Αμεση εφαρμογή ρεαλιστικών μέτρων προωθεί η κυβέρνηση προκειμένου να αντιμετωπιστεί το μεταναστευτικό/προσφυγικό, καθώς τα χρονικά περιθώρια στενεύουν: η άνοιξη θα φέρει μεγάλη αύξηση των ροών από την Τουρκία, είναι το μόνο βέβαιο, επισημαίνεται από όλους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και με αυτόν τον καιρό, την προηγούμενη εβδομάδα 577 άτομα έφθασαν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά. Εκτός από εισόδους, ήρθε η ώρα να εξασφαλίσουμε με κάποιο τρόπο ότι θα υπάρχουν και έξοδοι από το σύστημα φιλοξενίας, φέρεται να τόνισε κυβερνητικός αξιωματούχος σε σύσκεψη για τις λύσεις που δρομολογούνται προκειμένου να μπορέσει η χώρα να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα που βρίσκεται σε όξυνση.
Το νέο υπουργείο
Η ίδρυση του νέου υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου επιχειρείται να σηματοδοτήσει μια δυναμική επανεκκίνηση, δεδομένου ότι το μέγεθος και η έκταση του προβλήματος είχαν υποτιμηθεί. Ηδη και ενώ ακόμα δεν έχουν εγκατασταθεί ο νέος υπουργός Νότης Μηταράκης και το επιτελείο του στα γραφεία τους, προωθείται τροπολογία για τη δημιουργία μητρώου μη κυβερνητικών οργανώσεων. Αναμένεται ότι έτσι θα γίνει μια πλήρης καταγραφή όσων ΜΚΟ (είτε πρόκειται για ελληνικές είτε πρόκειται για διεθνείς) δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στα νησιά και στην ενδοχώρα, αλλά και του προσωπικού που αυτές απασχολούν. Υπενθυμίζεται ότι το εν λόγω μητρώο εκκρεμεί εδώ και τέσσερα χρόνια καθώς η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δεσμευτεί να οργανώσει μια σχετική βάση δεδομένων και να βάλει περιορισμούς στη δράση ποικίλων ομάδων που είχαν εμπλακεί με το προσφυγικό. Τελικά δημιουργήθηκε μια «ανοικτή και δυναμική βάση δεδομένων» σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Δημήτρη Βίτσα, η οποία όμως ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε ώστε να υπάρξει κάποιου είδους έλεγχος. Ωστόσο είναι προφανές ότι το κράτος θα πρέπει να γνωρίζει ακριβώς ποιοι δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα και τι ακριβώς κάνουν, κυρίως εφόσον διαχειρίζονται και αξιοποιούν κοινοτικά κονδύλια που «χρεώνονται» στην Ελλάδα.
Ηδη δημοσιεύθηκε ΦΕΚ, σύμφωνα με το οποίο ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιώργος Κουμουτσάκος αναλαμβάνει τις αρμοδιότητες της προώθησης των θέσεων της χώρας στο εξωτερικό αναφορικά με το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα. Το επόμενο χρονικό διάστημα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναμένεται η κατάθεση πρότασης για τη δημιουργία ευρωπαϊκού συστήματος αντιμετώπισης της μετανάστευσης οπότε και από την πλευρά της Ελλάδας απαιτείται έγκαιρη προετοιμασία σε αυτή την κατεύθυνση.
Την επόμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EASO) θα αποκτήσει και νέα επίσημη έδρα στην Ελλάδα εκτός από τη Μάλτα. Η εγκατάσταση των υπηρεσιών της EASO στην Ελλάδα θα διευκολύνει σαφώς τη συνεργασία της με την ελληνική υπηρεσία ασύλου καθώς δρομολογείται η μεγαλύτερη ενεργοποίησή της στο νέο σύστημα fast screening στα νησιά, έτσι ώστε να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το νέο νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει για το άσυλο από την αρχή του χρόνου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το νέο υπουργείο φέρει τον τίτλο Μετανάστευσης και Ασύλου, γεγονός που σημαίνει ότι η υπηρεσία ασύλου θα περάσει στην αρμοδιότητα του νέου υπουργείου. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι η υπηρεσία ασύλου θεωρείται αυτόνομη υπηρεσία ακριβώς για να εξασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις της δεν επηρεάζονται από τις όποιες πολιτικές αλλαγές, αλλά είναι αντικειμενικές και ανεξάρτητες.
Ο υφυπουργός Εθνικής Αμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής, παρά το ότι αρχικά ανακοινώθηκε ότι θα διατηρήσει την αρμοδιότητα του γενικού συντονιστή για το μεταναστευτικό, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι χρειάζεται να επικεντρωθεί στο θέμα της φύλαξης των συνόρων. Κατά συνέπεια, το μέρος του κυβερνητικού σχεδίου που αφορά τη δημιουργία των νέων κέντρων φιλοξενίας θα το διαχειριστεί το νέο υπουργείο. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται καλύτερος συντονισμός των δράσεων που απαιτούνται, εκτιμάται στην κυβέρνηση.
Χρηματοδότηση
Ο αριθμός και ο τύπος των νέων δομών φιλοξενίας που θα δημιουργηθούν χρειάζεται ωστόσο να αποφασιστούν άμεσα ώστε αντίστοιχα να εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση ενόψει της κατάρτισης του σχεδίου για την κατανομή κονδυλίων της νέας προγραμματικής περιόδου.
«Μετακίνηση» των δομών
Η δημιουργία νέων θέσεων φιλοξενίας είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαίο να προχωρήσει άμεσα. Ωστόσο, κυβερνητικές πηγές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο κάποιες δομές να «μετακινηθούν» με βάση τα αιτήματα των τοπικών κοινωνιών. Ο συνολικός αριθμός όσων παραμένουν στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα νησιά έχει ξεπεράσει πλέον τις 41.000, ενώ την ίδια στιγμή στα 30 κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα επισήμως βρίσκονται 24.100 άτομα. Παράλληλα, ακριβώς τη στιγμή που θα χρειάζονται επιπλέον θέσεις αιτούντων άσυλο, τον Μάρτιο, λήγει και το πρόγραμμα φιλοξενίας στα ξενοδοχεία όπου φιλοξενούνται περίπου 7.000 άτομα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν θα συνεχιστεί, οπότε σταδιακά οι ωφελούμενοι θα μεταφερθούν σε άλλες δομές εφόσον δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες εξέτασης του αιτήματος ασύλου που έχουν καταθέσει. Οσον αφορά τα διαμερίσματα, όπου παραμένουν ακόμα 20.000 άτομα, το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται να αποχωρήσουν σταδιακά από 7.000 έως 10.000 άτομα των οποίων το αίτημα ασύλου έχει εγκριθεί, οπότε ως πρόσφυγες δεν δικαιούνται δωρεάν στέγαση.