Το απόγευμα της 21ης Μαΐου στο σπίτι επώνυμου στελέχους της Νέας Δημοκρατίας, γνωστού επιχειρηματία της Θεσσαλονίκης και κουμπάρου πρώην πρωθυπουργού, επικρατούσε ευφορία. Το exit poll αλλά και τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα προδίκαζαν ένα αναπάντεχα θριαμβευτικό αποτέλεσμα για την κεντροδεξιά παράταξη. Μέχρι τη στιγμή που στα τηλεοπτικά πάνελ άρχισε να σιγοψιθυρίζεται η πληροφορία ότι οι δεύτερες εκλογές θα γίνονταν τελικά μια εβδομάδα πιο μπροστά: αντί για τις 2 Ιουλίου θα γίνονταν στις 25 Ιουνίου. Ετσι, από τη μια στιγμή στην άλλη, στην εύχαρι ομήγυρη επικράτησε ξαφνικά πανικός: για το ίδιο Σαββατοκύριακο είχε προγραμματιστεί ο γάμος του παιδιού τους και μάλιστα στη Φολέγανδρο. Τι θα έκαναν; Θα έρχονταν οι εκατοντάδες καλεσμένοι; Περιθώρια αναβολής ή μετάθεσης δεν υπήρχαν· αντίστοιχα πρότζεκτ προετοιμάζονται πολλούς μήνες πριν.
Προφανώς ο γάμος τελέστηκε κανονικά – με τις αναπόφευκτες «απώλειες» υψηλών καλεσμένων και των οποίων η απουσία τους από την εκλογική διαδικασία θα επιδέχονταν αχρείαστες ερμηνείες. Ομως δεν είναι μόνο οι γάμοι και τα βαφτίσια ο μοναδικός άγνωστος Χ στην εξίσωση της κλίμακας της αποχής των δεύτερων εκλογών. Η σημερινή Κυριακή είναι η πρώτη με πραγματικά καλοκαιρινό καιρό από την αρχή της θερινής περιόδου, ύστερα από έναν απρόσμενα βροχερό Ιούνιο· επίσης είναι η πρώτη Κυριακή μετά το τέλος των Πανελλαδικών (αν και υπολείπονται οι εξετάσεις σε κάποια ειδικά μαθήματα) και, τέλος, είναι η πρώτη Κυριακή μετά το κλείσιμο των σχολείων όλων των βαθμίδων. Κάπως έτσι, ο πειρασμός για την πρώτη καλοκαιρινή απόδραση ή για τα εγκαίνια της παραθεριστικής περιόδου για όσους συνταξιούχους ή μη έχουν την πολυτέλεια να περνούν τον μισό χρόνο στο εξοχικό ή στο νησί τους παραείναι μεγάλος.
Στους ανυπόμονους «καλοκαιράκηδες» προσθέστε και τους χιλιάδες απασχολούμενους στον τουρισμό, επομένως οι δεξαμενές μιας αποχής που είναι περισσότερο «εποχική» και λιγότερο «πολιτική» εμφανίζονται δυνητικά μεγαλύτερες από ποτέ. Αν, λοιπόν, προτιμάμε να φύγουμε για τριήμερο αντί να επιτελέσουμε το δημοκρατικό μας καθήκον για δεύτερη φορά μέσα σε ένα μήνα, αυτό μας κάνει υποχρεωτικά πολιτικά και κοινωνικά ανεύθυνους ή μήπως έχουμε μπροστά μας μια ακόμα κραυγαλέα ένδειξη ότι οι νέες συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κανονικότητας επιβάλλουν νέα ήθη και συμπεριφορές;
Ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μπόρνμαουθ Ρωμανός Γεροδήμος ζει τον περισσότερο χρόνο στο Λονδίνο αν και πρόσφατα απέκτησε τη δική του βάση και στην Αθήνα. Στις εκλογές της 21ης Μαΐου δεν κατάφερε να βρίσκεται στην Ελλάδα για να ψηφίσει εξαιτίας επαγγελματικών υποχρεώσεων. Τώρα θα το κάνει αν και, όπως μας λέει, του κόστισε «κάτι παραπάνω». Πώς του ακούγεται η ιδέα ότι ένας συμπατριώτης του που ζει στην Ελλάδα μπορεί να επιλέξει την παραλία ή ένα νησί αντί για το εκλογικό κέντρο; «Η αποχή δεν είναι κάτι ουδέτερο· στέλνει μηνύματα και προς το εσωτερικό της χώρας, και προς το εξωτερικό – δημιουργεί συνθήκες αμφισβήτησης ή απαξίωσης του συστήματος ή και του πολιτεύματος. Ειδικά όταν υπάρχουν κόμματα και εν δυνάμει κοινοβουλευτικές δυνάμεις που απειλούν θεμελιώδεις αξίες και δημοκρατικά κεκτημένα, τότε η αποχή έχει και πρακτικές συνέπειες. Οντως δεν νιώθουμε ότι από τις εκλογές αυτές κρίνεται το μέλλον της δημοκρατίας ή της χώρας, όντως τα πάθη δεν είναι οξυμένα και όλα αυτά είναι από μια άποψη καλά. Από μία πιο κανονιστική προσέγγιση, όμως, η αποχή είναι πάντα λάθος και έχει πάντα συνέπειες».
