Διαισθάνονται την απογοήτευση των συνανθρώπων τους στην Ελλάδα. Έχουν την πρόθεση να ψηφίσουν. Δυσφορούν για τις προϋποθέσεις που ίσως δεν τους επιτρέψουν την ψήφο. Ή και απέχουν συνειδητά ή ακούσια, λόγω της δυσκολίας της διαδικασίας αίτησης.
Έλληνες κάτοικοι του εξωτερικού που για πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές της 21ης Μαΐου θα έχουν δικαίωμα ψήφου από τον τόπο διαμονής τους, μοιράζονται με την «Κ» τις σκέψεις τους. Οι αφετηρίες της απόφασής τους διαφορετικές, όπως ασφαλώς και η επιλογή άσκησης ή μη του εκλογικού τους δικαιώματος. Όλων, όμως, με επιχειρήματα.
Με επιχειρήματα, ωστόσο, μιλούν και κάποιοι από αυτούς και για τη «δυσκαμψία» του συστήματος αίτησης που στην πράξη αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ψήφο.
«Εγώ θέλω να ψηφίσω, αλλά δεν ξέρω αν μπορώ», λέει ο Στέλιος Πρεζεράκος, κάτοικος Τόκιο από το 2012, επικαλούμενος ΑΜΚΑ και άλλα έγγραφα που του είναι δύσκολο να βρει για να επισυνάψει. «Σκέφτηκα, κοίτα να δεις, κάνουν το δώρο της ψήφου, αλλά ουσιαστικά είναι δώρον άδωρον. Δηλαδή, σου ζητάμε να ψηφίσεις, αλλά με όσα ζητάμε, δεν μπορείς».
Ο ίδιος εξέφρασε δυσφορία για τις προϋποθέσεις ψήφου, μεταφέροντας πως κι άλλοι Έλληνες της Ιαπωνίας που θέλουν να ψηφίσουν, αλλά δεν μπορούν, νιώθουν αναλόγως.
Στο ίδιο μήκος κύματος κι ο Χρήστος Ατζινάς, που ζει στο Βερολίνο τα τελευταία οκτώ χρόνια. «Αυτά που ζητούν για την αίτηση, όπως ο στρατιωτικός αριθμός, μου είναι λίγο δύσκολο να τα βρω. Όμως, φανταζομαι, κάποιος που θέλει να το κάνει, θα τα καταφέρει» λέει ο ίδιος.
Πολύ πιο εμπεριστατωμένα, η Αναστασία Μπάκα, κάτοικος της πόλης Τρουά, κατέγραψε ένα ένα τα βήματα της αίτησης, παραδεχόμενη στο τέλος πως τα παράτησε.
Βήμα 1
Σύνδεση στο σύστημα με στοιχεία από το TaxisNet.
Βήμα 2
«Εγώ ήθελα να κάνω σύνδεση με στοιχεία taxisnet. Έκανα την αρχική αίτηση, με βρήκε το σύστημα, όλα μια χαρά μέχρι εδώ» περιγράφει η ίδια.
Βήμα 3
«Στη συνέχεια, με διπλό κλικ μπήκα για να κάνω επεξεργασία της αίτησης».
Βήμα 4
«Διάλεξα πόλη ψηφοφορίας – αν και όλες είναι μακριά από την περιοχή διαμονής μου».
Βήμα 5
Έπειτα έπρεπε να προσθέσεις δικαιολογητικά. Αλλά της Ελλάδας; Δεν είναι και πολύ σαφές. Κι εφόσον μεταξύ όσων ζητάει, ήταν κι ο ΑΜΚΑ που εγώ δεν έχω, κάπου εκεί σταμάτησα» αναφέρει.
Επιλογή -ή όχι- ψήφου
«Θέλω να το ψάξω καλύτερα, να δω ποια είναι η διαδικασία και να ψηφίσω. Αυτό λέγαμε και με άλλους Έλληνες εδώ, τη φορολογική δήλωση την κάνουμε όλα τα χρόνια, ΕΝΦΙΑ πληρώνουμε, σε όλα αυτά συμμετέχουμε, κι εγώ έχοντας και την οικογένειά μου στην Ελλάδα, θα ήθελα να ψηφίσω» λέει η 40χρονη Παναγιώτα Δημοπούλου που από τα 20 της ζει στο εξωτερικό.
