Στη μόχλευση κεφαλαίων, στην άντληση ρευστότητας και στη μείωση του χρηματοπιστωτικού τους κόστους αναμένεται να προχωρήσουν κατά τους επόμενους μήνες οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι, προκειμένου να ανταποκριθούν στις πολύ σημαντικές χρηματοδοτικές τους ανάγκες. Αυτές απορρέουν από την εντατικοποίηση της διαδικασίας παραγωγής έργων, ιδίως εκείνων που έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση είτε από το Ταμείο Ανάκαμψης είτε από άλλα κοινοτικά κονδύλια, αλλά και λόγω του αυξημένου μεριδίου έργων παραχώρησης και ΣΔΙΤ, που απαιτούν και ιδιωτικά κεφάλαια, προκειμένου να υλοποιηθούν.
Οι κατασκευαστικές εταιρείες θα χρειαστεί να βελτιώσουν την εικόνα των ισολογισμών τους, μετά από μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο (2015-2019), κατά τη διάρκεια της οποίας τα μεγάλα έργα που υπεγράφησαν δεν ξεπέρασαν τα 800 εκατ. ευρώ. Σήμερα, η κατάσταση έχει βελτιωθεί, καθώς έχουν «μπει στις ράγες» νέα έργα 3,2 δισ. ευρώ, που αφορούν υπογεγραμμένες συμβάσεις, ενώ μέχρι το τέλος του 2022 το μέγεθος αυτό είναι πιθανό να έχει υπερδιπλασιαστεί. Σημαντικά είναι και τα κεφάλαια που θα απαιτηθούν στο πλαίσιο της «πράσινης» οικονομίας, ενός τομέα όπου επίσης αναμένεται σημαντική εμπλοκή των κατασκευαστικών ομίλων, που ήδη σχεδιάζουν νέες επενδύσεις στους τομείς των ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), αλλά και της διαχείρισης απορριμμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν ισχυρότερους ισολογισμούς και χαμηλό κόστος δανεισμού εκτιμάται ότι θα έχουν προβάδισμα έναντι των υπολοίπων, καθώς θα είναι σε θέση να διεκδικήσουν περισσότερα έργα και με υψηλότερες προσφορές. Το στοιχείο αυτό ενδέχεται να οδηγήσει κάποιες από τις εταιρείες που φαίνεται να έχουν «χάσει έδαφος» τα τελευταία χρόνια να αναζητήσουν στρατηγικές συνεργασίες και συμμαχίες, ώστε να μη βρεθούν «εκτός νυμφώνος».
ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ
Ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει εκπονήσει επενδυτικό σχέδιο συνολικού ύψους 6,5 δισ. ευρώ, το οποίο αφορά τομείς όπως ΣΔΙΤ, έργα παραχώρησης (π.χ. Εγνατία Οδός, Ολοκληρωμένο Συγκρότημα με Καζίνο στο Ελληνικό), έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας. Το πρόγραμμα αυτό αναμένεται να χρηματοδοτηθεί με έναν συνδυασμό τραπεζικού δανεισμού, ομολογιακών εκδόσεων, αλλά και της εισόδου στρατηγικών επενδυτών σε επιμέρους εταιρείες του ομίλου.
Ειδικότερα, η εταιρεία έχει πλέον προχωρήσει τον σχεδιασμό για τη λειτουργία της θυγατρικής ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Παραχωρήσεις, η οποία αναμένεται να αποτελέσει ένα σημαντικό «όπλο» για τη χρηματοδότηση των νέων συμβάσεων παραχώρησης που θα προσθέσει στη «φαρέτρα» του ο όμιλος το προσεχές διάστημα. Ο λόγος για το έργο παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, όπου η συμμετοχή του ομίλου ανέρχεται σε 75%, αλλά και εκείνο του οργανωμένου τουριστικού συγκροτήματος με καζίνο στο Ελληνικό, μια επένδυση της τάξεως του 1 δισ. ευρώ. Χωρίς να υπολογίζεται το έργο στο Ελληνικό, ο όμιλος διαθέτει ήδη ένα χαρτοφυλάκιο έργων παραχώρησης, αξίας άνω του 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα της αξίας έργων και συμμετοχών όλων των υπόλοιπων κατασκευαστικών ομίλων μαζί. Το δε ανεκτέλεστο υπόλοιπο διαμορφώνεται σε 4,5 δισ. ευρώ, που αποτελεί ιστορικό υψηλό.
