Την ανάγκη ίσης προστασίας των παιδιών που μεγαλώνουν με ομόφυλους γονείς επικαλείται ο υπουργός Επικρατείας, ο οποίος εξηγεί, με τη συνέντευξή του στην «Κ», το νομικό και πολιτικό σκεπτικό της κυβερνητικής πρωτοβουλίας να καθιερωθεί η ισότητα στον γάμο. Ο Ακης Σκέρτσος επικαλείται, επίσης, και την παρακαταθήκη του ιδρυτή της Ν.Δ., παρουσιάζοντας το επίμαχο νομοσχέδιο ως ένα ακόμη βήμα σύγκλισης προς το «ανήκομεν εις την Δύσιν».
– Γιατί η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει στον πολιτικό γάμο ομοφύλων;
– Διότι αυτό είναι συνεπές με τις αρχές και τις αξίες της Νέας Δημοκρατίας –που είναι το κόμμα της ελευθερίας, της ισότητας, της ευθύνης και της αλληλεγγύης– αλλά και του ιδρυτή της Κωνσταντίνου Καραμανλή, που έχει πει εμφατικά ότι η Ελλάδα ανήκει οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και αξιακά στη Δύση. Επιπλέον, διότι είναι συνεπές με τη βασική προεκλογική μας δέσμευση ότι στην τρέχουσα θητεία μας, προκειμένου η Ελλάδα να συγκλίνει με την Ευρώπη, πρέπει να πετύχει μια δυναμική αλλά και συμπεριληπτική ανάπτυξη που θα αφορά όλους τους πολίτες χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς.
– Θεωρείτε, δηλαδή, ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που εντάσσεται σε μια ευρύτερη φιλοσοφία;
– Ο πολυδιάστατος εκσυγχρονισμός που υπηρετούμε δεν έχει μόνο μια στενή οικονομική όψη που περιστρέφεται γύρω από την αύξηση των εισοδημάτων. Υπάρχουν ισχυρές οικονομίες διεθνώς που οι ατομικές ελευθερίες δεν είναι προτεραιότητά τους και γι’ αυτό δεν αποτελούν πρότυπο χώρας για να ζει κανείς. Επομένως, ναι, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών είναι πολύ σημαντική και αποτελεί την άμεση προτεραιότητά μας. Oμως, τι νόημα έχει να αυξάνεται το ΑΕΠ της χώρας, αλλά οι πολίτες της να μην μπορούν να ζήσουν ελεύθερα όπως επιθυμούν και να επιλέγουν άλλες χώρες για να χτίσουν τη ζωή τους όπως την ονειρεύονται;
– Τι απαντάτε σε όσους υποστηρίζουν ότι η ισότητα στον γάμο δεν είναι η σημαντικότερη προτεραιότητα σε σχέση με άλλα πιο πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία σήμερα;
– Συμφωνώ ότι δεν είναι η σημαντικότερη προτεραιότητα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα, διότι πολύ απλά είναι ένα ζήτημα που αφορά μια μειοψηφία της. Εμείς όμως έχουμε υποχρέωση να εργαζόμαστε ταυτόχρονα για όλους τους πολίτες, και τους πολλούς αλλά και τους λίγους. Με διαρκή μέριμνα και ευαισθησία για τους πιο «αόρατους» και περιθωριοποιημένους συμπολίτες. Αν υποκύψουμε στη λογική των προτεραιοτήτων της πλειοψηφίας, δεν θα έπρεπε να ιεραρχούμε ψηλά τα προβλήματα και άλλων μειοψηφικών ομάδων της κοινωνίας όπως είναι τα άτομα με αναπηρία, οι κακοποιημένες γυναίκες, οι κάτοικοι ακριτικών περιοχών της χώρας μας.
– Αλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει σε ανάλογες ρυθμίσεις;
– Τα δικαιώματα αυτά έχουν ρυθμιστεί από τις αρχές του 2000 έως σήμερα σε 15 χώρες της Ε.Ε., 20 της Ευρώπης και 36 σε όλο τον κόσμο. Αν κοιτάξετε τον χάρτη, θα δείτε ότι μια νοητή γραμμή τέμνει την Ευρώπη μεταξύ δυτικής και ανατολικής, με το σύνολο των δυτικοευρωπαϊκών χωρών να έχουν αναγνωρίσει την ισότητα στον γάμο, μεταξύ αυτών και χώρες με ισχυρή θρησκευτική παράδοση όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία. Δεν θέλουμε, επομένως, ούτε να πρωτοπορήσουμε ούτε να κάνουμε κάτι διαφορετικό από αυτό που έχει ήδη αναγνωρίσει ως πολιτικό αστικό δικαίωμα η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, και μάλιστα οι πιο προηγμένες από αυτές.
