Στις αναπόφευκτες συνέπειες που θα έχει η τουρκική φιέστα στα Κατεχόμενα, αύριο, Τρίτη εστιάζει και η Αθήνα, σε μια περίσταση κατά την οποία η Λευκωσία βρίσκεται υπό ασφυκτική πίεση. Από την ελληνική πλευρά θα ταξιδέψουν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος μάλιστα θα πραγματοποιήσει τριήμερη επίσκεψη στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε μια επίδειξη ορατής στήριξης της Λευκωσίας. Ο κ. Παναγιωτόπουλος θα βρεθεί στην Κύπρο πριν από τον κ. Δένδια, ο οποίος νωρίτερα θα έχει επισκεφθεί το Ισραήλ.
Μόλις λίγα 24ωρα πριν από τις ανακοινώσεις του κ. Ερντογάν στα Κατεχόμενα, ουδείς βεβαίως αναλαμβάνει την ευθύνη να προκαταλάβει το εύρος των ζητημάτων που θα ανοίξει ο πρόεδρος της Τουρκίας. Από την Αγκυρα τα μηνύματα που φθάνουν είναι εξαιρετικά δυσοίωνα. Υπάρχει σαφής πολιτική και διπλωματική επιλογή να ασκηθεί ασφυκτική πίεση προς τη Λευκωσία, με μια νεοοθωμανικής κιτς αισθητικής φιέστα που, ωστόσο, θα θυμίζει όλες τις οδυνηρές ιστορικές εξελίξεις για τον κυπριακό ελληνισμό από το 1974 και μετά, με το άνοιγμα των Βαρωσίων ως την πλέον ορατή πτυχή.
Οι Τούρκοι, εν ολίγοις, στήνουν μια φιέστα που θα «ξύνει» τις ιστορικές πληγές του κυπριακού ελληνισμού. Η καταδίωξη σκάφους του κυπριακού Λιμενικού από τουρκική ακταιωρό, προχθές, θεωρήθηκε από αρκετούς μια πρόγευση για το πολεμικό κλίμα που θέλει να δημιουργήσει η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Υπάρχει, ωστόσο, εδραία η εκτίμηση ότι οι προκλήσεις των Τούρκων δεν θα ξεπερνούν εκείνο το όριο που θα μπορούσε να οδηγήσει την πιθανότητα επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό σε πλήρη εκτροχιασμό. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα διπλωματικό γεωγραφικό μήκος που ξεκινάει από την Ουάσιγκτον και διαπερνά όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, υπάρχει σύμπνοια σχετικά με την αναγκαιότητα να υπάρξουν νέες διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, ενδεχομένως μετά τον Σεπτέμβριο και την ετήσια γενική συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Το τηλεφώνημα του Ιμπραήμ Καλίν, στενού συνεργάτη του κ. Ερντογάν, με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν, την περασμένη Παρασκευή, θεωρείται ως μια ένδειξη των προθέσεων της Αγκυρας να παίξει με βάση κάποιες γενικές κατευθυντήριες γραμμές. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι και η απόφαση του Λευκού Οίκου να ονομάσει ως υποψήφιο νέο πρέσβη των ΗΠΑ στην Αγκυρα τον Τζεφ Φλέικ, έναν Ρεπουμπλικανό από την Αριζόνα, ο οποίος αποτέλεσε ένα από τα λίγα στελέχη του κόμματός του που στάθηκαν ευθέως απέναντι στον τέως πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Η εξίσωση
Και από την Αθήνα, όμως, γίνονται ορισμένες κινήσεις προκειμένου όσα συμβαίνουν στην περιοχή και οι εξελίξεις στην Ουάσιγκτον να είναι κατά το δυνατόν συνδεδεμένα. Η σημασία των σχέσεων Ουάσιγκτον – Λευκωσίας – Αθήνας – Τελ Αβίβ γίνεται σαφής και από ορισμένες μεταθέσεις. Ο νυν πολιτικός διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών Κυριάκος Λουκάκης, ο οποίος έχει διατελέσει και πρέσβης στην Αγκυρα, μετατίθεται στο Τελ Αβίβ. Τον αντικαθιστά ο Χάρης Λαλάκος, ο οποίος είναι αυτή τη στιγμή πρέσβης στη Λευκωσία. Νωρίτερα ήταν πρέσβης στην Ουάσιγκτον και είναι ενδιαφέρον ότι είχε περάσει και από το Γραφείο Συνδέσμου που διατηρούσε πριν από τη συμφωνία των Πρεσπών η Ελλάδα στα Σκόπια. Αν στην εξίσωση προστεθούν και οι επιλογές που έχει κάνει η Αθήνα σε διπλωματικό επίπεδο και για τη Λιβύη, καθίσταται σαφές ότι πλέον στο υπουργείο Εξωτερικών ασχολούνται πολύ περισσότερο με την ουσία της διπλωματίας και όχι με τη διαχείριση υπηρεσιακών ισορροπιών. Μια ανάλογη προσπάθεια γίνεται και στο επίπεδο της δημόσιας διπλωματίας, δίχως ωστόσο να είναι ακόμη ορατά τα τελικά αποτελέσματα. Ο κλάδος της δημόσιας διπλωματίας χρήζει ουσιαστικής αναδιάρθρωσης και αυτό είναι σε πλήρη γνώση όχι μόνο της ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και του Μεγάρου Μαξίμου. Το ζήτημα είναι, βεβαίως, τι μπορεί να γίνει γι’ αυτό προκειμένου η προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό και σε κλειστές αίθουσες, όπου αυτό πραγματικά μετράει, να μην είναι έρμαιο συγκυρίας ή φιλότιμου μεμονωμένων προσώπων ή οργανισμών.
