιας χώρας με έναν πολύ εποικοδομητικό και θετικό τρόπο που θα κάνει τη διαφορά. Πρέπει να χτίσουμε πάνω σε αυτό. Δεν είναι μια επίσκεψη μιας ημέρας. Είναι κάτι που πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε τους επόμενους μήνες και χρόνια. Ο στόχος είναι το ουδέτερο ισοζύγιο μέχρι το 2050. Πρέπει να το επιτύχουμε. Να φτάσουμε σε μείωση κατά 45% έως 50% μέχρι το 2030 προκειμένου να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο του 2050. Αισθάνομαι ικανοποιημένος από την επίσκεψη και είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα πρόκειται να συμβάλει πολύ σημαντικά, τόσο στον τομέα της ναυτιλίας όσο και στη συνολική προσέγγιση της μεταφοράς ενέργειας, της ενεργειακής μετάβασης για τη συνεργασία με την περιοχή, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διασύνδεση μεταξύ της αφρικανικής ηπείρου και της Μέσης Ανατολής και το τι θα μπορούσε να παρασχεθεί στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της Ουκρανίας και του ενεργειακού κόστους.
– Η Ελλάδα βρίσκεται σε στρατηγική γεωγραφική θέση. Πώς αξιολογείται ο ρόλος της στη διαδικασία μεταφοράς ενέργειας στα Βαλκάνια και σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές;
– Ο πρόεδρος Μπάιντεν πιστεύει, και είμαι πεπεισμένος γι’ αυτό, ότι η Ελλάδα είναι ένας ουσιαστικός και πολύ σημαντικός στρατηγικός εταίρος για την περιοχή αυτή, καθώς και για τη συνεργασία της με τις άλλες χώρες που ανέφερα προηγουμένως. Η Ελλάδα θα διαδραματίσει καίριο ρόλο σε αυτόν τον οικονομικό μετασχηματισμό και στην απάντησή μας στην πρόκληση του κόστους της ενέργειας σήμερα και σε όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία. Είμαστε τυχεροί που έχουμε έναν καλό εταίρο.
– Μια τελευταία ερώτηση σχετικά με τις πυρκαγιές, αυτό το επικίνδυνο και οδυνηρό για όλους φαινόμενο. Η Καλιφόρνια ή οι ΗΠΑ γενικότερα και η Ελλάδα έχουν ανάλογο θέμα κάθε καλοκαίρι. Για να το θέσω απλά, τι κάνουμε;
– Νομίζω, και πάλι, ότι η Ελλάδα ήταν αρκετά έξυπνη ώστε να δώσει βάση στην πρόληψη για την αντιμετώπιση της πρόκλησης των πυρκαγιών, αλλά είχε και έγκαιρη ανταπόκριση στην αυξημένη παρατήρηση και ταχεία αντίδραση στις πυρκαγιές, κατάφερε να τις περιορίσει σε κάποιο βαθμό. Θα παραμείνει μια τεράστια πρόκληση. Η υπερθέρμανση που λαμβάνει χώρα δεν πρόκειται να εξαφανιστεί ξαφνικά αύριο. Θα αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση σε όλον τον πλανήτη. Τεράστιες πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στη Ρωσία, στην Ινδονησία και σε διάφορα μέρη της Ασίας. Ξέρετε, χάνουμε.
– Εχουμε πλημμύρες και πυρκαγιές σε όλον τον πλανήτη.
– Η Μητέρα Φύση μάς στέλνει όλα τα ακραία φαινόμενα, αλλά στην πραγματικότητα αντιδρά σε αυτό που εμείς οι άνθρωποι έχουμε επιλέξει να κάνουμε. Αυτή η κρίση δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο. Και δεν είναι θέμα ιδεολογίας, ούτε πολιτικής, αλλά θέμα μαθηματικών και φυσικής που απαιτεί την αντίδραση την οποία ζητούμε. Ετσι, πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή την πραγματικότητα. Η Ελλάδα είναι πολύ μπροστά στην κατανόηση αυτής της πραγματικότητας. Και είμαι πολύ αισιόδοξος για το τι πρόκειται να κάνει η Ευρώπη στο σύνολό της τους επόμενους μήνες και τα επόμενα χρόνια, που είναι κρίσιμα για όλους μας.
Το πρώτο μεγάλο βήμα στις ΗΠΑ
– Πρόσφατα πέρασε νομοσχέδιο ύψους 437 δισ. δολαρίων, που αφορά και την κλιματική αλλαγή. Είναι αρκετό;
– Είναι το πρώτο μεγάλο βήμα. Είναι η πιο σημαντική νομοθεσία για το κλίμα που έχει περάσει από το Κογκρέσο στην ιστορία των ΗΠΑ. Και πρόκειται να παράσχει κίνητρα δισεκατομμυρίων δολαρίων για να μπορέσουν οι άνθρωποι να προχωρήσουν στην αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και να έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε τις υποδομές μας, σταθμούς φόρτισης και διευκόλυνση των πράσινων μετακινήσεων. Θα δώσει τεράστιο ενεργειακό βάρος στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών που απαιτούνται για την πραγματοποίηση αυτής της μετάβασης. Αυτή η νομοθεσία θα συνεπάρει τον ιδιωτικό τομέα. Θα υπάρξουν πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις, πολύ μεγαλύτερη δέσμευση για ταχύτερη πρόοδο. Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει καταστήσει απολύτως σαφές ότι πρόκειται για μια οικονομική ευκαιρία. Θα υπάρξουν περισσότερες θέσεις εργασίας, διαφορετικοί εναλλακτικοί τύποι θέσεων εργασίας. Και ήδη βλέπουμε πολιτείες και πόλεις στις ΗΠΑ να σπεύδουν να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να ανταποκριθούν στην πρόκληση. Αυτή η νομοθεσία είναι ιστορική και θα έχει σημαντικό αντίκτυπο.