Φωτ.: Ryan Lash / TED
Ακούστε το άρθρο
Πολλοί από εσάς ίσως να μάθατε ή να εξοικειωθήκατε με τον όρο του «sex educator» (ειδικού που αναλαμβάνει τη σεξουαλική εκπαίδευση των ατόμων μέσα από την ενθάρρυνση του διαλόγου, αγγίζοντας τα σεξουαλικά ταμπού και βοηθώντας τους ανθρώπους να ξεκλειδωθούν απέναντι στο σεξ) μέσα από τη σειρά του Netflix «Sex Education».
Δεν είναι πάντως ένα επάγγελμα που ανήκει μόνο στη σφαίρα της μυθοπλασίας, αλλά αντιθέτως μοιάζει όλο και πιο επίκαιρο και απαραίτητο σε μια εποχή που η σεξουαλικότητα προσπαθεί να απαλλαγεί από κάθε στεγανό και να βρει νέες μορφές έκφρασης, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που δεν είναι πάντα έτοιμη ή «κληρονομεί» στα άτομα πλήθος αγκυλώσεων.
Η Εμιλι Ναγκόσκι ασκεί το επάγγελμα της sex educator εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες. Ξεκίνησε από το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ το 1995, οπότε και άρχισε να εκπαιδεύει τους φοιτητές γύρω από το στρες, τη σωματική ευεξία και το σεξ. Με σπουδές στην ψυχολογία, η Ναγκόσκι δίδαξε επίσης στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα και έγινε λέκτορας στο Smith College πριν αφοσιωθεί στη σεξουαλική αγωγή μέσα από τις ομιλίες και τα βιβλία της. Μάλιστα, το βιβλίο της «Come As You Are» γύρω από τους μύθους και τις αλήθειες του σεξ συγκαταλέγεται στα best sellers των New York Times. Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της «Come Together» που καταπιάνεται με την «τέχνη» του να διατηρεί κανείς μακροχρόνιες σεξουαλικές σχέσεις.
Αυτό της ζητήσαμε και εμείς: να καταρρίψει μύθους και αλήθειες γύρω από το σεξ, την επιθυμία και την απόλαυση που για πολλούς μένουν αιώνια μυστήρια.
– Η επιθυμία λειτουργεί με έναν τρόπο σαν ένας ζωντανός οργανισμός; Παίρνει δηλαδή νέες μορφές και προσαρμόζεται με την πάροδο του χρόνου;
– Ναι, ανταποκρίνεται στις αλλαγές των συνθηκών, ακριβώς όπως το σώμα μας αλλάζει ως απάντηση στην ποιότητα του ύπνου που κάνουμε, του φαγητού που τρώμε και της αγάπης που βιώνουμε. Αλλά η επιθυμία δεν είναι αυτή που χαρακτηρίζει μια φοβερή σεξουαλική σχέση. Οι ερευνητές μιλώντας με ανθρώπους που απολαμβάνουν καλό σεξ, βλέπουν πως αυτοί δεν αναφέρονται στην επιθυμία αλλά στην ικανοποίηση. Που με τη σειρά της, όπως η επιθυμία και η ίδια η ζωή, αντιδρά στις αλλαγές των συνθηκών. Η απόλαυση είναι πιο έντονη σε μια συνθήκη που νιώθουμε αρκετά ασφαλείς, ενωμένοι, περίεργοι και παιχνιδιάρηδες. Η ακριβής συνθήκη που χρειάζεται ένα άτομο για να τα νιώσει αυτά ποικίλλει από άτομο σε άτομο και αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και τις περιστάσεις, αλλά η ευχαρίστηση είναι το θεμέλιο μιας καλής σεξουαλικής ζωής. Ζευγάρια που διατηρούν μια καλή σεξουαλική ζωή για μεγάλο διάστημα, συνεργάζονται στο να συνδημιουργήσουν μια συνθήκη που τους διευκολύνει στο να νιώσουν ικανοποίηση.
Οι ερευνητές μιλώντας με ανθρώπους που απολαμβάνουν καλό σεξ, βλέπουν πως αυτοί δεν αναφέρονται στην επιθυμία αλλά στην ικανοποίηση.
– Υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι η απόλυτη απόδειξη της επιθυμίας είναι το σεξ. Είναι όμως το μόνο που δείχνει επιθυμία σε μια σχέση;
– Η επιθυμία οριακά μπαίνει μέσα στα δέκα κορυφαία χαρακτηριστικά του καλού σεξ, σύμφωνα με τα άτομα που θεωρούν ότι κάνουν φοβερό σεξ. Αντίθετα, μιλούν περισσότερο για ευαισθησία, αυθεντικότητα, επικοινωνία, ευχαρίστηση και ακόμα πιο σημαντικό, βαθιά ενσυναίσθηση για τον σύντροφό τους κατά τη διάρκεια των σεξουαλικών τους επαφών. Πολλά ζευγάρια που παλεύουν με τη «μειωμένη επιθυμία», στην πραγματικότητα παλεύουν με τη μειωμένη απόλαυση. Δεν τους αρέσει το σεξ που τους προσφέρεται στη συγκεκριμένη σχέση. Και δεν είναι δυσλειτουργικό να μη θέλει κάποιος σεξ που δεν του αρέσει. Αλλα ζευγάρια παλεύουν πάλι με τη «μειωμένη επιθυμία» ή τη χαμηλή σεξουαλική συχνότητα, όχι γιατί δεν τους αρέσει το σεξ που θα έκαναν, αν και εφόσον μπορούσαν να μπουν σε αυτή την ψυχική κατάσταση του σεξ, αλλά γιατί είναι στρεσαρισμένοι ή η σχέση τους δεν έχει αρκετή εμπιστοσύνη ή λόγω άλλων παραγόντων που δεν έχουν να κάνουν με το σεξ αυτό καθαυτό.
– Υπάρχουν επίσης συγκεκριμένες ιδέες για το τι συνιστά καλό σεξ. Εχουν όμως τόσο μεγάλη σημασία; Τι είναι τελικά το πιο σημαντικό στο καλό σεξ;
– Η ικανοποίηση. Είναι η μονάδα μέτρησης της σεξουαλικής ευημερίας. Δεν έχει να κάνει με το τι κάνεις ή πόσο συχνά το κάνεις, με ποιον, πού ή σε τι στάση, πόσο το λαχταράς ή πόσους οργασμούς έχεις. Εχει να κάνει με το αν όσοι εμπλέκονται ευχαριστιούνται το σεξ που κάνουν.
Η απόλαυση είναι πιο έντονη σε μια συνθήκη που νιώθουμε αρκετά ασφαλείς, ενωμένοι, περίεργοι και παιχνιδιάρηδες. Η ακριβής συνθήκη που χρειάζεται ένα άτομο για να τα νιώσει αυτά ποικίλλει από άτομο σε άτομο και αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και τις περιστάσεις, αλλά η ευχαρίστηση είναι το θεμέλιο μιας καλής σεξουαλικής ζωής.
– Από την εμπειρία σας ως sex educator, ποια είναι τα πιο συνηθισμένα σεξουαλικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα σε μια σχέση;
– Ο πιο συχνός λόγος που τα ζευγάρια αναζητούν θεραπεία είναι η διαφορά στην επιθυμία. Αν και, όπως ανέφερα, συχνά αυτά τα ζευγάρια κάνουν σεξ που δεν απολαμβάνουν, επομένως, το υποκείμενο πρόβλημα δεν έχει να κάνει με την επιθυμία αλλά με την έλλειψη ευχαρίστησης. Μια συνηθισμένη αιτία της έλλειψης ικανοποίησης είναι το ότι τα ζευγάρια προσπαθούν να κάνουν το είδος του σεξ που «θα έπρεπε» να κάνουν ή το μόνο είδος σεξ που ξέρουν, αντί για το σεξ που πραγματικά απολαμβάνουν. Ακολουθούν, κατά πολύ, κανόνες που έχουν να κάνουν με το φύλο και είναι ηθικά άκαμπτοι, αντί να εξερευνήσουν με περιέργεια την ευχαρίστηση τη δική τους και του άλλου.