Ο αγωγός East Med
Η Αθήνα είναι ιδιαίτερα προσεκτική και στο ζήτημα της Ανατολικής Μεσογείου. Οπως αποκάλυψε η «Κ» την περασμένη Κυριακή, Ελλάδα, Ισραήλ και Κυπριακή Δημοκρατία προχωρούν κανονικά στις εργασίες οριοθέτησης πιθανής πορείας του αγωγού East Med. Και όπως είχε προαναγγείλει η «Κ», το πλοίο γαλλικών συμφερόντων που ανέλαβε το έργο αυτό βρίσκεται πλέον στην Κρήτη. Βέβαια, η χάραξη του East Med αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να προχωράει πάνω σε δηλώσεις καλής θέλησης αλλά και υπογραφές των τριών πλευρών και η μίσθωση του ερευνητικού «Nautical Geo» λειτουργεί κυρίως ως επίδειξη βούλησης να μην εγκαταλειφθεί ένας σχεδιασμός ετών, παρά τις παράλληλες επαφές Αθήνας και Καΐρου για εναλλακτικές οδούς μεταφοράς φυσικού αερίου.
Βεβαίως, οι διαρκείς συζητήσεις ανάμεσα στο Κάιρο και στην Αθήνα δεν είναι η μοναδική εξέλιξη στην πολύ ενεργητική διπλωματία ανάμεσα στην Ελλάδα και στον αραβικό κόσμο. Στο επίπεδο της περιφερειακής διπλωματίας, ο κ. Δένδιας προχώρησε την περασμένη εβδομάδα στην υπογραφή ενός ιδιαίτερα σημαντικού μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και του Αραβικού Συνδέσμου. Το μνημόνιο προβλέπει ετήσιες πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών και του γ.γ. του Αραβικού Συνδέσμου και τακτικές επαφές σε υπηρεσιακό επίπεδο, ενώ θεσμοθετεί επαφές μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών και των Αράβων πρέσβεων στην Αθήνα, καθώς και συντονισμό μεταξύ των μονίμων αντιπροσωπειών στη Νέα Υόρκη. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι είναι τρία τα βασικά σημεία στα οποία η Ελλάδα επενδύει. Αρχικά, η βελτίωση των διμερών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και αραβικών κρατών αλλά και η αποτελεσματική συνεννόηση με τους Αραβες σε θέματα που θα συζητούνται σε πολυμερείς οργανισμούς. Το δεύτερο σημείο είναι η από κοινού δέσμευση για σεβασμό του διεθνούς δικαίου, η διασφάλιση της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών, καθώς και η αποφυγή ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων κρατών. Το τρίτο και σημαντικότερο είναι, βεβαίως, οι κοινές αντιλήψεις για την κακόβουλη επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή, κυρίως ανάμεσα σε Ελλάδα, Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), Ιράκ, Μπαχρέιν και Σαουδική Αραβία.
Ο κ. Δένδιας αυτή την εβδομάδα θα βρεθεί και στο Ισραήλ, όπου θα συναντηθεί με τον άρτι αναδειχθέντα ομόλογό του, Γιαΐρ Λαπίντ, προκειμένου να αναλύσει το καθεστώς των άριστων ελληνοϊσραηλινών σχέσεων υπό το φως μιας νέας, πολυκομματικής κυβέρνησης που αρκετοί στη χώρα θεωρούν εκ των πραγμάτων εύθραυστη. Αν και από την τουρκική πλευρά γίνεται για ακόμα μια φορά απόπειρα να προωθηθεί η εικόνα της ανανέωσης των προσπαθειών για εξομάλυνση των σχέσεων Αγκυρας – Τελ Αβίβ, αρκετοί παράγοντες αντιμετωπίζουν αυτές τις πληροφορίες με ιδιαίτερο σκεπτικισμό.
Επιστολή Τουρκίας στον ΟΗΕ για τα νησιά
Η Τουρκία μέσω του μόνιμου αντιπροσώπου της στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου, κοινοποίησε επιστολή στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, καταγγέλλοντας την Ελλάδα πως «με τη στρατιωτικοποίηση των νησιών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες» και με τον ισχυρισμό ότι σε περίπτωση που η Αθήνα δεν τηρήσει τους όρους των διεθνών συνθηκών, «δεν μπορεί να διεκδικήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα», ενώ απειλεί με το ενδεχόμενο «κλιμάκωσης της έντασης»! Σύμφωνα με το πρακτορείο Ανατολή, στην επιστολή τονίζεται η εγγύτητα των συγκεκριμένων νησιών με την Τουρκία -μεταξύ τους και το Καστελλόριζο- αναφέροντας πως η στρατιωτικοποίησή τους είναι «σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας και πως «οι παραβιάσεις αυτές μπορεί να φέρουν κλιμάκωση της έντασης, η οποία θα έχει συνέπειες στην ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή».