ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Οι καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης είναι προνομιακό πεδίο για τον Χρήστο Στυλιανίδη. Ο επίσημος τίτλος του στα πέντε χρόνια που υπηρέτησε στην Επιτροπή Γιούνκερ ήταν «επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων». Λίγες ημέρες πριν αναλάβει αυτό το χαρτοφυλάκιο, στα τέλη Οκτωβρίου του 2014, διορίστηκε ομόφωνα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συντονιστής της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της επιδημίας του Εμπολα.
Τη δεύτερη εβδομάδα εκείνου του Νοεμβρίου ήταν ήδη επί του πεδίου στη Δυτική Αφρική. Ταξίδεψε και στις τρεις χώρες που μάστιζε ο ιός –τη Λιβερία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Γουινέα– και, παρά τις επιφυλάξεις του επιτελείου του και της ομάδας ασφαλείας, επισκέφθηκε νοσοκομεία και μίλησε με ασθενείς και ανανήψαντες. Εδωσε έτσι το στίγμα του τι θα ακολουθούσε: ως επίτροπος έκανε ατελείωτα ταξίδια, θέλοντας να έχει ίδια εικόνα των κρίσεων που απαιτούσαν τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στον κύκλο του τον πείραζαν συχνά ότι έχει γράψει περισσότερα αεροπορικά μίλια από τους ίδιους τους πιλότους.
Ο 63χρονος Κύπριος πολιτικός είναι άνθρωπος της δράσης. Θεωρεί ότι η αυτοψία είναι αναγκαίο συστατικό για τη λήψη σωστών αποφάσεων, ενώ είναι ανυπόμονος, στα όρια της αλλεργικής αντίδρασης, απέναντι σε γραφειοκρατικά κωλύματα που εμποδίζουν την υλοποίηση των αναγκαίων πολιτικών.
Η πολιτική του σταδιοδρομία στην Κύπρο –ως βουλευτής (2006-13) και δύο φορές κυβερνητικός εκπρόσωπος (1998-99, 2013-14)– και στις Βρυξέλλες χαρακτηρίστηκε από την προσήλωσή του στην ευρωπαϊκή ιδέα (ως γνήσιο πολιτικό τέκνο του Γλαύκου Κληρίδη) και την άτεγκτη στάση του σε ζητήματα πολιτικής ηθικής. Το 1999 παραιτήθηκε από κυβερνητικός εκπρόσωπος σε ένδειξη διαμαρτυρίας για ένα σκάνδαλο πολιτικής διαφθοράς. Ο Νίκος Αναστασιάδης δεν τον πρότεινε εκ νέου για επίτροπο γιατί ο Στυλιανίδης διαφώνησε με τους χειρισμούς του στο Κυπριακό από το Κραν-Μοντανά και μετά, αλλά και γιατί –σύμφωνα με το περιβάλλον του– αρνήθηκε να στηρίξει το επίμαχο πρόγραμμα χορήγησης «χρυσών διαβατηρίων», που έκτοτε έχει πλήξει βαριά την εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας στους κύκλους της Ε.Ε.
Σε θεσμικό επίπεδο, η υπέρβαση που πέτυχε ο Στυλιανίδης ως επίτροπος ήταν η δημιουργία του RescEU, που έδωσε σάρκα και οστά στην πολιτική προστασία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Το RescEU αναβάθμισε τον συντονισμό και τις διαδικασίες αλληλοβοήθειας μεταξύ των κρατών-μελών σε περιπτώσεις που πλήττονται από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.
Επιπλέον θεσμοθετήθηκε ως πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας σε περίπτωση, π.χ., που τα κράτη-μέλη πλήττονται ταυτόχρονα από μια κρίση και δεν μπορούν να στηρίξουν το ένα το άλλο, μια «εφεδρική δύναμη» (reserve) που περιλαμβάνει πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα, αεροσκάφη υγειονομικής εκκένωσης και αποθέματα ιατρικού και νοσοκομειακού εξοπλισμού για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων. Το επιχειρησιακό ντεμπούτο του RescEU έγινε τον Αύγουστο του 2019, όταν τρία αεροσκάφη δασοπυρόσβεσης απεστάλησαν για την αντιμετώπιση πυρκαγιών στην Ελλάδα.
Ως υπουργός, με τη γνώση των ευρωπαϊκών μηχανισμών και το ειδικό βάρος που έχει η γνώμη του στις Βρυξέλλες, ο Στυλιανίδης θα πιέσει για να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο το RescEU. Ηδη η πανδημία, ως υγειονομική κρίση που έπληξε ταυτόχρονα όλα τα κράτη-μέλη, έχει αναδείξει την ανάγκη να ενισχυθεί η δυνατότητα συλλογικής δράσης της Ε.Ε. σε αυτό το πεδίο και γι’ αυτόν τον λόγο έχουν ληφθεί σχετικές αποφάσεις. Στο εσωτερικό μέτωπο θα κληθεί να αντιμετωπίσει την καχυποψία του πολιτικού κατεστημένου, τις παθογένειες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης αλλά και το γεγονός ότι πλην της Πυροσβεστικής, τα άλλα Σώματα Ασφαλείας που πρέπει να κινητοποιηθούν σε έκτακτες συνθήκες υπάγονται σε διαφορετικά υπουργεία.
Το γεγονός ότι, εκτός από εξωκοινοβουλευτικός, είναι και εξωχώριος υπουργός, που έχει αποτελέσει αντικείμενο κριτικής, ίσως αποδειχθεί ζωτικό πλεονέκτημα. Το πολιτικό κόστος καθίσταται αδιάφορο όταν το πολιτικό σου μέλλον είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εξελιχθεί αλλού. Ο Στυλιανίδης κρατά κλειστά τα χαρτιά του σχετικά με τις κυπριακές προεδρικές εκλογές του 2023. Δεν έχει αποκλείσει όμως το ενδεχόμενο να είναι υποψήφιος – και μια επιτυχημένη θητεία στην κυβέρνηση Μητσοτάκη αναμφίβολα θα ενισχύσει μια τέτοια υποψηφιότητα.