«Πιστεύω πως η συγκυρία είναι πιο κρίσιμη από τις άλλες. Στην Ελλάδα τα πράγματα κάποια στιγμή πρέπει να αλλάξουν. Οπότε όλοι πρέπει να βοηθήσουμε, ακόμη κι αν δε ζούμε εκεί. Αν την αγαπάμε την Ελλάδα, πιστεύω πως πρέπει να κάνουμε κάτι κι εμείς γι’αυτό» λέει η ίδια.
«Η ψήφος είναι δικαίωμα και υποχρέωση και αποτελεί το βαθύτερο νόημα της δημοκρατίας. Είναι μια ευκαιρία να ακουστεί η φωνή σου, όσο μικρή κι αν είναι. Το να δίνεις την άποψή σου είναι πολιτισμός» συμπληρώνει ο κ. Πρεζεράκος.
«Δεν τη βλέπω καλή την πολιτική συγκυρία. Αυτό που διαισθάνομαι, είναι πως υπάρχει πολύ μεγάλη απογοήτευση στον κόσμο, ιδίως μετά τα τελευταία συμβάντα με το δυστύχημα στα Τέμπη. Γενικά, δε βλέπω κάποιον πολύ θετικό παλμό» λέει ο Θανάσης Μιλιώνης, κάτοικος Ζυρίχης τα τελευταία επτά χρόνια και συνολικά 13 στο εξωτερικό.
Δεν έχει κάποιο πολιτικό κόμμα να τον αντιπροσωπεύει, όπως λέει. Όμως, η πρόθεσή του είναι να ψηφίσει, παρότι θα το κάνει με γνώμονα το μη χείρον βέλτιστον. «Αν και το θέμα είναι να θέλει κανείς να ψηφίσει. Κι εγώ αυτήν την περίοδο αισθάνομαι πως δεν έχω μέσα μου αυτή τη θέληση, λόγω της κατάστασης. Παρόλα αυτά, θα ψηφίσω πιθανότατα είτε μέσω της νέας αυτής διαδικασίας ή θα έρθω στην Ελλάδα».
Από την άλλη, ο Μιχάλης Καπέλλας, κάτοικος Μόντρεαλ από το 1971, δε θα ψηφίσει.
Παρότι είναι πολιτικά ενεργός, από εποχής Χούντας στον αντιδικτατορικό αγώνα από το Μοντρεάλ έως σήμερα, με συμμετοχή σε τρία διαφορετικά πολιτικά κόμματα -σε δημοτικό επίπεδο (Μοντρεάλ), επαρχιακό (Κεμπέκ) και ομοσπονδιακό (Καναδάς)- δε συμφωνεί με την ψήφο των Ελλήνων της διασποράς.
«Έχω πάντα την Ελληνική ταυτότητα, αλλά δεν συμμετέχω στις εκλογές στην Ελλάδα, γιατί δεν συμφωνώ με τη ψήφο των κατοίκων εξωτερικού στις Ελληνικές εκλογές. Ο λόγος είναι απλός. Είμαστε πολίτες του εξωτερικού, όπου ζούμε, εργαζόμαστε, αναπτυσσόμαστε και θα έπρεπε να συμμετέχουμε ενεργά στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Κάτι που, δυστυχώς δεν συμβαίνει με τα μέλη της Ελληνικής παροικίας» λέει ο ίδιος, επικαλούμενος ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της εκεί κοινότητας: «Στις Γενικές Συνελεύσεις της Ελληνικής Κοινότητας του Μοντρεάλ (του μεγαλύτερου οργανισμού της Ελληνικής παροικίας) συχνά δεν υπάρχει απαρτία (100 μέλη σε μια Κοινότητα με 6-7 χιλιάδες μέλη, σε μια παροικία με 60-70 χιλιάδες μέλη…) και αναβάλλεται η Συνέλευση την επόμενη εβδομάδα, οπότε δεν απαιτείται απαρτία».
