Καταλαβαίνω ότι μεγάλωσα όταν αναφέρομαι στον Γκρεγκ Λουγκάνις σε νεότερους από μένα και με κοιτούν με απορία. Ημουν 12 χρόνων όταν ο «μεγαλύτερος καταδύτης όλων των εποχών» κέρδιζε δύο χρυσά μετάλλια στη Σεούλ το 1988, έχοντας ήδη στο παλμαρέ του άλλα δύο από το 1984 και ένα αργυρό από το 1976, όταν ήταν ακόμα μόλις 16 ετών. Τότε, το 1988, παρότι είχε χτυπήσει το κεφάλι του στο βατήρα, είχε συνεχίσει να αγωνίζεται με ράμματα και διάσειση και τελικά κατέκτησε το χρυσό. Τον ήξεραν όλοι κι εγώ τον θαύμαζα σαν ροκ σταρ. Στην Ελλάδα μάλιστα τον θεωρούσαμε «συμπατριώτη», αν και δεν έχει ελληνική καταγωγή – απλώς ο θετός του πατέρας έχει ρίζες από την Ελλάδα. Είναι ο αθλητής που είχε πάρει 9 δεκάρια σε ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα, εκείνος που είχε κάνει την τέλεια βουτιά. Είναι, επίσης, εκείνος που αποκάλυψε λίγα χρόνια αργότερα μέσω ενός βιβλίου και δύο συνεντεύξεων ότι είναι ομοφυλόφιλος και οροθετικός – σε μια εποχή που αυτό ήταν συνώνυμο με θανατική καταδίκη.
Οπως λέει σήμερα, στα 55 του, στην τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα μετά από πρόσκληση του Κέντρου Ζωής (της εθελοντικής ΜΚΟ που έχει στόχο τη συναισθηματική, ψυχολογική και πρακτική υποστήριξη των οροθετικών και ασθενών με AIDS) και στη συνέντευξη που εξασφάλισε το «Κ» και είχα την τύχη να κάνω, δεν πίστευε τότε ότι θα φτάσει τα 30. Στην αίθουσα του κέντρου, όπου συναντιούνται οροθετικοί και ασθενείς με AIDS που κρύβουν την κατάσταση από τον περίγυρό τους, ο Γκρεγκ Λουγκάνις, γλυκύτατος, ντροπαλός, έχοντας δίπλα του πάντα τον σύζυγό του Τζόνι, μίλησε ανοιχτά για όλα, λίγες μέρες πριν από τη βιωματική ομιλία που έδωσε στο Μέγαρο Μουσικής και το American College of Greece – Deree, όπου μίλησε από καρδιάς στους σπουδαστές που τον καταχειροκρότησαν και ενδιαφέρθηκαν να του κάνουν δεκάδες ερωτήσεις – μολονότι οι περισσότεροι τον ήξεραν ελάχιστα λόγω του νεαρού της ηλικίας τους.
Σας λείπουν οι καταδύσεις; Μου λείπουν κάποια πράγματα. Σίγουρα, όχι ο ανταγωνισμός. Τα τελευταία χρόνια της καριέρας μου, με το που ανέβαινα στο βατήρα, όλοι περίμεναν μια ολυμπιακή επίδοση και αυτό είναι μη ρεαλιστικό, στερεί όλη τη χαρά από το άθλημα. Μου λείπει, όμως, η προπόνηση. ∆εν υπήρξα ανταγωνιστικός, ήμουν περισσότερο ένας περφόρμερ. Ξεκίνησα με το χορό όταν ήμουν 1½ έτους και στα 3 μου έβγαινα στη σκηνή. Για μένα αυτό είχε σημασία.
Ηταν μια διέξοδος από τα προβλήματα που είχατε λόγω των μαθησιακών δυσκολιών; Τραύλιζα, είχα προβλήματα στο διάβασμα, ήμουν δυσλεκτικός, αλλά αυτό το διέγνωσα στο κολλέγιο. Μου δόθηκε η λέξη «δυσλεξία» στο μάθημα λεξιλογίου και ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι δεν ήμουν καθυστερημένος, απλώς δυσλεκτικός! Κατάλαβα ότι δεν έχω πρόβλημα, αλλά μαθησιακή διαφορά. Μάθαινα με διαφορετικό τρόπο.
Κάτι ανάλογο είχατε να αντιμετωπίσετε και ως ομοφυλόφιλος αθλητής που το είχε δηλώσει. Πόσο δύσκολο ήταν; Οι φίλοι και η οικογένειά μου ήξεραν για μένα. Πολλοί μιλούν για ομοφοβία από τους συναθλητές μου στην ομάδα καταδύσεων. Ομως τότε νικούσα. ∆εν ξέρω, λοιπόν, αν ήταν ομοφοβία ή απλώς ζήλια. Ημασταν παιδιά, ξέρετε.
