Ως προειδοποίηση προς την Ε.Ε προκειμένου «να ακούει τις φωνές των κοινωνιών που την απαρτίζουν» περιγράφει στη σημερινή συνέντευξή του στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας κ. Βίτολντ Βαστσικόφσκι το Brexit. Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία επισημαίνει ότι «αν η Ρωσία δεν σεβαστεί τους κανόνες του παιχνιδιού δεν θα υπάρξει επιστροφή στο “business as usual”» και υπογραμμίζει ότι η Ρωσία έχει ήδη παραβιάσει τη διεθνή τάξη και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
– Να ξεκινήσουμε με το Brexit. Φοβόσαστε ότι θα υπονομεύσει το εγχείρημα της Ε.Ε.;
– Πρώτα απ’ όλα επιτρέψτε μου να πω ότι λαμβάνουμε υπόψη και σεβόμαστε την απόφαση των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου που εκφράστηκε στο δημοψήφισμα. Ως κυρίαρχο κράτος, η Μεγάλη Βρετανία είχε το δικαίωμα να αποφασίσει για το μέλλον της στην Ε.Ε. Πιστεύω ότι, αντί να ασκήσουμε κριτική, η φωνή του βρετανικού λαού θα πρέπει να θεωρηθεί ως προειδοποιητικό σήμα και να μας κινητοποιήσει ώστε να αναλάβουμε περαιτέρω δράση. Σε ορισμένα κράτη-μέλη μπορεί κανείς να παρατηρήσει απογοήτευση όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και μια μειούμενη εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. και είναι κάτι που πρέπει να αντισταθμίσουμε φέρνοντας την Ενωση πιο κοντά στους πολίτες. Κατά τη γνώμη μου, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να πραγματοποιήσουμε μια συζήτηση στην Ε.Ε. σχετικά με το τι έχει συμβεί στην κοινότητα που οδηγεί χώρες στο να επιθυμούν να αποχωρήσουν. Πιστεύω ότι μας έλειψε μια αξιοπρεπής ευρωπαϊκή πρόταση για το Ηνωμένο Βασίλειο που θα το κρατούσε εντός. Ελπίζω να μη σημειωθεί αλυσιδωτή αντίδραση, αλλά η Ε.Ε. οφείλει να αρχίσει να ακούει τις φωνές των κοινωνιών που την απαρτίζουν.
– Ποια μπορεί να είναι η λύση; Η Πολωνία θέλει «περισσότερη Ευρώπη» ή ένα βήμα πίσω σε μια περαιτέρω διαδικασία ενοποίησης;
– Οσον αφορά την εμβάθυνση της Ενωσης, πιστεύουμε ότι η οικοδόμηση ενός ευρωπαϊκού υπερκράτους δεν αποτελεί λύση. Σε ορισμένους τομείς υπάρχουν φυσικά πλεονεκτήματα των από κοινού ενεργειών (όπως στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ή στον τομέα της ενέργειας), αλλά αυτό δεν θα πρέπει να σημαίνει λογική «περισσότερης ολοκλήρωσης» ως προεπιλεγμένη πολιτική στάση. Αντίθετα, οι περισσότερες δράσεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε εθνικό ή ακόμη και σε περιφερειακό επίπεδο. Πιστεύω ότι μόνο όταν τα πιθανά οφέλη το δικαιολογούν θα πρέπει να προχωράμε σε λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, το επίπεδο της διασύνδεσης των οικονομιών μας είναι τόσο υψηλό, ώστε οποιοδήποτε πρόβλημα στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς θα μπορούσε να επιφέρει πολύ αρνητικές συνέπειες στα κράτη-μέλη. Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι θα πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Αλλά δεν θα πρέπει να προσπαθήσουμε να είμαστε υπερβολικά φιλόδοξοι, δημιουργώντας εσφαλμένη εντύπωση ότι επιχειρούμε να δημιουργήσουμε ένα ευρωπαϊκό υπερκράτος. Η ζήτηση για κάτι τέτοιο είναι μικρή γι’ αυτό και τα εθνικά κράτη παραμένουν η ραχοκοκαλιά των ταυτοτήτων μας.