Ο πρωθυπουργός έχει δείξει στην πράξη πως δεν διστάζει να λάβει και μη δημοφιλείς αποφάσεις εάν έχει πειστεί ότι έχουν ωριμάσει οι κοινωνικές συνθήκες, ότι υπηρετούν το σωστό, την ισότητα και την ελευθερία των πολιτών.
– Θα επιμείνετε επομένως παρότι το ζήτημα διχάζει τη Νέα ∆ημοκρατία; Και πώς θα διαχειριστείτε τυχόν διαφωνούντες βουλευτές και υπουργούς;
– Ο πρωθυπουργός έχει δείξει στην πράξη πως δεν διστάζει να λάβει και μη δημοφιλείς αποφάσεις εάν έχει πειστεί ότι έχουν ωριμάσει οι κοινωνικές συνθήκες, ότι υπηρετούν το σωστό, την ευημερία, την ισότητα και την ελευθερία των πολιτών, και βεβαίως τη δημοκρατία. Και εδώ, βέβαια, δεν πρωτοτυπούμε. Θυμίζω ότι ήταν οι συντηρητικές κυβερνήσεις της Μέρκελ στη Γερμανία και του Κάμερον στη Ηνωμένο Βασίλειο που έφεραν τις ίδιες αλλαγές στο οικογενειακό τους δίκαιο χωρίς να υποστούν εκλογική ζημία γι’ αυτό. Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι δεν θα επιτρέψει το ζήτημα αυτό να μας διχάσει ως κοινωνία, αλλά και ως κοινοβουλευτική ομάδα. Γι’ αυτό και δεν θα επιβάλει κομματική πειθαρχία στους βουλευτές. Εξυπακούεται, βεβαίως, ότι τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου έχουν αυξημένη υποχρέωση απέναντι στις συλλογικές αποφάσεις της κυβέρνησης.
– Γιατί το σύμφωνο συμβίωσης ομοφύλων δεν είναι αρκετό;
– Για τρεις λόγους: νομικούς, αξιακούς και εντελώς πρακτικούς. Ο γάμος είναι το θεμέλιο της οικογένειας και η οικογένεια είναι η βάση μιας συνεκτικής κοινωνίας. Το σύμφωνο συμβίωσης είναι δικαιοπρακτικά ένα πολύ πιο ευέλικτο σχήμα σύμβασης, που επιτρέπει την ιδιωτική αυτονομία. Μπορεί να λύνεται πολύ πιο εύκολα, άρα σηματοδοτεί μια λιγότερο δεσμευτική έννομη σχέση συγκρινόμενο με τον γάμο. Κάθε άτομο όμως πρέπει να έχει την ελευθερία να επιλέξει τον τύπο της σύμβασης που ταιριάζει περισσότερο στη φύση της σχέσης και στην ένταση της δέσμευσης που θέλει να αναλάβει. Επιπλέον, υπάρχει το θέμα των αξιών, και συγκεκριμένα της ισότητας με βάση το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρχουν αστικές συμβάσεις –γιατί δεν μιλάμε, βέβαια, για τον γάμο ως θρησκευτικό μυστήριο–, από τις οποίες εξαιρούνται συμπολίτες μας λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού.
– Και υπάρχει ασφαλώς το ζήτημα των παιδιών που ήδη μεγαλώνουν σε ομόφυλες οικογένειες, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός.
– Ακριβώς, υπάρχει το εντελώς πραγματικό ζήτημα των παιδιών που μεγαλώνουν μέσα σε οικογένειες με δύο γονείς του ίδιου φύλου και δεν αναγνωρίζονται από το σύμφωνο συμβίωσης ούτε βεβαίως από την πολιτεία. Τα παιδιά αυτά υπάρχουν σήμερα και στερούνται της νομικής αναγνώρισης ως προς τον έναν γονέα τους. Αυτό είναι άδικο, γιατί έτσι η Πολιτεία τούς στερεί τον έναν γονέα εάν χρειαστούν άμεση βοήθεια στο σχολείο, σε περίπτωση ατυχήματος, εάν μπουν σε ένα νοσοκομείο, ή, στη χειρότερη, εάν χάσουν τον νομικά αναγνωρισμένο γονέα τους. Τους στερεί επίσης το κληρονομικό δικαίωμα όσον αφορά τον μη νομικά αναγνωρισμένο γονέα, και το δικαίωμα επικοινωνίας μαζί του ή διατροφής, σε περίπτωση διαζυγίου των γονιών. Η ρύθμιση αυτή επομένως εξυπηρετεί πρωτίστως το συμφέρον και τα δικαιώματα των παιδιών, που σήμερα δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα με τα άλλα παιδιά.