Εχουν αλλάξει τα πράγματα για τους ομοφυλόφιλους; Ο κόσμος αλλάζει σιγά-σιγά. Τώρα έχουμε περισσότερα θετικά πρότυπα, όπως π.χ. τη σειρά «Modern Family», τους διάσημους που μιλούν ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία τους, το γάμο μεταξύ ομοφύλων. Ομως έχουμε δρόμο ακόμα. Και στις ΗΠΑ μπορεί να παντρευτείς την Κυριακή και να χάσεις τη δουλειά σου τη ∆ευτέρα.
Η αποκάλυψη ότι είστε οροθετικός ήταν πιο δύσκολη; ∆ιαγνώστηκα έξι μήνες πριν από τους προκριματικούς της Σεούλ το 1988. Τότε μια τέτοια διάγνωση ήταν θανατική καταδίκη. Σκεφτόμουν πως, αν το τεστ βγει θετικό, θα μαζέψω τα πράγματά μου και θα γυρίσω σπίτι μου να πεθάνω. Ο γιατρός μου όμως, που είναι και ξάδερφός μου, επέμεινε ότι το καλύτερο ήταν να συνεχίσω να προπονούμαι. Υπήρχε μόνο μία αγωγή τότε, το AZT, έπρεπε να παίρνω δύο χάπια ανά 4 ώρες, όλο το 24ωρο.
Είναι μια θεραπεία με πολλές παρενέργειες, πώς τις αντιμετωπίζατε; ∆εν είχα κανέναν να μιλήσω γι’ αυτό. Ηξερα απλώς ότι έπρεπε να τα παίρνω και έπρεπε να προπονούμαι. Αργότερα έμαθα πόσο τοξικά ήταν, γιατί ήταν φάρμακα για τον καρκίνο, σαν χημειοθεραπεία. Πολλοί δεν τα άντεχαν. Νομίζω πως με έσωσε το ότι ήμουν τόσο ενεργός. Το σώμα μου τα μεταβόλιζε και ήμουν ψυχολογικά συγκεντρωμένος.
Πιστεύατε ότι θα ζήσετε; Οχι. Πίστευα ότι δεν θα φτάσω τα 30. Ολοι πέθαιναν τότε. Είχα χάσει δύο πρώην συντρόφους μου από AIDS. ∆εν είχα ελπίδα. Απλώς συνέχιζα. Οταν έκλεισα τα 40, σκέφτηκα: Ω, Θεέ μου, πρέπει να βρω μια δουλειά, τελικά θα ζήσω!
Τελικά αποκαλύψατε ότι είστε οροθετικός το 1995. Πώς το αποφασίσατε; Το 1993 συμμετείχα σε ένα θεατρικό, το «Τζέφρι». Ο «χαρακτήρας» μου πεθαίνει από AIDS και το πνεύμα του επιστρέφει στον κεντρικό ήρωα για να τον ενθαρρύνει να μη μισεί τη ζωή, αλλά την ασθένεια. Κατάλαβα ότι ήθελα να μιλήσω γι’ αυτό ανοιχτά και ο μόνος τρόπος ήταν μέσω ενός βιβλίου. Μου σύστησαν τότε τον συγγραφέα Ερικ Μάρκους, με τον οποίο γράψαμε το «Σπάζοντας την επιφάνεια». Αυτό που έμαθα αργότερα ήταν ότι ο εκδοτικός οίκος τον είχε αναγκάσει να υπογράψει συμβόλαιο να τελειώσουμε το βιβλίο σε ένα χρόνο, γιατί φοβούνταν ότι θα πεθάνω. Το βιβλίο βγήκε το 1995 κι έπειτα έκανα δύο συνεντεύξεις, με την Μπάρμπρα Γουόλτερς και την Οπρα Γουίνφρι.
Πώς ήταν η εμπειρία των συνεντεύξεων; Θυμάμαι μια επιθετική συνέντευξη του Λάρι Κινγκ, όπου σας κατηγορούσε γιατί δεν είχατε αποκαλύψει την ασθένεια το 1988. Είχατε θυμώσει; Οχι. Είχα δεχθεί πολλή κριτική γι’ αυτή μου την επιλογή, όμως πρέπει κανείς να αναλογιστεί τις συνθήκες της εποχής. Αν το είχα αποκαλύψει, δεν θα με δέχονταν καν στη Σεούλ, δεν θα μου δινόταν ποτέ η δυνατότητα να διαγωνιστώ. Και παράλληλα δεν ήταν επικίνδυνο για κανέναν. Εγινε σάλος, αλλά και συζήτηση για το θέμα. Είναι σημαντικό να ξέρεις πώς μπορείς να κολλήσεις AIDS, αλλά ακόμη πιο σημαντικό να ξέρεις πώς ∆ΕΝ θα κολλήσεις.