Τρεις στόχοι της Συνόδου
– Τι αναμένει η Πολωνία από την πολύ κρίσιμη Σύνοδο του ΝΑΤΟ που θα φιλοξενήσει;
– Κατά τη γνώμη μου, η Σύνοδος της Βαρσοβίας θα πρέπει να επιτύχει τρεις βασικούς στόχους. Θα πρέπει να είναι καθολική ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας ολόκληρης της Συμμαχίας. Πρέπει να επικαιροποιηθεί, έτσι ώστε οι αποφάσεις που θα ληφθούν να βασίζονται στα τελευταία δεδομένα και αναλύσεις και να λαμβάνουν υπόψη τα πιθανότερα σενάρια. Πρέπει να είναι αποφασιστική, ώστε τα μέτρα που λαμβάνονται στην πορεία της να καθορίζουν επακριβώς τον τρόπο ενίσχυσης της ικανότητάς μας να υπερασπιζόμαστε και να αποτρέπουμε. Αν πληρούνται αυτοί οι τρεις στόχοι, οποιοσδήποτε ενδεχόμενος επιτιθέμενος θα ανακαλύψει πως η επίθεση σε οποιοδήποτε μέλος της Συμμαχίας είναι ασύμφορη. Μεταξύ άλλων σημαντικών θεμάτων που θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής είναι η πολιτική των ανοικτών θυρών, η συνεργασία μεταξύ των εταίρων, η αποστολή στο Αφγανιστάν, η πολιτική του ΝΑΤΟ έναντι της Ρωσίας ή η βοήθεια των Συμμάχων στην Ουκρανία – για να αναφέρω μερικά από αυτά. Ωστόσο, πιστεύω πραγματικά ότι με δεδομένο το σημερινό περιβάλλον ασφάλειας, αυτό που είναι πιο σημαντικό για το μέλλον της ευρωατλαντικής κοινότητας, είναι η αμυντική διάσταση της Συνόδου Κορυφής της Βαρσοβίας και οι αποφάσεις που αφορούν τη στάση άμυνας και αποτροπής της Συμμαχίας σε μακροπρόθεσμη προοπτική. Θέλουμε να εξασφαλίσουμε μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική προσαρμογή της Συμμαχίας στο συνεχώς επιδεινούμενο περιβάλλον ασφάλειας του σήμερα και σίγουρα του αύριο.
– Η αυξημένη στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ είναι απαραίτητη ή απλά αυξάνει την ένταση ΝΑΤΟ – Ρωσίας;
– Πρώτα απ’ όλα, επιτρέψτε μου να πω ότι οι τρέχουσες εντάσεις στην Ευρώπη δεν προκαλούνται ούτε από το ΝΑΤΟ ούτε από την Πολωνία. Η Ρωσία έχει παραβιάσει τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες, συμπεριλαμβανομένης και της εδαφικής ακεραιότητας της «αδελφικής» της ορθόδοξης Ουκρανίας. Ειδικά σε τέτοιες δύσκολες στιγμές είναι καλύτερο να αποτελείς αναπόσπαστο μέρος της ισχυρότερης πολιτικοστρατιωτικής συμμαχίας στον κόσμο από το να δρας μόνος. Το ΝΑΤΟ δεν επιδιώκει την αντιπαράθεση και δεν αποτελεί απειλή για τη Ρωσία. Η Συμμαχία συνεχίζει να προσβλέπει σε μια εποικοδομητική σχέση συνεργασίας με τη Μόσχα. Η Πολωνία είναι πεπεισμένη ότι η κατάλληλη απάντηση στις απειλές και τις προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας που δημιουργούνται από τη Ρωσία είναι η εμφανής παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή μας. Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση ασφαλείας στην περιοχή μας, πιστεύουμε ότι το ΝΑΤΟ οφείλει να προχωρήσει πέρα από τη λογική της προηγούμενης συνόδου της Ουαλλίας και να υιοθετήσει ένα φιλόδοξο «πακέτο της Βαρσοβίας»: σειρά αποφάσεων για την άμυνα και την αποτροπή που οδηγούν στην παρουσία του ΝΑΤΟ στην Ανατολή που να έχει νόημα, να είναι πολυεθνική και αμυντικά επαρκής.
– Φοβάστε αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου;
– Η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας οδήγησε στο τέλος της περιόδου σταθερότητας που επικράτησε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Από τώρα και στο εξής, εμείς στη Δύση οφείλουμε να το καταστήσουμε σαφές: αν η Ρωσία δεν σεβαστεί τους κανόνες του παιχνιδιού, δεν θα υπάρξει επιστροφή στο business as usual. Χρειαζόμαστε ένα νέο όραμα στις σχέσεις Δύσης-Ρωσίας. Αυτό είναι το σημαντικό διακύβευμα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία. Μακροπρόθεσμα, το νέο όραμα των σχέσεων με τη Ρωσία πρέπει να βασίζεται στον κατάλληλο συνδυασμό αποτροπής και προβλέψιμης συνύπαρξης.
– Η Πολωνία θα στείλει πλοίο στο Αιγαίο στο πλαίσιο δράσης του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για ένδειξη περαιτέρω στρατιωτικής συνεργασίας;
– Κατανοούμε τους Συμμάχους οι οποίοι αισθάνονται ότι απειλούνται από προκλήσεις που απορρέουν από τον νότο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στο πνεύμα της αλληλεγγύης, αποφασίσαμε να συμβάλουμε στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο. Προσβλέπουμε σε ανάλογη κατανόηση και εποικοδομητική συνεργασία σε σχέση με τις ανησυχίες για την ασφάλεια της περιοχής μας.