Θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει τον Μπίλι Κόργκαν απλώς αμφιλεγόμενο και να ξεμπερδεύει. Και κάποιος άλλος να κάτσει να παρατηρήσει όλες τις αντιθέσεις του. Συστήθηκε τη δεκαετία του ’90 στον εναλλακτικό κόσμο με τους Smashing Pumpkins, που ακόμα και αν ήταν κληρονόμοι μιας παράδοσης «δεινοσαυρικού» ροκ –ό,τι ακριβώς δηλαδή σιχαινόταν η κιθαριστική «αντίπερα όχθη» που μεσουράνησε στα 90s– κατάφεραν να μεταβολίσουν τις επιρροές τους, έτσι ώστε να σταθούν στις παρυφές αυτού που οι Nirvana γιγάντωσαν ως grunge.
Ο ίδιος ο ηγέτης τους δεν έπαψε ποτέ να μιλάει απροκάλυπτα για τη φιλοδοξία και το ταλέντο του – τα τελευταία χρόνια, με ελαφρώς πιο συγκρατημένο, πλην πάντα σαφέστατο, τρόπο. Ηταν, όπως και να έχει, αυτή που τον ώθησε να γράψει με την μπάντα του δύο από τους δίσκους αναφοράς της δεκαετίας του ’90, το «Siamese Dream» (1993) και το επικών διαστάσεων «Mellon Collie and the Infinite Sadness» (1995).
Κάπου εκεί, ο Μπίλι Κόργκαν απέκτησε ορκισμένους φαν και επίσης ορκισμένους εχθρούς. Οι δεύτεροι είχαν πολλά πατήματα μέσα στα χρόνια για να εμμείνουν στη θέση τους: από το γεγονός ότι για ένα φεγγάρι ήθελε να ακούει μόνο στο Γουίλιαμ Πάτρικ Κόργκαν, μέχρι τους «κόντρα ρόλους» που ανέλαβε ανά τα χρόνια (όπως το να διαφημίσει εταιρεία επίπλων), ενώ απασχόλησε κάποιους ακόμα και με τις συντρόφους του (ανάμεσα στις οποίες η Κόρτνεϊ Λοβ και η Τζέσικα Σίμπσον).
Σε κάθε περίπτωση, έχει μόνο ενδιαφέρον να μιλάς με έναν από τους ανθρώπους που καθόρισαν το ροκ μιας ολόκληρης δεκαετίας. Ειδικά όταν δείχνει πιο ήρεμος από ποτέ.
– Σε λίγο καιρό έρχεστε στην Ευρώπη με την περιοδεία «The World Is A Vampire», που παίρνει το όνομά της από τον αντίστοιχο στίχο του «Bullet With Butterfly Wings». Στον σημερινό κόσμο ποιο είναι το βαμπίρ και ποιου το αίμα πίνει;
– Δεν είμαι μεγάλος φαν της παγκοσμιοποίησης. Για τον καθένα σημαίνει κάτι άλλο. Για εμένα είναι αυτή η παραβιαστική ιδέα, ότι όλες οι πόλεις πρέπει να γίνουν μία πόλη. Καταπατά το δικαίωμα των πολιτών και ανοίγει τον δρόμο για έναν τεχνοκρατισμό που είναι μη ανθρώπινος.
– Οταν τραγουδούσατε «God is empty just like me» (μτφρ.: «Ο Θεός είναι κενός σαν εμένα»), ακολούθησαν διάφορα κύματα αντιδράσεων. Για εσάς τώρα τι είναι Θεός και πόσο κοντά του νιώθετε;
– Πιστεύω πως ο Θεός είναι πανταχού παρών. Επομένως, δεν χρειάζεται να κοιτάξεις πολύ μακριά για να τον βρεις, είναι πάντα εκεί. Κάποιοι έχουν αδυναμία στο να τον βρουν, υπάρχει κάτι που τους εμποδίζει. Στη ζωή μου, που αυτή τη στιγμή είναι αρκετά υλική –δίνω συναυλίες, γράφω μουσική, έχω μαγαζί τσαγιού– δεν είναι εύκολο να βρω τον χρόνο να διαλογιστώ και να σκεφτώ μελισσούλες και πεταλούδες. Επομένως, προσπαθώ να βρω τον Θεό στους ανθρώπους, στη φύση, στη μουσική, ώστε να νιώσω ότι συνδέομαι.
