O Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπένσερ Ακερμαν υποστηρίζει ότι ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», που οι ΗΠΑ ξεκίνησαν μετά την επίθεση εναντίον των Δίδυμων Πύργων και του Πενταγώνου, πριν ακριβώς από 21 χρόνια, συνεχίζεται. Στο βιβλίο του «Το βασίλειο του τρόμου – Πώς η 11η Σεπτεμβρίου αποσταθεροποίησε την Αμερική και γέννησε τον Τραμπ», που κυκλοφόρησε πέρυσι, ο Ακερμαν σημειώνει ότι οι αλλαγές έχουν ενδυθεί με τόση επιτυχία τον μανδύα της κανονικότητας που ούτε καν τις προσέχουμε.
– Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι έχει περάσει πολύς καιρός από την 11η Σεπτεμβρίου και ότι όσα συνέβησαν τότε δεν έχουν καμία σχέση με τη σημερινή κατάσταση. Οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας τελείωσε. Ποια είναι η άποψή σας;
– Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν έχει τελειώσει, ούτε διεξάγεται μόνον εκτός ΗΠΑ. Είναι μια σειρά πολιτιστικών και πολιτικών αλλαγών που εξακολουθούν να επηρεάζουν το σήμερα. Είναι επίσης αρκετές έκτακτες κρατικές εξουσίες και θεσμοί που παραμένουν σε ισχύ. Οι μαζικές παρακολουθήσεις από την NSA συνεχίζονται, η άδεια χρήσης στρατιωτικής βίας που χορηγήθηκε το 2001 και επιτρέπει στις ΗΠΑ να κάνουν πόλεμο ως απάντηση στην 11η Σεπτεμβρίου και ανεξάρτητα από το πόση σχέση έχουν οι αντίπαλοί της με αυτήν, συνεχίζει να ισχύει. Η φυλακή του Γκουαντάναμο συνεχίζει να λειτουργεί. Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν λήγει όταν ο κόσμος σταματά να τον προσέχει, ούτε όταν τελειώνουν κάποιες από τις πολεμικές επιχειρήσεις που σχετίζονται με αυτόν. Λήγει μόνον όταν πάψουν να ισχύουν οι έκτακτες εξουσίες και όσα αυτές συνεπάγονται.
– Υπάρχουν αντιδράσεις σε αυτό που περιγράφετε;
– Σαφώς έχουν υπάρξει τριβές σε όλη τη διάρκεια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Κάποιες ήταν πολιτικές, κάποιες θεσμικές, κάποιες είχαν σχέση με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των ΗΠΑ την τελευταία εικοσαετία. Δεν ήταν, όμως, αρκετά ισχυρές για να οδηγήσουν στη λήξη του πολέμου, αν και υπήρξαν κάποια βήματα, όπως όταν ο Μπαράκ Ομπάμα έδωσε εντολή να σταματήσουν τα βασανιστήρια από τη CIA μετά την εκλογή του.
– Το Γκουαντάναμο είναι ακόμη ανοικτό; Χρόνια ακούμε ότι θα κλείσει.
– Επρόκειτο απλώς για δηλώσεις, παραμένει ανοικτό, έχει 37 ή 36 κρατούμενους. Αλλά επίσης το να αδειάσει το Γκουαντάναμο δεν είναι το ίδιο με το να λήξει το καθεστώς της αέναης κράτησης χωρίς κατηγορίες. Μόλις πριν από έναν-δυο μήνες, το υπουργείο Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Μπάιντεν είπε στο δικαστήριο, απαντώντας σε προσφυγές κρατουμένων, ότι η λήξη του πολέμου στο Αφγανιστάν δεν αποτελεί λόγο για να σταματήσει η κράτηση χωρίς ημερομηνία λήξης. Κατά την άποψή τους, το μόνο που θα άλλαζε τα πράγματα θα ήταν αν έπαυε να ισχύει η άδεια χρήσης στρατιωτικής βίας που χορήγησε το Κογκρέσο το 2001. Αν το Γκουαντάναμο απλώς άδειαζε, το πρόβλημα δεν θα λυνόταν, γιατί όσο παραμένει ως θεωρητική δυνατότητα τρέφει τη φαντασία ακροδεξιών τύπου Qanon.
– Πρέπει να εξηγήσετε στο ελληνικό κοινό τι είναι το Qanon.
– Πρόκειται για μια φαντασίωση εκδίκησης, που έπαιξε μεγάλο ρόλο στις εκλογές του 2020. Κάποιος υποτιθέμενος ανώνυμος κυβερνητικός αξιωματούχος υποσχόταν ότι ο Τραμπ θα «μαζέψει» διάφορους επιφανείς Δημοκρατικούς, θα τους περάσει από μυστικά στρατοδικεία στο Γκουαντάναμο και θα τους εκτελέσει. Το Γκουαντάναμο παραμένει ζωντανό πολιτικό ζήτημα ακόμη και σήμερα, παρότι φαίνεται περιθωριακό.
