Η επαναφορά της αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας σε κάποια νησιά του Ανατολικού Αιγαίου από τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου και το «ξεσκόνισμα» της θέσης «όλα στη Χάγη», περιλαμβανομένης βεβαίως της κυριαρχίας της Ελλάδας, δεν εξέπληξαν στην Αθήνα κανέναν από όσους παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών, ενώ η ελληνική πλευρά επιμένει στους χαμηλούς τόνους. Για την ακρίβεια, το προηγούμενο χρονικό διάστημα αρκετοί έμπειροι διπλωμάτες εκτιμούσαν ότι, στον δρόμο προς τις εκλογές, από την κυβέρνηση Ερντογάν θα επέλεγαν να υπενθυμίσουν πως η στροφή στη συμπεριφορά έναντι της Ελλάδας αντικατοπτρίζει τη συγκυρία και δεν αποτελεί στρατηγική μετατόπιση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν θα ήταν, εν ολίγοις, δυνατόν για την κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να παραχωρήσει τα ελληνοτουρκικά στην εθνικιστική αντιπολίτευση. Ο συνδυασμός των δηλώσεων Ερντογάν περί «Γαλάζιας Πατρίδας» και Τσαβούσογλου σχετικά με τον προσωρινό χαρακτήρα της ελληνοτουρκικής ανακωχής στο Αιγαίο σκιαγραφεί σε σημαντικό βαθμό ποιες μπορεί να είναι οι ρεαλιστικές προσδοκίες από μια μελλοντική διαδικασία συζητήσεων με την Αγκυρα.
Αν και στην Αθήνα υπάρχει ειλικρινής βούληση για διαδικασία διαλόγου με την Αγκυρα, την ίδια στιγμή καθίσταται σαφές ότι υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που πρέπει να ξεκαθαριστούν. Κατ’ αρχάς η Αθήνα δέχεται την προσφυγή στη Χάγη επί της αρχής μόνο για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Ενώ είναι σαφές ότι η Αθήνα μπορεί να συζητήσει καλόπιστα το ενδεχόμενο παραπομπής και κάποιας άλλης διαφοράς στη Χάγη, σίγουρα σε αυτές δεν περιλαμβάνονται θέματα κυριαρχίας. Πολύ απλά η Αθήνα δεν είναι δυνατόν να δεχθεί ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μπορεί να έχει οποιαδήποτε αρμοδιότητα να αποφασίσει αν ένα νησί ανήκει στην Ελλάδα ή όχι.
Οπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, δεν θα ήταν δυνατόν για την κυβέρνηση Ερντογάν να παραχωρήσει, ενόψει εκλογών, την ελληνοτουρκική ατζέντα στην εθνικι- στική αντιπολίτευση.
Επίσης, είναι σαφές ότι μια διαδικασία επανεκκίνησης του διαλόγου θα έχει συγκεκριμένα βήματα, όπως η επιστροφή στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, στον πολιτικό διάλογο, στις διερευνητικές επαφές, στην αποκαλούμενη θετική ατζέντα και στις υπόλοιπες τυποποιημένες μορφές επαφής ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα.
Επισήμως, πάντως, από την Αθήνα οι τόνοι για τις δηλώσεις του κ. Τσαβούσογλου παραμένουν χαμηλοί. Χθες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, μετά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι, σημείωσε: «Είναι κατανοητό σε προεκλογικές περιόδους να επιχειρείται, υπό την πίεση των προεκλογικών αναγκών, η ένταξη κρίσιμων θεμάτων εξωτερικής πολιτικής στη δημόσια συζήτηση». Ωστόσο υπογράμμισε ότι «οφείλουμε και οι δύο πλευρές να προστατεύσουμε αυτό το κλίμα το οποίο διαμορφώθηκε. Διότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε, μετά τις εκλογές, να εκμεταλλευθούμε τα όποια περιθώρια υπάρχουν για συνεννόηση, και δεν θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να ενταχθεί η θεματολογία των ελληνοτουρκικών σχέσεων στην προεκλογική περίοδο, που βρίσκεται παράλληλα σε εξέλιξη και στις δύο χώρες».
Ο κ. Δένδιας απάντησε ευθέως και στην επανάληψη της τουρκικής πρότασης περί προσφυγής στη Χάγη «για όλα», λέγοντας ότι «αυτά τα οποία κατοχυρώνονται από τις διεθνείς συμφωνίες, από τις διεθνείς συνθήκες και από το διεθνές δίκαιο δεν μπορούν να είναι αντικείμενα διαπραγμάτευσης». Ο Ελληνας ΥΠΕΞ εξέφρασε την ελπίδα ότι η θετική ατμόσφαιρα θα λειτουργήσει ως «αφετηρία έναρξης ενός ειλικρινούς διαλόγου, ώστε να συζητηθεί η διαφορά μας με την Τουρκία, δηλαδή η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στη βάση του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, των σχέσεων καλής γειτονίας, του σεβασμού των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας».
Το μανιφέστο του ΑΚΡ και η Ελλάδα
Η «Γαλάζια Πατρίδα» και οι κινήσεις της τουρκικής διπλωματίας εις βάρος της Ελλάδας τα προηγούμενα χρόνια περιλαμβάνονται στο 400 σελίδων προεκλογικό μανιφέστο του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ της Τουρκίας. Αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «τα βήματα της Ελλάδας που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τις συνθήκες απειλούν την ασφάλεια της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο». Υπενθυμίζεται μια σειρά επιστολών της Τουρκίας στον ΟΗΕ με τις οποίες υποστηρίζεται η θέση ότι «τα θαλάσσια σύνορά μας εκτείνονται μέχρι τα χωρικά ύδατα των νησιών που βρίσκονται στην περιοχή. Δηλώσαμε πως τα νησιά δεν μπορούν να έχουν επήρεια που να εμποδίζει την υφαλοκρηπίδα μας». Στο μανιφέστο, το Αιγαίο και η Ανατ. Μεσόγειος αναφέρονται ως «βασικοί στυλοβάτες της Γαλάζιας Πατρίδας». Τέλος, σημειώνεται ότι θα προστατευθούν «τα νόμιμα συμφέροντα της χώρας μας, όπως και της ΤΔΒΚ (σ.σ. ψευδοκράτος), επιστρατεύοντας όλες τις δυνατότητές μας».