Κι ο κ. Ατζινάς, όμως, παρότι αναζήτησε την πλατφόρμα αίτησης και είδε τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, δηλώνει την πρόθεσή του να μην ψηφίσει. Οπως λέει, αν και συναισθηματικά δεν είναι 100% κατά της ψήφου, ιδεολογικά είναι, εφόσον δεν νιώθει καμία εμπιστοσύνη.
«Δεν είμαι υπέρ του να ψηφίζουν οι Έλληνες του εξωτερικού. Με ποια λογική; Δε ζεις εκεί την καθημερινότητά σου. Εγώ ως μετανάστης, στις δημοτικές εκλογές μπορώ να ψηφίσω στην πόλη του Βερολίνου. Ενώ αντίστοιχοι μετανάστες στην Αθήνα για παράδειγμα, δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Προσωπικά, παρακολουθώ τις εξελίξεις στην Ελλάδα, ενημερώνομαι, αλλά δε νιώθω πως έχω λόγο μεγαλύτερο στην ψήφο εγώ που ζω εκτός Ελλάδας τόσα χρόνια, όταν για παράδειγμα ένας μετανάστης που ζει εκεί δέκα χρόνια, δουλεύει, πληρώνει φόρους δεν έχει τη δυνατότητα να ψηφίσει».
Στο ίδιο μήκος κύματος, η Βασιλική Μεντζελοπούλου, 18 χρόνια στην Αγγλία και τα τελευταία 6 στην Ιταλία, σκέφτεται να μην ψηφίσει. Όπως λέει, όχι μόνο την αποτρέπει η ίδια η διαδικασία, «αλλά δε βλέπω και το λόγο να το κάνω». Αυτό απορρέει από ένα συνδυασμό πραγμάτων, αφενός της μικρής εμπλοκής της με τα της Ελλάδας εφόσον ζει μακριά, αφετέρου μιας γενικότερης απογοήτευσης πως δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι.
«Δεν είναι τόσο το ότι δε με ενδιαφέρει, όσο το ότι δε νομίζω πως μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Σίγουρα το ότι δε ζω εκεί, σημαίνει πως δεν έχω τόσο καλή άποψη για τα όσα συμβαίνουν, κι έτσι δεν νομίζω πως μπορώ να συμβάλλω κάπως. Εγώ μπορεί να κάνω φορολογική δήλωση στην Ελλάδα, αλλά με επηρεάζει λίγο η αλλαγή των κυβερνήσεων. Αν ήμουν εκεί, σίγουρα θα ψήφιζα. Επίσης, θεωρώ πως το μεγαλύτερο ρόλο παίζει πως δεν έχω ψηφίσει ποτέ, επειδή έφυγα 19 ετών από την Ελλάδα» λέει.
«Προφανώς και μεγαλύτερο συμφέρον από τις εκλογές έχουν οι άνθρωποι των οποίων οι ζωές θα επηρεαστούν άμεσα στην Ελλάδα. Οι εργαζόμενοι, οι ασφαλισμένοι, όσοι περιμένουν μία σύνταξη… Σίγουρα, για κάποιον που είναι στο εξωτερικό κι έχει πλάνο να ζήσει στο εξωτερικό, δεν τον επηρεάζει άμεσα, ίσως να τον ζημιώνει κιόλας, διότι άλλα συμφέροντα έχει αυτός που ζει στο εξωτερικό. Μπορεί για παράδειγμα να θέλει να πέσουν οι τιμές των ακινήτων. Υπάρχουν πολλές φορές συμφέροντα που είναι κι αντικρουόμενα» σημειώνει από την πλευρά του ο κ. Μιλιώνης, τονίζοντας πως όλοι έχουν τους λόγους τους για την ψήφο ή μη, κι όλοι είναι σεβαστοί.
«Τα πράγματα δεν αλλάζουν»
Όλοι τους, ωστόσο, φαίνεται να συμφωνούν ότι υπάρχει μια απογοήτευση και ένα αδιέξοδο ως προς την αλλαγή της κατάστασης στην Ελλάδα.
«Δεν μπορώ να κρίνω αν αυτή η κυβέρνηση είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Από αυτήν την κυβέρνηση δεν είδα κάτι καλό» λέει ο κ. Πρεζεράκος.
«Απ’ ὀ,τι βλέπω από πολιτικής άποψης γίνεται προσπάθεια αλλαγής πραγμάτων, όμως στην κοινωνία και τις ζωές των ανθρώπων δε βλέπω να αλλάζουν όντως τα πράγματα. Και όσον αφορά τη νοοτροπία» προσθέτει η Π.Δ.
Η κα. Μεντζελοπούλου θεωρεί από την άλλη πως πρόκειται για μία κακή πολιτική και οικονομική συγκυρία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά πανευρωπαϊκά, αν όχι σε όλο τον κόσμο.
Βήμα βήμα η διαδικασία για την ψήφο των αποδήμων
Ως «εκτός Επικράτειας εκλογέας» νοείται κάθε Έλληνας πολίτης που έχει ενεργό το δικαίωμα του εκλέγειν, είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους και την ημέρα της εκλογής βρίσκεται μόνιμα ή προσωρινά εκτός της Ελλάδας.
Για τη σύσταση εκλογικού τμήματος -κι άρα τη δυνατότητα ψήφου του εκάστοτε απόδημου στο μέρος που έχει επιλέξει μέσω της εφαρμογής- πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον σαράντα εκλογείς που έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να ψηφίσουν στην ίδια πόλη. Σε διαφορετική περίπτωση οι ενδιαφερόμενοι θα ενημερωθούν σε ποιο εκλογικό τμήμα θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα.
Οι ροές αιτήσεων ψήφου, εν τω μεταξύ, συνεχίζονται από τους απόδημους Έλληνες.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, έως το μεσημέρι της τελευταίας ημέρας του Μαρτίου, οι αιτήσεις των Ελλήνων κατοίκων του εξωτερικού είχαν φτάσει τις 23.000 (εκ των οποίων εγκεκριμένες οι 17.000).
Όπως σημειώνουν από το υπουργείο, αιτήσεις κατατίθενται από όλη την υφήλιο, τη μερίδα του λέοντος ωστόσο διατηρεί η Γηραιά Ήπειρος.
Προϋποθέσεις
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ψηφοφόρων εξωτερικού είναι οι εκλογείς να συγκεντρώνουν τα παρακάτω κριτήρια:
- να έχουν διαμείνει συνολικά δύο (2) έτη εντός της Ελληνικής Επικράτειας κατά το χρονικό διάστημα των τελευταίων τριάντα πέντε (35) ετών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης εγγραφής
- να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Ως «φορολογική δήλωση», νοείται η υποβολή στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων
- δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων ( Έντυπο Ε1),
- αναλυτικής δήλωσης εισοδημάτων από μίσθωση ακινήτων ( Έντυπο Ε2),
- κατάστασης οικονομικών στοιχείων από επιχειρηματική δραστηριότητα ( Έντυπο Ε3) ή
- δήλωσης στοιχείων ακινήτων ( Έντυπο Ε9), όπως κάθε φορά ισχύουν.
Εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών εξαιρούνται του περιορισμού της υποβολής φορολογικής δήλωσης εφόσον:
α) δεν έχουν συμπληρώσει τα τριάντα (30) έτη και
β) έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση συγγενείς α’ βαθμού, κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Υποβολή αίτησης
Για την υποβολή αίτησης εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού, οι επίδοξοι εκλογείς πρέπει να ανατρέξουν στον παρακάτω σύνδεσμο.
Για την συναίνεση επεξεργασίας των προσωπικών τους στοιχείων, αναφορικά με την αίτηση εγγραφής εξαρτώμενου μέλους α’ βαθμού, μπαίνουν στον παρακάτω σύνδεσμο.
https://synaineseis.apodimoi.gov.gr
Προθεσμίες
Η διαδικασία θα παραμείνει ενεργή μέχρι τις 12 Απριλίου καθώς, όπως προβλέπει ο νόμος, όσοι πληρούν τις προϋποθέσεις, μπορούν να καταθέσουν αίτηση έως 12 ημέρες πριν από την επίσημη προκήρυξη των εκλογών – κοινώς την 24η Απριλίου.