– Τι απαντάτε σε εκείνους που επιμένουν ότι «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη» και σε όσους υποστηρίζουν ότι τα παιδιά χρειάζονται μητέρα και πατέρα, δηλαδή πρότυπα και των δύο φύλων;
– Είναι ένα θέμα που μας έχει απασχολήσει πολύ και το προσεγγίζουμε με μεγάλη ευαισθησία, ακριβώς διότι οι αποφάσεις μας κινούνται με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών. Oμως, εδώ η χώρα μας δεν ανακαλύπτει την πυρίτιδα. Στην Ελλάδα, η υιοθεσία από μόνο άνδρα είναι θεσμοθετημένη από το 1946 ενώ 39 χώρες στον κόσμο επιτρέπουν την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια εδώ και δεκαετίες. Θα σας πω, λοιπόν, επειδή το ερευνήσαμε διεξοδικά ότι υπάρχει εκτενής επιστημονική βιβλιογραφία και εκατοντάδες έρευνες διεθνώς που αποδεικνύουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ομόφυλες οικογένειες δεν παρουσιάζουν καμία σημαντική διαφοροποίηση ως προς τους κρίσιμους δείκτες ακαδημαϊκής, κοινωνικής και ψυχικής τους ανάπτυξης. Επίσης, δεν εμφανίζουν καμία στατιστική διαφοροποίηση ως προς τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό από τα υπόλοιπα παιδιά που μεγαλώνουν σε ετερόφυλες οικογένειες. Aλλωστε, αν ίσχυε ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονιών επηρεάζει τα παιδιά, οι ετερόφυλοι γονείς θα έκαναν αποκλειστικά ετεροφυλόφιλα παιδιά.
– Σε μια χώρα όπου δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά, επικρατεί δυσανάλογα μεγάλος προβληματισμός για το πώς πρέπει να μεγαλώνουν τα παιδιά…
– Επαναλαμβάνω ότι στη συζήτηση αυτή πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, να ακούσουμε την επιστήμη και να αποφεύγουμε εκφράσεις και διατυπώσεις που τραυματίζουν τις ψυχές και τα αισθήματα γονιών και παιδιών είτε ανήκουν είτε δεν ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Υπάρχουν αξιοθαύμαστες μονογονεϊκές οικογένειες σήμερα ή παιδιά που μεγαλώνουν με την αγάπη του παππού ή της γιαγιάς. Τα παιδιά χρειάζονται πρωτίστως αγάπη, φροντίδα, σταθερότητα και εξασφάλιση βασικών βιοτικών αγαθών.
Αναγνώριση παιδιών που έχουν γεννηθεί από παρένθετη στο εξωτερικό
– Η τεκνοθεσία από το ομόφυλο ζεύγος θα περιοριστεί αυστηρά και μόνο στα παιδιά που ήδη έχει αποκτήσει και αναγνωρίσει το ένα εκ των δύο προσώπων ή θα μπορούν να υιοθετούν (τεκνοθετούν) από κοινού και άλλα παιδιά, όπως μπορεί να κάνει ένα ετερόφυλο ζεύγος;
– Το νομοσχέδιο δεν εισάγει καμία απολύτως ειδικότερη ρύθμιση ως προς την υιοθεσία από ομόφυλους στο οικογενειακό δίκαιο. Ο γάμος στον αστικό μας κώδικα έχει ως αυτοδίκαιη συνέπεια τόσο την υιοθεσία του παιδιού του συζύγου εκάστου όσο και την εξαρχής από κοινού υιοθεσία για τα ετερόφυλα έγγαμα ζευγάρια. Αυτό επεκτείνεται υποχρεωτικά και στα ομόφυλα.
– Στην Ελλάδα, τα ετερόφυλα ζευγάρια με αδυναμία αναπαραγωγής μπορούν μέσω παρένθετης μητέρας –που βάσει του σχετικού νόμου μπορεί να αμείβεται έως 20.000 ευρώ– να αποκτήσουν παιδιά – ακόμη και παιδιά που δεν ανήκουν γενετικά σε κανέναν από τους δύο. Θα εξισωθούν τα ομόφυλα ζευγάρια με τα ετερόφυλα ζευγάρια με αδυναμία αναπαραγωγής, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο που έχει καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ;
– Κατ’ αρχάς, από το 2002, η καταφυγή στην παρένθετη κυοφορία δεν επιτρέπεται μόνο σε ένα ετερόφυλο ζευγάρι αλλά και σε μία μόνη γυναίκα με ιατρικά προβλήματα, δηλαδή ιατρική αδυναμία να κυοφορήσει. Αντιθέτως, δεν επιτρέπεται σε έναν άνδρα (ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού). Αυτό δεν θα το αλλάξουμε. Δεν θα θεσπίσουμε, δηλαδή, τη δυνατότητα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα ομόφυλα ζευγάρια ούτε θα καταργήσουμε το κριτήριο της ιατρικής αναγκαιότητας. Αυτή είναι μια βασική διαφορά με την πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι μαξιμαλιστική και εισηγείται ρυθμίσεις που ισχύουν σε ελάχιστες χώρες του κόσμου. Θεωρούμε ότι η Ελλάδα κάνει ήδη ένα σημαντικό και τολμηρό βήμα με το καλά ζυγισμένο νομοσχέδιο που εισηγούμαστε και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην υιοθέτηση αμφιλεγόμενων ρυθμίσεων.