– Υπάρχουν πάντως διαφορετικά ζητήματα που προκύπτουν σε διαφορετικές ηλικίες;
– Πέρα από τις σωματικές αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία και απαιτούν από εμάς να προσαρμοστούμε στο πώς σχετιζόμαστε με το σώμα μας, παρατηρώ πως τα σεξουαλικά προβλήματα είναι τρομερά πανομοιότυπα μεταξύ των γενεών. Ολοι προβληματίζονται για το αν είναι φυσιολογικοί (είναι). Θέλουν να ξέρουν πώς να κάνουν σεξ «σωστά», λες και υπάρχει κάποια εξωγενής προδιαγραφή που πρέπει να έχουν για να είναι «έγκυροι». Οι εξωγενείς προδιαγραφές ως σκοπός είναι το πρόβλημα. Αντιθέτως, αν στραφούμε στους αληθινούς και αυθεντικούς εαυτούς, τους δικούς μας και των συντρόφων μας, θα δημιουργήσουμε το είδος της σεξουαλικής ικανοποίησης που θα γεμίσει τον κόσμο με ουράνια τόξα. Τα ψέματα που έχουμε απορροφήσει από την κουλτούρα, την οικογένεια και τους κοινωνικούς θεσμούς και τη θρησκεία επιβιώνουν με οδυνηρή σταθερότητα εδώ και περίπου έναν αιώνα. Προσπαθούμε ακόμη να βγούμε από τη δυτική, μισογυνική πατριαρχία των cis, που έχει κατακλύσει τον κόσμο εδώ και εκατοντάδες χρόνια.
Μια συνηθισμένη αιτία της έλλειψης ικανοποίησης είναι το ότι τα ζευγάρια προσπαθούν να κάνουν το είδος του σεξ που «θα έπρεπε» να κάνουν ή το μόνο είδος σεξ που ξέρουν, αντί για το σεξ που πραγματικά απολαμβάνουν.
– Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις κινούνται προς πιο ανοιχτόμυαλα μοντέλα: υπάρχουν ανοιχτές σχέσεις, η πολυσυντροφικότητα. Αυτές οι νέες μορφές ενισχύουν την επιθυμία ή τελικά την κατακερματίζουν και την κάνουν κάπως φευγαλέα;
– Η έρευνα είναι αρκετά σύμφωνη στο ότι οι άνθρωποι έχουν καλές ή κακές σεξουαλικές σχέσεις, ασχέτως της δομής της σχέσης.
– Τελικά, ποια είναι τα μυστικά για να διατηρείται το σεξ ζωντανό σε μια μακροχρόνια σχέση;
– Τα ζευγάρια που έχουν ισχυρή σεξουαλική επικοινωνία έχουν τρία κοινά χαρακτηριστικά:
1. Εχουν μια δυνατή σχέση που χαρακτηρίζεται από εκτίμηση και εμπιστοσύνη.
2. Θέτουν το σεξ ως προτεραιότητα, γιατί έχουν ανακαλύψει ότι το να διατηρούν τη σεξουαλική επικοινωνία συμβάλλει σημαντικά στη σχέση τους.
3. Εχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν ακολουθούν τους κανόνες κάποιου άλλου σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν ως σεξουαλικά όντα και πώς «πρέπει» να κάνουν σεξ μέσα στη σχέση και έχουν αποφασίσει να γράψουν τους δικούς τους κανόνες. Εχουν δημιουργήσει μια σεξουαλική σχέση γύρω από το ποιοι είναι πραγματικά ως άτομα και ως σύντροφοι.