– Στον τελευταίο δίσκο των Smashing Pumpkins «Atum», ο χαρακτήρας που ξέραμε από τις προηγούμενες δουλειές σας ως Zero και Glass μεταμορφώνεται σε Shiny. Από εδώ και πέρα, τι «μετενσαρκώσεις» τον περιμένουν;
– Δεν ξέρω ακόμη. Εχω κάποιες σημειώσεις που θα ήταν ενδιαφέρουσες για κάποιο σίκουελ, αλλά ίσως ο Shiny να είναι το τέλος. Αλλά κάποτε πίστευα πως δεν θα υπάρξει κάτι πέρα από τον Zero. Οταν το 2000 η μπάντα διαλύθηκε, πάλι πίστευα πως είχε έρθει το τέλος – ο Glass ήταν ουσιαστικά αυτός που «διέλυσε» την μπάντα. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο χαρακτήρας είχε μια διαφορετική φωνή σε κάθε εποχή. Θυμάμαι να βλέπω μια ταινία με τον Μάλκολμ ΜακΝτάουελ που ο ήρωάς του μπαίνει σε μια χρονομηχανή και καλείται να βρει την άκρη όταν βγαίνει από αυτήν (σ.σ.: αναφέρεται στην ταινία «Time After Time», 1979, του Νίκολας Μέγιερ). Και ο Shiny έχει πολύ να κάνει με την ιδέα της απόβασης από τη χρονομηχανή. Οτι είμαι μεν στην ουσία το ίδιο πρόσωπο από τότε που ξεκίνησα, αλλά ο κόσμος έχει αλλάξει πολύ και δεν είμαι πάντα σίγουρος πώς να τον διαχειριστώ.
– Αυτός ο ήρωας είναι κάτι που σας ακολουθεί και εκτός μουσικής;
– Οχι ιδιαίτερα. Είναι σαν να φοράς μια μάσκα. Είσαι το πρόσωπο πίσω από τη μάσκα, αλλά η μάσκα δεν είσαι εσύ. Σου επιτρέπει βέβαια να δώσεις φωνή σε κάτι μοναδικό. Αλλά όταν τελειώνω με τη δουλειά, η μάσκα βγαίνει και γίνομαι ξανά βαρετός. Θεωρώ πως έχω ενδιαφέρουσες ιδέες, αλλά δεν είμαι ο ίδιος τόσο ενδιαφέρων.
– Πώς ανανεώνετε πλέον τη σχέση σας με τη μουσική;
– Στην παρούσα φάση, έχω επικεντρωθεί στο να αποκαταστήσω την πορεία των Smashing Pumpkins. Κάναμε πολλά λάθη. Ενα από αυτά ήταν το ότι σταματήσαμε να δουλεύουμε μαζί. Το ότι το ξανακάνουμε και ανακτήσαμε την εμπιστοσύνη, όχι μόνο προς τα έξω αλλά και στις τάξεις του σχήματος, είναι κάτι πολύ σημαντικό για εμένα. Και τώρα που έχει συμβεί αυτό, σκέφτομαι όλα όσα θα έκανα εκτός των Smashing Pumpkins. Αν κάποιος σε βάλει σε μια συνθήκη, στον στρατό για παράδειγμα, θα είσαι εσύ στον στρατό, όχι το άτομο που είσαι γενικά. Κάπως έτσι νιώθω για τους Pumpkins. Ολοι ξέρουν μια εκδοχή μου που προκύπτει από τη μουσική που έγραψα σε αυτή τη συνθήκη. Και πολλές φορές σκέφτομαι τι θα ήταν η μπάντα, αν ήταν μια καθαρά καλλιτεχνική υπόθεση και όχι επίσης εμπορική.
– Αυτό σημαίνει ότι σκέφτεστε να κάνετε μουσική και εκτός των Pumpkins;
– Είναι περισσότερο θεωρητικό. Οταν κάποιος σε παρακολουθεί, ξέρεις ότι αυτό συμβαίνει. Αν όμως δεν σε έβλεπε, τι θα έκανες; Θέλω να κάνω μουσική όταν κάποιος με παρακολουθεί, αλλά σκέφτομαι πώς θα ήταν και το αντίθετο.
– Και τώρα για ποιον γράφετε μουσική;
– Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω πια. Οταν ήμουν και εγώ νεότερος, πίστευα ότι γράφω για νέους, γιατί ήξερα τι ένιωθαν. Μπαίνοντας στη δεκαετία των 30 και των 40 δεν ήμουν πολύ σίγουρος. Ενιωθα νέος στην ψυχή, αλλά πολλοί γύρω μου άρχισαν να μεγαλώνουν στη σκέψη, να γίνονται συντηρητικοί. Βλέπω βέβαια και νέους ανθρώπους σήμερα να ενδιαφέρονται για τη μουσική μας, οπότε ίσως μπορώ ακόμη να την επικοινωνήσω.
