Δύο δεκαετίες στη ζωή του Ελευθερίου Βενιζέλου, από το 1910, οπότε ανήλθε στην εξουσία, μέχρι το 1930, όταν υπεγράφη το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, κορωνίδα της ρεαλιστικής πολιτικής που είχε ακολουθήσει μετά τον καταποντισμό, στη Σμύρνη, της Μεγάλης Ιδέας… Από τη μία η «μεγάλη» Ιστορία: οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή. Και από την άλλη, η ανθρώπινη πλευρά του Ελληνα ηγέτη: οι αγωνίες, οι προσωπικές μάχες, οι έρωτές του. Ολα αυτά θα ζωντανέψουν επί σκηνής στις 3 και 4 Φεβρουαρίου, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, στην Κρήτη, με τη νέα όπερα του Δημήτρη Μαραμή, «Ελευθέριος Βενιζέλος», υπό τη μουσική διεύθυνση του Μύρωνα Μιχαηλίδη και σε σκηνοθεσία του Ελβετού Γκι Μονταβόν. Το λιμπρέτο υπογράφει ο ποιητής Σωτήρης Τριβιζάς. «Αυτή η όπερα διαθέτει όλα τα στοιχεία της προσωπικής μουσικής μου ταυτότητας στην κορύφωσή τους», λέει στην «Κ» ο πολυγραφότατος συνθέτης.
– Γιατί Ελευθέριος Βενιζέλος και γιατί τώρα;
– Οι όπερες «Ερωτόκριτος» (2017), «Καπετάν Μιχάλης» (2021) και τώρα αυτή συνθέτουν την κρητική τριλογία μου με τις αντίστοιχες θεματικές: έρωτας και όνειρο, έρωτας και επανάσταση, όραμα και ηγεσία. Η χρονική στιγμή έχει να κάνει με την ενσυναίσθηση του δημιουργού που κάποιες φορές δεν συμβαδίζει με το παρόν, αλλά και με το μέλλον. Είναι αλήθεια πως η περίοδος που πραγματεύεται το έργο περιέχει αλήθειες που είναι πιο επίκαιρες από ποτέ, καθώς διανύουμε μια περίοδο αναθεωρητισμού, αλλά και ενός πολέμου στην καρδιά της Ευρώπης. Αλλά το βασικότερο κίνητρό μου είναι η μνήμη. Η μνήμη, η Ιστορία, μας δίνουν τη γνώση να καταλάβουμε τον κόσμο και να πράξουμε το καλύτερο.
– Το γεγονός ότι το έργο θα παρουσιαστεί στην Κρήτη, τη γενέτειρα του Βενιζέλου, ανεβάζει τον πήχυ της δυσκολίας;
– Με έλκουν τα δύσκολα. Εχω ήδη δοκιμαστεί με δύο πολύ σημαντικά κρητικά έργα: τον «Ερωτόκριτο» του Βιντσέντζου Κορνάρου, που είναι ιερό και όσιο για την Κρήτη, και με τον «Καπετάν Μιχάλη» του Νίκου Καζαντζάκη. Είναι σημαντικό το έργο αυτό να ξεκινήσει από τη γενέτειρά του και εφόσον τα καταφέρει εκεί, να συνεχίσει παραπέρα.
– Το λιμπρέτο βασίζεται στις ιστορικές πηγές ή, ώς ένα βαθμό, εμπεριέχει και στοιχεία μυθοπλασίας;
– Βασίζεται σε αληθινές μαρτυρίες και ιστορικά γεγονότα, σύμφωνα με τη βιογραφία του Βενιζέλου, γραμμένη από τον Νικόλαο Παπαδάκη. Ομως έχουμε επιλέξει τα πιο σημαντικά, όσα αναδεικνύουν την ψυχολογική και συναισθηματική πλευρά των ηρώων, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με αυτά. Δεν υπάρχουν στοιχεία μυθοπλασίας, καθώς ο καταιγισμός των δράσεων και των πράξεων των πραγματικών ιστορικών προσώπων καλύπτει τις δραματουργικές ανάγκες του έργου.
– Ποια η δική σας προσωπική αποτίμηση του Ελευθερίου Βενιζέλου; Σας ασκεί κάποια γοητεία ως προσωπικότητα και γιατί;
– Με εντυπωσιάζει το ότι πίσω από την ήρεμη αστική εξωτερική εμφάνισή του κρυβόταν ένας παθιασμένος επαναστάτης και πολεμιστής. Ως άνθρωπος ήταν ένα… οπλοστάσιο διπλωματίας, με όλες τις τεχνικές, με όλα τα χρώματα. Με εμπνέει το ότι έχτιζε μεγάλα πράγματα σε συνθήκες ανύπαρκτες. Οραματιζόταν και γεννούσε καταστάσεις από το μηδέν. Εκανε το ανέφικτο εφικτό. Προκαλούσε το θαύμα και την πίστη. Ενώ ήταν μεγάλος οραματιστής, την ίδια ώρα ήταν και ρεαλιστής. Πάλεψε να κάνει τον ελληνικό λαό να πιστέψει πως μπορεί να κάνει σπουδαία πράγματα και ο λαός μεγαλούργησε.
– Αν τον είχατε απέναντί σας και μπορούσατε να του κάνετε μόνο μία ερώτηση, ποια θα ήταν αυτή;
– Θα τον ρωτούσα από πού αντλούσε τη δύναμη και την πίστη του.
– Ο «Ερωτόκριτος» είναι σημείο αναφοράς στην καριέρα σας. Θα μπορούσε να τον συναγωνιστεί ο Βενιζέλος και σε ποιο επίπεδο;
– Μα, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο καταθέτω ως δημιουργός ένα νέο έργο: για να ξεπεράσω το προηγούμενο. Και από τη στιγμή που αυτό είναι όπερα, ο πήχυς έχει ανέβει ακόμη πιο ψηλά. Αν, όμως, το καινούργιο έργο θα είναι περισσότερο δημοφιλές ή καλύτερο, μόνον ο χρόνος θα το κρίνει. Τολμώ, ωστόσο, να εξομολογηθώ πως ο Βενιζέλος διαθέτει όλα τα στοιχεία της προσωπικής μουσικής μου ταυτότητας στην κορύφωσή τους.
– Είναι γόνιμο έδαφος, τελικά, για την καλλιτεχνική δημιουργία η χώρα μας;
– Δεν με απασχολεί αυτό πια, από τη στιγμή που υπάρχουν φωτισμένοι αναθέτες και ανήσυχο ακροατήριο. Η χώρα μας έχει μεγάλη ανάγκη την πρωτότυπη και ουσιαστική δημιουργία. Γεννήθηκα μέσα στα εμπόδια και πορεύομαι μέσα στα εμπόδια ως δημιουργός. Ομως, κάθε δεύτερη χρονιά από το 2017, παράγω ένα μεγάλης διάρκειας και απαιτήσεων μουσικοθεατρικό έργο, το οποίο ανεβαίνει κιόλας. Στην περιφέρεια μεν, όχι στην Αθήνα, αλλά ίσως αυτό να είναι και πιο σημαντικό. Το γόνιμο έδαφος δημιουργείται από την πίστη του δημιουργού και από κανέναν άλλον.
– Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο που ξεκινά την πορεία του στη μουσική;
– Αν δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό που ονειρεύεται, να πιστέψει σε αυτό, να εργάζεται σκληρά και να βλέπει μόνο μπροστά. Δεν υπάρχει συνταγή, υπάρχει μόνο πίστη και αφοσίωση στο όνειρο. Τίποτε άλλο…