Εκκινώντας από το 2016 κι έχοντας περάσει μια διαδικασία επώδυνης εκμάθησης, στις εκλογές της 21ης Μαΐου, η πλειοψηφία της κοινωνίας επέλεξε να επιστρέψει στις θετικές από τις βολικές φαντασιώσεις. Οι δεύτερες συμβόλιζαν την έμμεση αποδοχή της ανικανότητας, ενώ οι πρώτες την αναδόμηση των κεντρικών σημαινόντων της χώρας. Σε συμπόρευση με τις επικαιροποιημένες ανάγκες και τους στόχους της. Κέρδισαν εκείνοι που έπαψαν να πυροβολούν τον τόπο και ανέλαβαν την ενεργητική ευθύνη να ηγηθούν. Αποκαθιστώντας την αξιοπιστία του και ανατάσσοντας την πληγωμένη συλλογική αυτοεκτίμηση. Με περισσότερο ζωηρές τις προσδοκίες για περαιτέρω πρόοδο κι ευημερία.
Αντιθέτως, στο εξωτερικό περιβάλλον, θα εξακολουθήσει να επικρατεί μια συνθήκη παγκόσμιας τάξης περαιτέρω διαβρωτική έναντι του πυρήνα του προτύπου Κίσινγκερ. Το οποίο, μεταξύ άλλων, περιελάμβανε κοινά αποδεκτούς περιορισμούς και κανόνες για τα εθνικά κράτη. Συντηρώντας την τάση απονομιμοποίησης τόσο του διεθνούς συστήματος συμβατικών και νομιμοποιημένων δομών που αναδείχθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όσο και των αποδεκτών ορίων διευθέτησης και μεθόδων άσκησης εξωτερικής πολιτικής.
Η Δύση θα συνεχίσει να μάχεται για την ανθεκτικότητά της. Παλεύοντας μεταξύ σχετικής και απόλυτης υποχώρησης. Εναντι της ανόδου των υπολοίπων μεγάλων αλλά και μεσαίων δυνάμεων. Με τις τελευταίες να εκμεταλλεύονται τα κενά ισχύος για την αναθεώρηση στρατηγικών ασφαλείας και την ανάπτυξη αυτονομίας δράσης. Για αύξηση επιρροής και ευρύτερη αποδοχή.
Στις εκ νέου κρίσιμες αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2024, θα επανέλθει ως επίκαιρη, η επισήμανση της πρώην πρέσβειρας στην Ουκρανία Μαρί Γιοβάνοβιτς, κατά τη διάρκεια της ακρόασής της στη Βουλή των Αντιπροσώπων: «Η ηγεσία μας εξαρτάται από την ισχύ του παραδείγματος και τη συνέπεια του σκοπού μας. Και τα δύο τίθενται υπό αμφισβήτηση» (διαδικασία καθαίρεσης προέδρου Τραμπ, Νοέμβριος 2019).
Επιστρέφοντας στα καθ’ ημάς και λαμβάνοντας υπόψη πόσο ουσιώδης σε περιόδους μετάβασης καθίσταται η ηγεσία, στο τελευταίο του βιβλίο, ο Κίσινγκερ αναγνωρίζει πως είναι οι ηγέτες που αναλύουν τις πραγματικότητες πίσω από μια τρέχουσα κατάσταση. Ετσι ώστε να επιτύχουν το βέλτιστο δυνατό. Ισορροπώντας μεταξύ οράματος και ρίσκου και κρατώντας στο μυαλό τους πως η Ιστορία διαρκεί περισσότερο από το στιγμιαίο πάθος. Με τα πρόσωπα να μετράνε και να κάνουν τη διαφορά ως εκείνα που πρώτα δοκιμάζονται για την ικανότητά τους να ξεπερνούν τις συνθήκες που κληρονόμησαν. Οδηγώντας τις κοινωνίες τους στα όρια του εφικτού. Εξαντλώντας τις αντοχές της ενεργητικής τους ευθύνης. Χτίζοντας την ανθεκτικότητα για να θωρακίσουν την ελπίδα.
Εφτασε το πλήρωμα του χρόνου για μια θετική φαντασίωση στην ελληνική εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας. Υπενθυμίζοντας πως εθνικό αποτύπωμα και στρατηγικό βάθος δεν αποτιμώνται στον αέρα αλλά επί του πεδίου.
Με άλλα λόγια, έφτασε το πλήρωμα του χρόνου για μια θετική φαντασίωση στην ελληνική εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας. Σχεδιάζοντας, ελέγχοντας και εφαρμόζοντας το τρίπτυχο της ομαλότητας. Περιλαμβάνει ανθρώπους, συστήματα-διαδικασίες και πολιτικές. Σε πεδία που παραμένουν σύνθετα, διατομεακά και οριζόντια. Υπενθυμίζοντας πως εθνικό αποτύπωμα και στρατηγικό βάθος δεν αποτιμώνται στον αέρα αλλά επί του πεδίου. Καθιστώντας το περισσότερο ορατό. Από τα Δυτικά Βαλκάνια έως την Ανατολική Ευρώπη και τις διμερείς συμφωνίες που θα απαιτηθούν με τις αναβαθμισμένες γεωπολιτικά χώρες της περιοχής.
Με ή χωρίς τακτικές αναδιπλώσεις από τον πρόεδρο Ερντογάν, η γεωπολιτική πρόσληψη της Δύσης έναντι της Ελλάδας έχει ωφέλιμα μετατοπιστεί. Διά της ενάρετης ανατροφοδότησης εξωτερικής με εσωτερική πολιτική, το έργο σε επιμέρους τομεακές πολιτικές παραμένει απαιτητικό. Ετσι ώστε, στον τόπο όπου σήμερα διασταυρώνονται η γεωπολιτική με τον πολιτισμό, να σφυρηλατηθεί το επόμενο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.
Η αλλαγή παραδείγματος έχει ήδη ανατρέψει τα δεδομένα σε παλαιούς και νέους φθοροποιούς δρώντες αλλά και κατεστημένα συμφέροντα. Με τους τελευταίους να επιδίδονται σε μάχη οπισθοφυλακής για την απέλπιδα απόπειρα υπονόμευσης τόσο του εθνικού συμφέροντος όσο και του εξωστρεφούς φιλελεύθερου πατριωτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Συμπερασματικά, η προοδευτική καλλιέργεια κουλτούρας χώρας-«παίκτη» θα συνεπικουρείται από μια ομάδα πρώτης γραμμής που θα συγχρονιστεί με τη μεγαλύτερη εικόνα και το εθνικό παράθυρο ευκαιρίας. Ενεργητικά και σε αέναη διαπραγμάτευση με τους συμμάχους, από το αμυντικό/τεχνολογικό πλεονέκτημα και την ανάλογη οικονομική στήριξη έως το εύρος του ελληνικού αποτυπώματος στο mega project οικονομικής ανασυγκρότησης της Ουκρανίας. Κεφαλαιοποιώντας τις καθαρές και αξιόπιστες θέσεις. Διατηρώντας και αναβαπτίζοντας την ισχύ του παραδείγματος και τη συνέπεια του σκοπού μας.
Ο κ. Σωτήριος Κ. Σέρμπος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Πρώην σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.