Ο εκλογέας μπορεί οποτεδήποτε και έως και τρεις ημέρες πριν από την προκήρυξη των εκλογών να αναστείλει την εγγραφή του στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού.
Εισέρχεται στην εφαρμογή apodimoi.gov.gr και υποβάλλει αίτηση αναστολής εγγραφής εκλογέα. Μπορεί να ενεργοποιήσει εκ νέου την εγγραφή του, μέσω της εφαρμογής apodimoi.gov.gr, υποβάλλοντας αίτηση άρσης αναστολής εγγραφής εκλογέα.
Ο εκλογέας μπορεί να εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού οποτεδήποτε και για χρονικό διάστημα οκτώ ετών από την ημερομηνία αποδοχής της αίτησης. Μπορεί δε, να μεταβάλλει τα προσωπικά στοιχεία του, να αναστέλλει την εγγραφή του για ορισμένο χρονικό διάστημα και να ακυρώνει την εγγραφή του στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού.
Αναλυτικά τα βήματα στην εφαρμογή
- Ο εκλογέας εισάγει στην εφαρμογή apodimoi.gov.gr τους αντίστοιχους κωδικούς της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), πιστοποιείται ως χρήστης και εισέρχεται στην εφαρμογή.
- Aναζητεί την εγγραφή του στον βασικό εκλογικό κατάλογο και την επιλέγει, ώστε τα βασικά του στοιχεία να συμπληρωθούν αυτόματα στην αίτηση.
- Kαταχωρεί τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας του, τηλεφωνικούς αριθμούς επικοινωνίας και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Επιλέγει χώρα και πόλη που επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα, από τις αντίστοιχες λίστες των συγκεκριμένων πεδίων.
- Ο εκλογέας αναρτά ηλεκτρονικά αντίγραφα των δικαιολογητικών των προϋποθέσεων της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του ν. 4648/2019, δηλαδή δημόσια έγγραφα διαμονής δύο ετών στην Ελληνική Επικράτεια επιλέγοντας το δημόσιο φορέα έκδοσης. Εναλλακτικά, επιλέγει την κατηγορία του δικαιολογητικού, συμπληρώνοντας τα στοιχεία που ζητούνται, και εξουσιοδοτεί το Υπουργείο Εσωτερικών για την αυτεπάγγελτη αναζήτησή του. Στην περίπτωση που ο εκλογέας εγγράφεται στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού για την άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος στις Ευρωεκλογές, σε εκλογικό τμήμα που θα συσταθεί σε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν απαιτείται η ανάρτηση των ανωτέρω δικαιολογητικών.
- Ο εκλογέας βεβαιώνει ότι τα στοιχεία της αίτησής του είναι αληθή, λαμβάνει γνώση ότι η αίτησή του υπέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης και επιλέγει την οριστική υποβολή της.
Μετά την οριστική υποβολή της αίτησης ο εκλογέας λαμβάνει στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του αποδεικτικό επιτυχούς υποβολής της αίτησης με αριθμό πρωτοκόλλου και εκκινεί η διαδικασία ελέγχου και οριστικοποίησης της αίτησης.
Σε περίπτωση αποδοχής της αίτησης, ο εκλογέας καταχωρείται στον ειδικό εκλογικό κατάλογο εξωτερικού για χρονικό διάστημα οκτώ (8) ετών.
Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης, ο εκλογέας ενημερώνεται για το δικαίωμα προσφυγής.
Οι εκλογείς, εφόσον αδυνατούν οι ίδιοι να συμπληρώσουν και να υποβάλλουν την ηλεκτρονική αίτηση εγγραφής, μεταβολής και αναστολής ή διαγραφής εκλογέα, έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται στις αρμόδιες προξενικές αρχές της χώρας. Με αυτοπρόσωπη παρουσία, το ΑΦΜ τους και με την αρωγή διαπιστευμένου υπαλλήλου των προξενικών αρχών συμπληρώνουν και υποβάλλουν την αίτησή τους στην εφαρμογή του άρθρου 4 του ν. 4648/2019, apodimoi.gov.gr.
Αναλυτικές οδηγίες για την εφαρμογή στο εγχειρίδιο χρήσης του ΥΠ.ΕΣ.