– Το επάγγελμά σας έχει ανθίσει τα τελευταία χρόνια. Η μεγαλύτερη πρόκληση για εσάς σε αυτό ποια είναι;
– Είμαι Αμερικανίδα. Με ανησυχεί η διάβρωση της βασικής σωματικής αυτονομίας στους νόμους των Ηνωμένων Πολιτειών τα τελευταία αρκετά χρόνια. Η νόμιμη πρόσβαση στην έκτρωση, η υγειονομική περίθαλψη για τα τρανς άτομα και η μειωμένη νομική προστασία στο δικαίωμα στην ψήφο (παρά την επιρροή που έχει στην κυβέρνηση που περνάει αυτούς τους φρικτούς νόμους) έχουν κάνει ακόμα πιο δύσκολο για τους ανθρώπους το να έχουν πρόσβαση σε ένα πλαίσιο στο οποίο νιώθουν αρκετά ασφαλείς για να βιώσουν ευχαρίστηση. Επίσης, σε όλη τη χώρα, είναι σοκαριστικά λίγοι οι νέοι άνθρωποι που έχουν πρόσβαση σε ιατρικά ακριβή σεξουαλική αγωγή, πόσο μάλλον συμπεριληπτική, εμπεριστατωμένη, με την ικανοποίηση στο επίκεντρο, σεξουαλική αγωγή. Οι άνθρωποι ξεκινούν τη σεξουαλική ζωή τους όχι μόνο με έλλειψη γνώσης, αλλά γεμάτοι με ντροπή, λάθος πληροφόρηση, μισογυνισμό και πατριαρχία. Θα γνωρίζετε πως τα πράγματα είναι πολύ κακά στις ΗΠΑ και κάποια από αυτά ισχύουν εδώ και πολύ καιρό, αλλά μπορώ να επιβεβαιώσω ότι είναι ακόμα χειρότερα τα τελευταία οκτώ χρόνια.
– Ποιος είναι ο πιο συνηθισμένος μύθος που ο κόσμος πιστεύει για τους sex educators;
– Οσο ταξιδεύω και μιλάω για το βιβλίο μου «Come Together» και συνάδελφοί μου εξακολουθούν να μου λένε πόσο χαρούμενοι είναι που έγραψα για τις δικές μου σεξουαλικές δυσκολίες. Είναι πολύ σύνηθες οι άνθρωποι να συμπεραίνουν ότι οι «ειδικοί» δεν έχουν ποτέ προβλήματα και το σεξ είναι πάντα φανταστικό, θυελλώδες και πάρα πολύ. Η πραγματικότητα είναι πως αγχωνόμαστε, έχουμε ζητήματα στις σχέσεις μας και αντιμετωπίζουμε προκλήσεις στην πνευματική και σωματική μας ευεξία, όπως κάθε άλλος.
Οι άνθρωποι ξεκινούν τη σεξουαλική ζωή τους όχι μόνο με έλλειψη γνώσης, αλλά γεμάτοι με ντροπή, λάθος πληροφόρηση, μισογυνισμό και πατριαρχία.
– Οταν το σεξ παίζει τόσο κεντρικό ρόλο στην επαγγελματική ζωή σας, πόσο έντονα επηρεάζει αυτό την προσωπική;
– Αν και το στρες της δουλειάς μου επηρεάζει αρνητικά τη σεξουαλική μου ζωή, όλα τα άλλα που αφορούν τη δουλειά, τη βελτιώνουν. Και πιο σημαντικό απ’ όλα, με τον σύντροφό μου μπορούμε να μιλήσουμε άνετα για τη σεξουαλικότητά μας και τη σχέση μας, είτε τα πράγματα είναι καλά είτε υπάρχουν δυσκολίες. Να μιλάτε για το σεξ! Μιλήστε για αυτό όπως για κάθε άλλο χόμπι που μοιράζεστε.
– Βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, σήμερα οι άνθρωποι έχουν πιο υγιή σχέση με το σώμα τους, την επιθυμία και τη σεξουαλικότητα;
– Αν συγκρίνουμε με μια εκατονταετία πριν, ναι, πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε πολύ καλύτερη μοίρα από ό,τι θα βρίσκονταν τότε. Ολο αυτό το διάστημα πολλοί από εμάς έχουμε προσπαθήσει να βοηθήσουμε ανθρώπους να βάλουν την ευχαρίστηση στο κέντρο της ζωής τους. Και πολλοί ενδιαφέρονται να ακούσουν το μήνυμα, αλλά τα δομικά και πολιτιστικά εμπόδια σε αυτό το μήνυμα δεν μπορούν να ξηλωθούν σε μία μέρα ή ένα χρόνο, ούτε καν μια δεκαετία.