– Μετείχατε στη δημοσιογραφική ομάδα που αποκάλυψε τις μαζικές παρακολουθήσεις, με πηγή τον πρώην εργαζόμενο των αμερικανικών υπηρεσιών, Εντουαρντ Σνόουντεν. Είχαν οι αποκαλύψεις κάποιο αποτέλεσμα;
– Οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν σταμάτησαν μία από τις πτυχές των μαζικών παρακολουθήσεων, τη μαζική συλλογή τηλεφωνικών δεδομένων από το εσωτερικό των ΗΠΑ. Βουλευτές και γερουσιαστές και των δύο κομμάτων αποφάσισαν ότι αυτό πια παραήταν. Καμία άλλη πτυχή των παρακολουθήσεων δεν σταμάτησε, μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο ότι συνεχίζονται έως σήμερα και έχουν βελτιωθεί χάρη στις προόδους στην επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων (big data) και στην τεχνητή νοημοσύνη. Εγγραφα της ίδιας της NSA ξεκαθαρίζουν ότι η αποστολή της είναι να τα «συλλέγει όλα».
– Ούτε και αυτή η κληρονομιά συνάντησε ουσιαστικές αντιστάσεις;
– Θα έλεγα ότι έχει κανονικοποιηθεί. Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά σημεία του βιβλίου, ότι όσο πιο μόνιμη γίνεται η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, τόσο πιο εύκολο είναι να μετατραπεί σε κανονικότητα, να αποδεχθούμε ότι η εποχή της περιστολής των ελευθεριών και της ανείπωτης βίας είναι ότι τρόπος που λειτουργούν οι ΗΠΑ τον 21ο αιώνα.
– Ανείπωτη βία; Τώρα;
– Το Cost of War Project του Πανεπιστημίου Brown χρησιμοποίησε ένα πολύ συντηρητικό αναλυτικό μοντέλο και υπολόγισε ότι ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» έχει κοστίσει 900.000 ζωές. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχουν γίνει πρόσφυγες.
– Τι άλλο θα χαρακτηρίζατε ως μόνιμη κληρονομιά του πολέμου κατά της τρομοκρατίας;
– Δεν θέλω να πω ότι κάτι από όλα αυτά είναι μόνιμο και ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Αυτές είναι επιλογές που έκαναν οι κυβερνώντες στις ΗΠΑ και μπορεί στο μέλλον να πιεστούν να τις αντιστρέψουν. Μετά την απόσυρση από το Αφγανιστάν, ο Μπάιντεν μίλησε για «αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις πέρα από τον ορίζοντα». Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να μπορούν να εξαπολύουν πλήγματα με drones σε όλο τον κόσμο εναντίον στόχων της επιλογής τους, που έχουν κάποια χαλαρή σχέση με την 11η Σεπτεμβρίου. Η κληρονομιά εμφανίζεται και σε μέρη που δεν μπορεί κανείς να φανταστεί.
– Οπως;
– Τη βλέπω στην εντυπωσιακή επιτυχία της τουρκικής κυβέρνησης, που πουλάει τα drones Bayraktar 2 σε χώρες που δεν έχουν μεγάλες οικονομικές δυνατότητες ή σημαντική αεροπορία. Οι ΗΠΑ δίδαξαν την αξία του πολέμου μέσω drones τα τελευταία 20 χρόνια. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ, τα εργαλεία παρακολούθησης που αναπτύχθηκαν για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας χρησιμοποιήθηκαν κατά μεταναστών και διαδηλωτών του κινήματος Black Lives Matter. Εργαλεία που εισήχθησαν για τον πόλεμο εναντίον εχθρών στο εξωτερικό χρησιμοποιούνται εναντίον διαρκώς διευρυνόμενων κατηγοριών πολιτών στο εσωτερικό. Επίσης, το 10% όσων διώκονται για την επίθεση εναντίον του Καπιτωλίου στις 6 Ιανουαρίου 2021 έχει υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις. Εχουμε λόγους να ανησυχούμε για το πώς έχει επηρεάσει τις ΗΠΑ αυτή η 20ετής πολεμική κινητοποίηση.
– Υποστηρίζετε ότι η 11η Σεπτεμβρίου διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην άνοδο του Τραμπ. Μπορείτε να το εξηγήσετε;
– Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας άνοιξε ένα παράθυρο προς τις πιο βίαιες, αντιδραστικές και ρατσιστικές πτυχές της αμερικανικής ιστορίας. Ενα σημαντικό κομμάτι της Δεξιάς θεώρησε ότι έτσι πρέπει να λειτουργεί το κράτος. Εν συνεχεία, όμως, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας αποδείχθηκε μια αποτυχία και αυτό προξένησε τεράστια σύγχυση σε αυτούς που θεωρούν ότι η Αμερική είναι αυτοδικαίως αήττητη και οι εχθροί της δεν είναι παρά άγριοι από κατώτερους πολιτισμούς που απειλούν τον δικό μας. Προκειμένου να εξηγήσει γιατί αυτοί οι υποτιθέμενοι υπάνθρωποι ουσιαστικά ταπείνωσαν τις ΗΠΑ, ο Τραμπ είπε ότι ο πόλεμος προδόθηκε στο εσωτερικό της χώρας, ότι οι προοδευτικοί και άλλοι εσωτερικοί εχθροί δεν επέτρεψαν να γίνει τόσο βάρβαρος όσο θα έπρεπε.