Με βάση σχετική πρόβλεψη της διοίκησης του ομίλου, από το 2025 και μετά, μόνο από τον κλάδο των έργων παραχώρησης αναμένονται ετήσια έσοδα εκμετάλλευσης μεταξύ 95 και 115 εκατ. ευρώ, ενώ από τον τομέα των ΑΠΕ αναμένονται έσοδα από 115 έως 145 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Συνολικά, υπολογίζοντας και τον τομέα της κατασκευής και της θερμικής ενέργειας, ο όμιλος θα παραγάγει ετήσια έσοδα εκμετάλλευσης ύψους 300 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, το 35-45% αυτών των ροών θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση των αναγκών σε ίδια κεφάλαια για νέες επενδύσεις, ενώ ένα επιπλέον ποσοστό 8-12% θα χρησιμοποιείται για την αποπληρωμή του εταιρικού δανεισμού. Τα υπόλοιπα αναμένεται να αξιοποιούνται είτε για την ανταμοιβή προς τους μετόχους είτε για επιτάχυνση της αποπληρωμής των δανείων, ανάλογα με την εκάστοτε περίσταση.
Για το 2022, ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα χρειαστεί 200 εκατ. ευρώ ιδίων κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του επενδυτικού του προγράμματος. Μεταξύ άλλων, τα κεφάλαια αυτά αφορούν το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι της Κρήτης, το έργο στο Ελληνικό, την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, την ανάπτυξη νέας μονάδας παραγωγής φυσικού αερίου στην Κομοτηνή και την εξαγορά του 100% των μονάδων ηλεκτρικής ενέργειας Ήρων Ι και ΙΙ. Για το 2023, το απαιτούμενο ποσό ιδίων κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του επενδυτικού προγράμματος του ομίλου θα ανέλθει σε 350 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι το συνολικό ύψος του δανεισμού ανέρχεται σε 2,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 620 εκατ. ευρώ αφορούν ομόλογα που ωριμάζουν από το 2025 και μετά, δηλαδή όταν θα έχουν ξεκινήσει οι ροές εσόδων από τα νέα έργα παραχώρησης, όπως το αεροδρόμιο στο Καστέλι της Κρήτης.
Ωστόσο, ο όμιλος διαθέτει και υψηλή ρευστότητα 750 εκατ. ευρώ (χωρίς να υπολογίζεται ο τομέας των ΑΠΕ), που ενισχύεται με τη νέα ομολογιακή έκδοση, ικανή να καλύψει τις επικείμενες χρηματοδοτικές ανάγκες για τα επόμενα χρόνια. Το καθαρό χρέος του ομίλου διαμορφώνεται σε 1,2 δισ. ευρώ.
Το πλεονέκτημα που προσφέρει μια αυτόνομη θυγατρική εταιρεία παραχωρήσεων έγκειται στο ότι επιτρέπει στον εκάστοτε όμιλο να κεφαλαιοποιήσει τη σημαντική ζήτηση που έχουν τέτοιες συμβάσεις από ξένους θεσμικούς επενδυτές και funds, σε μια περίοδο ιδιαίτερα υψηλής διαθέσιμης ρευστότητας για τοποθετήσεις σε έργα υποδομής που αποφέρουν σταθερές ροές εσόδων και υψηλές αποδόσεις. Η ύπαρξη μιας εταιρείας παραχωρήσεων προσφέρει σημαντικές εναλλακτικές επιλογές άντλησης ρευστότητας, μέσω π.χ. της εισόδου στρατηγικών επενδυτών με ιδιωτική τοποθέτηση ή αύξηση κεφαλαίου ή μέσω μιας δημόσιας εγγραφής των μετοχών της στο χρηματιστήριο. Μία ακόμα επιλογή θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η έκδοση ενός ομολόγου, τα έσοδα του οποίου θα χρηματοδοτήσουν την υλοποίηση νέων έργων παραχώρησης.
ΑΒΑΞ
Εταιρεία παραχωρήσεων δρομολογεί και ο όμιλος Άβαξ. Σύμφωνα με τη διοίκηση του ομίλου, η νέα θυγατρική εταιρεία, που θα φέρει την επωνυμία Άβαξ Παραχωρήσεις, θα επιτρέψει την εξασφάλιση χρηματοδότησης για τα σημαντικά έργα που προσδοκά να εξασφαλίσει προς υλοποίηση στο μέλλον. Ήδη μάλιστα εξετάζεται η είσοδος στρατηγικών επενδυτών στη νέα εταιρεία. Σε πρώτη φάση, η «προίκα» της θα είναι συμμετοχές του ομίλου σε οδικά έργα παραχώρησης, όπως το 19,1% που ελέγχει στην Ολυμπία Οδό και το 23,61% στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου.