Δεν είναι σωστό όποτε συμφωνούμε με την Εκκλησία να της ζητάμε να λέει δυνατά την άποψή της και όποτε διαφωνούμε να της ζητάμε να σιωπήσει. Είναι απολύτως νόμιμο και θεμιτό να λέει τις απόψεις της.
– Oσοι άντρες επιθυμούν θα μπορούν να συνεχίσουν να αποκτούν παιδιά με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σε χώρα του εξωτερικού και, όντες πλέον παντρεμένοι στην Ελλάδα, θα μπορούν να εγγράφουν τα παιδιά στο ελληνικό δημοτολόγιο ως τέκνα του ενός μέλους που θα υιοθετεί αυτομάτως το άλλο μέλος;
– Ναι. Θα ήταν παράλογο να στερούμε δικαιώματα παιδιών επειδή στη χώρα μας δεν επιτρέπεται ο τρόπος γέννησής τους. Σήμερα υπάρχουν ελληνόπουλα που γεννήθηκαν στο εξωτερικό με αυτό τον τρόπο και η Ελλάδα τούς αρνείται την ιθαγένεια. Είναι αδιανόητο να αναγνωρίζεσαι ως γονιός σε μια χώρα αλλά όχι σε μια άλλη. Συνεπώς, τα παιδιά που γεννιούνται στο εξωτερικό μέσω παρένθετης κυοφόρου και επιστρέφουν στην Ελλάδα, εφόσον μεγαλώνουν με δύο γονείς θα αναγνωρίζονται, για λόγους προστασίας των δικών τους πρωτίστως συμφερόντων.
– Πώς θα διαχειριστείτε τις αντιδράσεις της Εκκλησίας;
– Ως χριστιανός ορθόδοξος σέβομαι και αναγνωρίζω τον ρόλο της Εκκλησίας για τη συνοχή της κοινωνίας. Επιτελεί σημαντικό κοινωνικό και πνευματικό έργο. Προσωπικά, έχω γνωρίσει την Εκκλησία σαν μια ανοιχτή αγκαλιά αγάπης και φροντίδας όλων των ανθρώπων χωρίς καμία διάκριση. Ωστόσο, η Εκκλησία δίδαξε την αρχή τα του Θεού τω Θεώ και τα του Καίσαρος τω Καίσαρι. Αυτή είναι η αρχή των διακριτών ρόλων που διαπνέει τις σχέσεις Πολιτείας και Εκκλησίας στην Ελλάδα. Υπάρχουν ζητήματα στα οποία η Εκκλησία έχει διατυπώσει τις ενστάσεις της όπως ο πολιτικός γάμος ετεροφύλων ή η αποτέφρωση νεκρών. Υπάρχουν κι άλλα ζητήματα στα οποία η Εκκλησία έχει υποστηρίξει με σθένος σοβαρές νομοθετικές ρυθμίσεις, όπως η μεταμόσχευση οργάνων που τη θεωρεί πράξη αγάπης. Αλίμονο εάν οι διαφορετικές προσεγγίσεις οδηγούν σε κοινωνική σύγκρουση. Δεν είναι σωστό όποτε συμφωνούμε με την Εκκλησία να της ζητάμε να λέει δυνατά την άποψή της και όποτε διαφωνούμε να της ζητάμε να σιωπήσει. Είναι απολύτως νόμιμο και θεμιτό να λέει τις απόψεις της, να τις υποστηρίζει και, φυσικά, να επιθυμεί να πείσει για την ορθότητά τους. Εμείς στο πλαίσιο των συνταγματικών μας καθηκόντων θεσμοθετούμε ένα αστικό δικαίωμα, όχι μια υποχρέωση. Αν υιοθετήσουμε αυτή την οπτική και κατανοήσουμε ότι οι ρυθμίσεις αυτές δεν αφαιρούν κανένα δικαίωμα από την πλειονότητα της κοινωνίας και δεν διχάζουν, τότε θεωρώ πως θα κάνουμε ένα μεγάλο βήμα προς μια πιο συνεκτική αλλά ταυτόχρονα ανοιχτή κοινωνία.