– Σε περσινή σας συνέντευξη στον Ζέιν Λόου είχατε πει πως δεν ακούτε νέους καλλιτέχνες, γιατί καταλήγουν να κάνουν μουσική που ακούγεται σαν τον βάναυσο κόσμο στον οποίο ανήκουν. Η δική σας γενιά, η Gen X, τι κόσμο είχε να διαχειριστεί;
– Μεγαλώσαμε στη δεκαετία του ’80 που ήταν πολύ συντηρητική λόγω του Ρέιγκαν. Οι ΗΠΑ ήταν ακόμα στον υπαρξιακό Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία. Ακούγαμε ως παιδιά ότι μπορεί η Ρωσία να μας βομβαρδίσει και υπήρχε αυτός ο τρόμος ότι η ζωή μας μπορεί να διαλυθεί σε ένα δευτερόλεπτο. Η Gen X είχε επίσης να διαχειριστεί τους γονείς της, πολλοί από τους οποίους ήταν πολύ εγωκεντρικοί, ήταν αλκοολικοί, έκαναν ναρκωτικά. Και τα παιδιά με έναν τρόπο ήταν παραμελημένα, έμεναν να βλέπουν τηλεόραση στο υπόγειο. Ως γενιά θέλαμε να εξωτερικεύσουμε όλα αυτά τα συναισθήματα. Και όταν το κάναμε, ο κόσμος το θεώρησε ανάρμοστο. Το να μιλάς για κακοποίηση ή μισογυνισμό δεν ήταν κάτι που υπήρχε εκεί έξω τότε. Επομένως, φέραμε πολλά από αυτά τα ζητήματα στο τραπέζι και ανοίξαμε τον διάλογο με μια πιο συναισθηματική γλώσσα.
– Και τελικά πώς τα πήγατε ως γενιά;
– Είμαστε, εν πολλοίς, μια χαμένη γενιά που δεν τα κατάφερε. Αν αναλογιστούμε από πού ξεκίνησε και πού κατέληξε η Gen X, τα πράγματα δεν πήγαν καλά.
– Στην Gen Z τι βρίσκετε ενδιαφέρον;
– Δεν νιώθουν την ανάγκη ότι πρέπει να είναι ένα μόνο πράγμα. Μπορούν να είναι κάποιος άλλος κάθε ημέρα. Υπάρχει η θετική και η αρνητική πλευρά στο σπάσιμο του κοινωνικού κώδικα, στον κατακερματισμό της ελευθερίας. Από τη μία, κάποιος μπορεί να είναι ο εαυτός του. Από την άλλη, δημιουργείται μια μεγάλη αστάθεια, πολλοί δεν ξέρουν πώς να είναι ελεύθεροι και χειραγωγούνται εύκολα από ανθρώπους που τους υπόσχονται ενός είδους ουτοπία.
– Αν ο Μπίλι Κόργκαν ήταν τώρα 20 χρόνων, τι μουσική θα έκανε;
– Δεν ξέρω, βρίσκω τη σημερινή κουλτούρα και τη μουσική που τη συνοδεύει αρκετά διασχιστική. Υπάρχει μια διαίρεση, αν ακούσεις τη μουσική των σημερινών ποπ σταρ, έχει ρωγμές. Ναι, φυσικά στη μουσική πάντα υπάρχει η ανθρώπινη στόχευση, αλλά η έκφραση πλέον έχει μια αίσθηση αποσύνδεσης. Δεν είναι αισθητό σε κάποιον που είναι μέρος αυτής της κουλτούρας, αλλά στα μάτια μου είναι τρέλα – ακόμα και αν ανήκω σε αυτούς που οδήγησαν σε αυτή τη διάσχιση.
– Είπατε πάντως νωρίτερα ότι υπάρχουν νέοι που ενδιαφέρονται για τη μουσική σας.
– Ναι, τα τελευταία 3-4 χρόνια βλέπω πολλούς νέους στο κοινό.
– Φαντάζομαι, στις συναυλίες σας υπάρχουν και αυτοί που έρχονται να ακούσουν «τα Χ κομμάτια των Smashing Pumpkins από τα 90s». Σας ενοχλεί αυτό όταν βγαίνετε σε περιοδεία με ένα νέο δίσκο δυόμισι ωρών;
– Ξεκινάω με την αρχή ότι είναι τιμή και μόνο να ασχολείται κανείς με τη μουσική σου. Εκεί που τραβάω όμως γραμμή είναι όταν υπάρχει η προσδοκία ότι πρέπει να είμαι αυτός που ήμουν ή αυτός που θέλουν. Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Πολλοί έρχονται στα σόου μας, γιατί θέλουν ένα ταξίδι στον χρόνο, σαν να πηγαίνουν στην Ντίσνεϊλαντ. Αλλά είμαστε οι Smashing Pumpkins του 2024, ακόμα και όταν παίζουμε παλαιότερα κομμάτια δεν το κάνουμε με τον τρόπο του «τότε», δεν μας ενδιαφέρει. Εχει να κάνει περισσότερο με το συναισθηματικό ταξίδι, το γιατί παίζεις ένα τραγούδι –παλιό ή νέο– και όχι να διαφθείρεσαι για μια προσδοκία. Αυτό θα σήμαινε τον θάνατο της μπάντας.