Ο όμιλος Άβαξ πραγματοποιεί δυναμική επιστροφή στα ελληνικά κατασκευαστικά δρώμενα, μετά από μια δύσκολη περίοδο, κατά την οποία προχώρησε σε μετοχική αναδιάρθρωση. Έχοντας πλέον αφαιρέσει τα αρχικά J&P από την επωνυμία του και με την ενεργότερη εμπλοκή της οικογένειας Ιωάννου, διοικητικά και μετοχικά, ο όμιλος Άβαξ σχεδιάζει την επόμενη μέρα, με έμφαση σε έργα παραχώρησης και ΣΔΙΤ, εντός και εκτός Ελλάδος, έχοντας ως σημαντικό «έπαθλο» την ανάληψη της νέας γραμμής 4 του ΜΕΤΡΟ της Αθήνας. Πρόκειται για μια σύμβαση ύψους 1,1 δισ. ευρώ, ως προς το κατασκευαστικό αντικείμενο (και 1,8 δισ. ευρώ συνολικά), με τις εργασίες να αναμένεται ότι θα ξεκινήσουν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2022. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο διαμορφώνεται σε περίπου 1,7 δισ. ευρώ.
Η εταιρεία συμμετέχει επίσης σε μία από τις σημαντικές νέες επενδύσεις ανάπτυξης ακινήτων, σε συνεργασία με την Dimand Real Estate. Ειδικότερα, η θυγατρική Avax Development και η Dimand πρόκειται να αποκτήσουν ποσοστό 15% και 55% αντίστοιχα στην εταιρεία 3V, η οποία είναι κάτοχος έκτασης 18,7 στρεμμάτων στην πρώην βιομηχανική ζώνη του Φαλήρου, πλησίον του Γηπέδου Καραϊσκάκη. Εκεί δρομολογείται επένδυση άνω των 100 εκατ. ευρώ για την κατασκευή ενός σύγχρονου κτιρίου γραφείων 57.450 τ.μ.
ΕΛΛΑΚΤΩΡ
Μετά την ολοκλήρωση της αύξησης κεφαλαίου, ύψους 120,5 εκατ. ευρώ, ο όμιλος Ελλάκτωρ έλυσε προσώρας τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετώπιζε η Άκτωρ, δηλαδή ο κατασκευαστικός «βραχίονας». Ωστόσο, απαιτούνται κι άλλες κινήσεις προκειμένου να βελτιωθεί η εικόνα του ισολογισμού του ομίλου και να μειωθεί το χρηματοοικονομικό κόστος, που αποτελεί πλέον σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα, για την ανάληψη νέων έργων, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Ρουμανία, όπου επικεντρώνεται στρατηγικά ο όμιλος από το 2018 και μετά.
Από τις πρώτες ενέργειες που θα επιχειρηθούν θα είναι η έκδοση ομολόγου ύψους της τάξεως των 200 εκατ. ευρώ, πιθανώς κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2022. Στόχος αυτής της έκδοσης θα είναι η πρόωρη μερική αποπληρωμή του διεθνούς ομολόγου των 660 εκατ. ευρώ, μέσω της οποίας θα επιτευχθεί και η άρση των σημερινών περιορισμών που υπάρχουν αναφορικά με την παροχή της δυνατότητας χρηματοδότησης της Άκτωρ με κεφάλαια από άλλες, πιο ισχυρές οικονομικά, θυγατρικές, όπως για παράδειγμα η Άκτωρ Παραχωρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο θα περιοριστεί και το κόστος κεφαλαίου, καθώς το ομόλογο έχει εκδοθεί με επιτόκιο της τάξεως του 6,37%. Στόχος είναι η μερική αποπληρωμή να γίνει με ένα χρηματοπιστωτικό κόστος της τάξεως του 3,5-3,8%.
Ωστόσο, η επιστροφή της Άκτωρ στην κερδοφορία που εκδηλώθηκε το τρίτο τρίμηνο, αλλά πρέπει να καταστεί διατηρήσιμη, είναι εξίσου επείγουσα συνθήκη, για τη σταδιακή αποκατάσταση της ομαλότητας στον όμιλο, μετά από αρκετά χρόνια ζημιών.
Μόνο κατά την τριετία 2018-2020, η Ελλάκτωρ υπέστη ζημίες 470 εκατ. ευρώ, ενώ και ο κύκλος εργασιών έχει περιοριστεί στο ένα τρίτο, από 1,4 δισ. ευρώ το 2018 σε 500 εκατ. ευρώ το 2020. Παράλληλα, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο είχε συρρικνωθεί σε 1,7 δισ. ευρώ στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2021.