Τώρα με τι ασχολείστε; Συνεχίζω με την υποκριτική και ασχολούμαι με την εκπαίδευση σκύλων. Ταυτόχρονα, βοηθάω την ομάδα καταδύσεων των ΗΠΑ. Αρχικά δεν ήμουν σίγουρος για το τι μπορούσα να προσφέρω. Κατέληξα ότι θα προτιμούσα να δρω ως μέντορας για την ψυχολογική τους προετοιμασία. Στην πρώτη μου συνάντηση με τους αθλητές, τους ρώτησα ποιος είναι ο μεγαλύτερος στόχος τους και όλοι μου απάντησαν: «Να μπω στην Ολυμπιακή ομάδα». Μετά, ξαναρώτησα. Με κοιτούσαν. «Θέλετε να κερδίσετε μετάλλιο, ποιοι είναι οι στόχοι, πώς θα τους κατακτήσετε;» Οπότε υπήρξε μια αλλαγή, άρχισαν να προπονούνται σαν να είναι ήδη στην Ολυμπιακή ομάδα. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ιδιαίτερη εμπειρία, έχουν πολλή ενέργεια. Αν τη μεταφράσεις ως πίεση, θα καταρρεύσεις. Αυτό που τους ενθαρρύνω είναι να τη δουν ως έμπνευση. Ολοι εκεί μέσα πανηγυρίζουν για σένα, ακόμη και οι κριτές θέλουν να δώσουν μεγάλους βαθμούς, ακόμη και οι ανταγωνιστές θέλουν να σε κερδίσουν στα καλύτερά σου. Ολοι λοιπόν είναι με το μέρος σου. Κάτι ανάλογο μου συνέβη το 1988. Ο Σουν Γι ήταν 14 ετών κι εγώ 28 και προηγείτο πριν από την τελευταία βουτιά. Την έκανε και ήταν καταπληκτική, το πλήθος τρελάθηκε, έπρεπε να υπενθυμίσω στον εαυτό μου ότι πανηγύριζαν γι’ αυτόν, όχι εναντίον μου.
Τι βοηθάει σε αυτό; Το ότι δεν έχεις ανασφάλειες για το πόσο καλός είσαι; Φυσικά και είχα! Μπορείς να έχεις όλες τις ανασφάλειες του κόσμου μέχρι να ανέβεις στο βατήρα, όμως τότε πρέπει να τα ξεχάσεις όλα, να εμπιστευτείς το σώμα σου να κάνει αυτό που είναι προπονημένο να κάνει.
Τι σκέφτεσαι την ώρα που πέφτεις; ∆εν μπορείς να σκεφτείς τίποτα.
Ξέρεις αν έχεις κάνει καλή βουτιά; Μου έχουν τύχει και τα δύο. Κάποιες φορές ήμουν τόσο συγκεντρωμένος, που μπορούσα να δω κάθε γραμμούλα στο βατήρα, το μόνο που υπήρχε ήταν αυτός, το νερό και ο προπονητής μου. Αλλες φορές ήμουν στο βατήρα και ξαφνικά βρισκόμουν στο νερό κι έλεγα: Τι έγινε; Τα έκανα σωστά; Πολύ διαφορετικές εμπειρίες. Είναι σημαντικό να αφήνεις να συμβαίνει αυτό που συμβαίνει, να μην το φοβάσαι. Είναι περίπου όπως και το να ζεις ως οροθετικός.
Ποιο είναι το μυστικό ενός καλού καταδύτη; Η δουλειά, η αφοσίωση και το κίνητρο είναι βασικά. Ομως αυτό που έλεγε ο προπονητής μου επί 10 χρόνια είναι ότι ήταν ελάχιστες οι φορές που παρατούσα τη βουτιά – όταν δεν έχεις κάνει καλή απογείωση και σταματάς να προσπαθείς. Το κάνουν συνέχεια σήμερα. Αυτό που λέω στα παιδιά είναι πως κάθε κακή απογείωση είναι μια ευκαιρία να δεις πόσο επιτυχημένη βουτιά μπορείς να κάνεις. ∆εν θα είναι δεκάρι, αλλά μπορεί να είναι επτάρι. Και τα επτάρια είναι καλύτερα από τα τεσσάρια. Οταν διαγωνίζεσαι σε τόσο υψηλό επίπεδο, το θέμα δεν είναι να είσαι τέλειος, όπως νομίζουν πολλοί. Το θέμα είναι να κάνεις τα λιγότερα λάθη – τότε κερδίζεις. Αν προσπαθήσεις ακόμη και με κακή απογείωση να πάρεις το επτά αντί για το τέσσερα, είσαι ακόμα μέσα στο παιχνίδι. Γιατί τα πάντα μπορούν να συμβούν – μπορεί κάποιος άλλος αθλητής να παραιτηθεί. Το μυστικό στις καταδύσεις, αλλά και στη ζωή, είναι να μην παραιτείσαι.≠