– Για εσάς, λοιπόν, κάθε φορά είναι μια νέα φορά.
– Ναι, αλλιώς γιατί να το κάνεις; Είναι καραόκε αλλιώς. Δεν με ενδιαφέρει το παρελθόν. Πολλοί έχουν μείνει στην παρελθοντική εκδοχή μου. Είναι κάτι πολύ αμερικάνικο το να επιδιώκεις ο καλλιτέχνης να είναι ενός είδους υπηρέτης. Μια αίσθηση ότι «τους χρωστάς». Αλλά δεν χρωστάω τίποτα, αυτό είναι στο μυαλό τους.
– Παρ’ όλα αυτά, αν μπορούσατε να μιλήσετε στον νεαρότερο εαυτό σας, τι θα του λέγατε;
– Χθες έπαιζα ένα κομμάτι μας του 1994 που δεν είχα παίξει για καιρό. Μου άρεσε το κομμάτι, αλλά συγχρόνως θυμόμουν πόσο ανασφαλής ήμουν όταν το έγραψα. Θα του έλεγα λοιπόν να αποκτήσει περισσότερο κουράγιο.
– Ο πατέρας Μπίλι Κόργκαν τι σχέση έχει με τον ροκ σταρ;
– Θέλω να μάθω στα παιδιά μου να ζουν στο παρόν. Υπάρχει μια άτυπη πίεση για τους ροκ σταρ μιας κάποιας ηλικίας ότι πρέπει να ζουν με το ένα πόδι στο παρελθόν. Θέλω να δουν ότι είμαι χαρούμενος σήμερα και ότι η ζωή έχει να κάνει με το τώρα. Είναι πολύ μικρά, πέντε και οκτώ ετών. Αλλά δεν θα αργήσει η ημέρα που κάποιος θα αρχίσει να τους μιλάει για τον μπαμπά τους από το παρελθόν. Θέλω να έχουν την πιο δυνατή εικόνα του πατέρα τους σήμερα και όχι την εκδοχή κάποιου άλλου για το παρελθόν του.
– Πώς μάθατε με τον καιρό να αποδέχεστε ότι ο κόσμος θα πει ό,τι έχει να πει, όπως και να έχει;
– Στην αρχή δεν τα κατάφερνα καλά. Κάτι που έρχεται με την επιτυχία είναι ότι γίνεσαι όπλο στον πολιτιστικό πόλεμο – πολεμάνε όμως άλλοι. Υπάρχει αυτός που είναι «άγιος» και εκείνος που είναι «διάβολος», χωρίς να αντιλαμβάνονται κάποιοι πως είναι στην ανθρώπινη φύση να επιλέγει διαφορετικές κατευθύνσεις ώστε να επέλθει ισορροπία. Ε, για κάποιους αυτή η ισορροπία δεν σημαίνει τίποτα, θέλουν να κερδίσει η ομάδα τους. Δεν με απασχολεί ένας διάλογος ανθρώπων πάνω σε κάτι που δεν δημιούργησαν και που δεν γνωρίζουν.
– Πάντως κάποιος που γνώριζε καλά από grunge ήταν ο Στιβ Αλμπίνι, που δεν είχε υπάρξει και πολύ καλός με τους Smashing Pumpkins τη δεκαετία του ’90.
– Αυτό συνέβη τότε. Αλλά το 2002 άρχισα να δουλεύω μαζί του στο στούντιο και τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε σημαντικός καθοδηγητής μου, έκανε πολλά για εμένα πίσω από τα φώτα. Δεν θέλω να μιλήσω για μια καρτουνίστικη εκδοχή του Αλμπίνι, γιατί ο Αλμπίνι που ήξερα είχε τον σεβασμό μου.
Οι Smashing Pumpkins θα εμφανιστούν ζωντανά στην Αθήνα και το Σ.Ε.Φ. την Τρίτη 16 Ιουλίου, ως καλεσμένοι του Plisskën. Μαζί τους θα είναι ο Τομ Μορέλο.