Η διοίκηση της Άκτωρ εμφανίζεται πάντως αισιόδοξη, καθώς συνολικά εντός του 2021 υπολογίζεται ότι προστέθηκαν έργα ύψους 1 δισ. ευρώ, ενώ ο όμιλος διεκδικεί νέα έργα 6 δισ. ευρώ, πλέον των ΣΔΙΤ και έργων παραχώρησης, που έχουν προκηρυχθεί ή θα προκηρυχθούν στο μέλλον. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για παραμονή της Άκτωρ σε κέρδη από το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022 και μετά. Η προσέγγιση της εταιρείας είναι πάντως διαφορετική από του παρελθόντος, καθώς στόχος είναι τα έργα που θα αναληφθούν να επιτρέπουν υγιή κερδοφορία και όχι απλώς να προσθέτουν κύκλο εργασιών, αλλά γεννώντας νέες ζημίες.
Τροχοπέδη στην ανάκαμψη του ομίλου ενδέχεται να αποδειχθεί, ωστόσο, η εσωτερική «κόντρα» μεταξύ των βασικών μετόχων, δηλαδή του ολλανδικού ομίλου Reggeborgh και των εφοπλιστών κ. Γ. Καϋμενάκη και Δ. Μπάκου.
Οι τελευταίοι δεν εκπροσωπούνται στη διοίκηση του ομίλου και παράλληλα έχουν άρει την εμπιστοσύνη τους στο υφιστάμενο διοικητικό συμβούλιο.
INTRAKAT
Έργα ΣΔΙΤ, ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και δημόσια έργα υποδομής αναμένεται να αποτελέσουν τις βασικές πηγές μελλοντικών εσόδων της Intrakat, η οποία επιδιώκει να κατακτήσει σημαντικό μερίδιο από τη διευρυμένη «πίτα» έργων ύψους 43,4 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Στο πλαίσιο αυτό, η Intrakat αναμένεται να έχει διευρυμένο ρόλο εντός του ομίλου Intracom, κάτι που τονίστηκε και με την ανάδειξη του κ. Σωκράτη Κόκκαλη στη θέση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου, έστω και χωρίς εκτελεστικές αρμοδιότητες.
Η Intrakat, που οδεύει και προς αύξηση κεφαλαίου, θα επιχειρήσει να αποτελέσει και στρατηγικό εταίρο της Fraport στην Ελλάδα, θέλοντας να αξιοποιήσει την εμπειρία και την τεχνογνωσία, από τη συνεργασία των δύο πλευρών, στο έργο αναβάθμισης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων.
Παράλληλα, διεκδικεί νέες συμβάσεις ΣΔΙΤ ύψους της τάξεως των 7 δισ. ευρώ, ενώ θα επιδιώξει να ενισχύσει και τη θέση της στον κλάδο της ενέργειας.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει εκπονήσει ένα επενδυτικό πρόγραμμα της τάξεως του 1 δισ. ευρώ σε βάθος οκταετίας. Κατά τη διάρκεια του 2021, η εισηγμένη προχώρησε σε συγχώνευση με τη ΓΑΙΑ Άνεμος, μια εταιρεία που διαθέτει άδειες παραγωγής ενέργειας από αιολικά πάρκα, συνολικής ισχύος 823,55 MW, και από φωτοβολταϊκά πάρκα, ισχύος 208 MW.
Πρόκειται για συνολικά έργα ΑΠΕ 1 GW. Ήδη, πάρκα δυναμικότητας 100 MW θα αναπτυχθούν εντός του 2022, ενώ επιπλέον 320 MW θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται από το 2023 και μετά. Επίσης, η εταιρεία έχει υποβάλει αιτήσεις στη ΡΑΕ για χορήγηση αδειών σε έξι σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση συσσωρευτών, συνολικής ισχύος 496 ΜW. Η έκδοση των σχετικών αδειών αναμένεται προσεχώς και η κατασκευή δύναται να εκκινήσει εντός του 2023.
Έπειτα από μία δεκαετία κατασκευαστικής ένδειας και λιγοστών μεγάλων έργων, φαίνεται πως η παρούσα δεκαετία θα σηματοδοτήσει μια νέα περίοδο άνθησης για τον κλάδο. Αν αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος, οι εταιρείες που θα υλοποιήσουν αυτά τα έργα θα εξελιχθούν σε σημαντικούς «παίκτες» του εγχώριου επιχειρείν για σειρά ετών.