Η κρίση μπορεί να λειτουργήσει ως ευκαιρία για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας, επιμένει η Nava Swersky, ιδρυτής και Πρόεδρος της Nano-Israel και σύμβουλος της Ισραηλινής Κυβέρνησης, καθώς και διεθνών οργανισμών για θέματα καινοτομίας, έρευνας και ανάπτυξης.
«Όταν δεν έχεις τίποτα να χάσεις τότε είναι και η κατάλληλη στιγμή για να αναλάβεις ρίσκο», επισημαίνει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Καθημερινή κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής της στη χώρα μας.
Η επίσκεψη και οι επαφές που πραγματοποίησε με μέλη της κυβέρνησης και εκπροσώπους από το επιχειρηματικό και ακαδημαϊκό φάσμα, αποτελεί μέρος των πρωτοβουλιών που έχει αναλάβει η Πρεσβεία του Ισραήλ για την προώθηση των start ups επιχειρήσεων και της συνεργασίας των δύο χωρών στον τομέα της καινοτομίας. Κορύφωση αυτών των πρωτοβουλιών είναι ο διαγωνισμός «StartTelAviv 2015», η διαδικασία για την υποβολή προτάσεων ξεκίνησε ήδη και λήγει στις 5 Ιουνίου. Ο διαγωνισμός απευθύνεται σε ελληνικά τεχνολογικά start-ups και οι επιχειρήσεις που μπορούν να συμμετάσχουν πρέπει να βρίσκονται σε στάδιο αρχικής χρηματοδότησης και να έχουν ήδη αναπτύξει ένα πρωτότυπο προϊόν.
– Είναι γνωστό ότι το λεγόμενο θαύμα των ισραηλινών start ups στηρίχθηκε στην ενεργή στήριξη του κράτους, που διέθεσε πολύ υψηλά κονδύλια για την ανάπτυξη της καινοτομίας στη χώρα. Πως θα μπορούσε η Ελλάδα να ακολουθήσει ένα παρόμοιο δρόμο, με δεδομένη την έλλειψη κάθε πηγής χρηματοδότησης;
Είναι γεγονός ότι στο Ισραήλ υπήρξε ισχυρή υποστήριξη από το κράτος σε ότι αφορά την καινοτομία και την έρευνα. Η εμπειρία όμως έχει δείξει ότι αυτό που είναι πιο ισχυρό είναι ο ιδιωτικός τομέας. Σε ένα σύστημα χρειάζεσαι ουσιαστικά την υποδομή, τους πόρους, αλλά πολύ περισσότερο χρειάζεσαι την κουλτούρα. Η κουλτούρα δεν προέρχεται από την κυβέρνηση. Πηγάζει από τους ανθρώπους και αυτό που ονομάζουμε ιδιωτικό τομέα. Σίγουρα χρειάζεσαι και την υποδομή, γιατί εάν δεν έχεις τους πόρους, εάν δεν έχεις πρόσβαση σε χρηματοδότηση, εάν δεν έχεις καλή παιδεία ή καλό φορολογικό σύστημα και τα σωστά κίνητρα, δεν θα καταφέρεις να προσεγγίσεις επενδυτές. Αυτό όμως που χρειάζεσαι πρώτα απ’ όλα είναι η κουλτούρα και βασικό στοιχείο αυτής της κουλτούρας είναι το δικαίωμα στην αποτυχία. Πρέπει να είσαι διατεθειμένος να αναλάβεις αυτό το ρίσκο. Για αυτό επιμένω να λέω ότι η κρίση είναι μια ευκαιρία. Εάν το καλοσκεφτείς η κρίση μειώνει το κόστος της αποτυχίας γιατί έχεις λιγότερα να χάσεις.
– Κατά πόσο η κατάσταση στη χώρα λειτουργεί ως τροχοπέδη στην επιχειρηματική δραστηριότητα και τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει αυτό;
Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι οι άνθρωποι εδώ έχουν την κουλτούρα του επιχειρείν, αλλά την ίδια στιγμή τα στοιχεία δείχνουν ενίσχυση του φόβου σε πολύ υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα στην Ευρώπη. Το ποσοστό αυτό φθάνει το 62% όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι κοντά στο 35%. Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η αναστροφή αυτής της τάσης. Το γεγονός ότι ο δημόσιος τομέας έχει πάψει πλέον να παράγει νέες θέσεις εργασίας είναι μια πραγματικότητα, την οποία πρέπει να αναγνωρίσεις και να ξεκινήσεις από κάπου αλλού και αυτό είναι η ιδιωτική πρωτοβουλία. Γυρίζοντας πίσω στην ιστορία σας διαπιστώνουμε ότι οι Έλληνες δεν είναι ένας λαός, στον οποίο πρέπει κάποιος να υπαγορεύσει τι πρέπει να κάνει.
Το κλειδί λοιπόν για να κατανοήσεις το νέο περιβάλλον είναι ότι δεν μπορείς πλέον να βασίζεσαι στο τι θα κάνει το κράτος για σένα. Αυτό θα πρέπει να γίνει το σημείο εκκίνησης. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες, ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις, που μπορεί να μην βοηθούν, αλλά δεν σταματούν την οικονομική δραστηριότητα.
Η Ισπανία είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα γιατί βλέπουμε ότι παρά την πολύ υψηλή ανεργία αυξάνονται επίσης οι πρωτοβουλίες για το επιχειρείν. Η κυβέρνηση υποστηρίζει την επιχειρηματικότητα με προγράμματα, γιατί είναι σαφές ότι δεν μπορείς να ελπίζεις μια ζωή στην πιθανότητα να βρεις μια θέση στο δημόσιο ή να παίρνεις επίδομα ανεργίας. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί και εδώ γιατί όπως διαπιστώνουμε οι Έλληνες έχουν πολύ υψηλή βαθμολογία στην κατάταξη των χωρών με τις πιο καλές επιχειρηματικές ιδέες. Αυτό που έχετε επίσης και είναι κάτι που είναι κοινό με το Ισραήλ είναι οι Έλληνες της διασποράς, οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και να βοηθήσουν τη χώρα.
– Είναι γνωστό ότι το μοντέλο του Ισραήλ έχει σαφέστατο εξαγωγικό προσανατολισμό κάτι που λείπει από τη χώρα μας. Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό και ποιό είναι το κλειδί για να ξεκινήσεις μια επιχειρηματική δραστηριότητα σε περιβάλλον κρίσης;
Ένα βασικό που πρέπει να κάνεις είναι να εντοπίσεις σε ποια σημεία είσαι δυνατός, όπως για την Ελλάδα είναι ο τουρισμός ή ο αγροτικός τομέας. Ένα πράγμα που φαίνεται ότι είναι αρκετά παρεξηγημένο είναι η εντύπωση ότι η καινοτομία αναφέρεται μόνο στην τεχνολογία. Άρα δεν ξεκινάς από κάτι που δεν γνωρίζεις. Δεν ξεκινάς από την αρχή. Ξεκινάς με αυτό που γνωρίζεις και χτίζεις πάνω σε αυτό. Είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με 40 περίπου επιχειρηματίες που κάνουν mentoring και διαπίστωσα ότι υπάρχουν ενδιαφέρουσες ιδέες, που δεν έχουν να κάνουν απαραίτητα με την τεχνολογία, αλλά ασχολούνται με το πως θα κάνουν πιο ελκυστικό το τουριστικό προϊόν σας. Υπάρχει καινοτομία στις υπηρεσίες, την αγροτική οικονομία, έναν τομέα στον οποίο θα μπορούσαν οι δύο χώρες να συνεργαστούν. Το Ισραήλ έχει καταφέρει να κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στη χρήση του αφαλατωμένου νερού, το οποίο είναι και το μόνο που χρησιμοποιείται στην αγροτική οικονομία. Στην Ελλάδα είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει ισχυρός εξαγωγικός προσανατολισμός, αλλά η συμμετοχή σας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σας δίνει αυτή τη δυνατότητα, παρέχοντας το πλαίσιο υποδομής για μια πιο εξαγωγική δραστηριότητα.
– Από τις επαφές που είχατε στην Ελλάδα, τι συμπεράσματα βγάλατε σε σχέση με αυτό που λέμε επιχειρηματική κουλτούρα;
Οι χώροι incubators που δημιουργούνται είναι μια πολύ καλή πρωτοβουλία και αν και είναι σαφές ότι είστε ακόμη στην αρχή, το σίγουρο είναι ότι από κάπου θα πρέπει να ξεκινήσεις. Αυτό που διαπιστώνεται απ’ όλες τις πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται είναι ότι υπάρχει πολύ όρεξη για καινοτόμα επιχειρηματικότητα. Υπάρχουν πολλοί καλοί επιστήμονες, μηχανικοί, προγραμματιστές κλπ και αυτό θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για συνεργασία με το Ισραήλ, γιατί έχουμε πολλές εταιρείες οι οποίες αναζητούν μηχανικούς. Η συνεργασία μπορεί να γίνει χωρίς να χρειαστεί αυτοί οι άνθρωποι να μετακινηθούν. Μπορεί να υλοποιηθεί κάνοντας outsourcing μια σειρά από υπηρεσίες. Είναι κάτι που έχουμε κάνει σε πολλές χώρες, όπως η Ινδία π.χ. και θα μπορούσε να γίνει ένα πεδίο συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.