«Μπορούμε να εικάσουμε ότι ένας κόσμος με πιο χαλαρές πολιτικές ταυτίσεις θα προτιμήσει τελικά την παραλία από το εκλογικό κέντρο».
Με πείρα από το 2015
Δεν ήταν μόνο το στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας που έλουσε κρύος ιδρώτας στο άκουσμα της μεταφοράς της ημερομηνίας των δεύτερων εκλογών. Ο κ. Γιώργος Καράγιωργας είναι παραγωγός εκδηλώσεων, ιδρυτής της εταιρείας Live Experiences που διοργανώνει, ανάμεσα σε άλλα, και γάμους… υψηλών προδιαγραφών στα νησιά μας. «Για τις 24 Ιουνίου είχαμε αναλάβει την προετοιμασία γάμου στην Τήνο, επομένως όταν άλλαξε η ημερομηνία των εκλογών βρεθήκαμε προ εκπλήξεως. Αλλά επειδή είχαμε αποκτήσει εμπειρία από το καλοκαίρι του 2015 με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος η πρώτη ενέργεια που κάναμε ήταν να κλείσουμε προκαταβολικά 100 εισιτήρια με το πρωινό πλοίο που θα εξασφάλιζε επιστροφή στην Αθήνα σε ώρα που θα έκανε δυνατή την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος. Το αποτέλεσμα ήταν τα εισιτήρια αυτά να γίνουν πραγματικά ανάρπαστα· το 95% των προσκεκλημένων προτίμησε να επιστρέψει εγκαίρως προκειμένου να ψηφίσει».
Ενας άλλος γάμος, στο νησί της Μήλου αυτή τη φορά, αναβλήθηκε εξαιτίας των εκλογών. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο κόσμος μάλλον θέλει να ψηφίσει. Αυτή είναι η αίσθηση και του γενικού διευθυντή της εταιρείας Pulse RC Γιώργου Αράπογλου. «Οι μεταβολές όσον αφορά τη συμμετοχή σε σχέση με τον Μάιο δείχνουν μάλλον οριακές αλλά πρέπει να ξέρει ο κόσμος ότι οι δημοσκοπήσεις αλλά και τα exit polls δεν μπορούν να αποτυπώσουν ικανοποιητικά τις τάσεις συμμετοχής και αποχής για δύο βασικούς λόγους: στις μεν δημοσκοπήσεις όσοι προτίθενται πραγματικά να απόσχουν συνήθως δεν συμμετέχουν ούτε στις έρευνες που κάνουμε, ενώ στην περίπτωση των exit polls δεν είναι εκεί για να τους αποτυπώσουμε».
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε πολύ πρόσφατα ένα προηγούμενο «διπλών» εκλογών σε αντίστοιχη χρονική περίοδο: τις ευρωεκλογές και τις βουλευτικές εκλογές του 2019. Οι πρώτες έγιναν τον Μάιο με συμμετοχή της τάξης του 58,69% για να ακολουθήσει μια ελάχιστη πτώση που δεν ξεπέρασε την ποσοστιαία μονάδα (57,78%) στην εκλογική αναμέτρηση της 7ης Ιουλίου που ανέδειξε την πρώτη κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη. «Το καπάκι έχει φύγει από τη χύτρα», ισχυρίζεται ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, θέλοντας να υπογραμμίσει ότι υπάρχει περαιτέρω αποφόρτιση των πολιτικών παθών ακόμα και σε σχέση με τις σχετικά ήσυχες εκλογές του περασμένου Μαΐου, γεγονός που θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας ενίσχυσης της αποχής. «Και δεν είναι μόνο αυτό», συμπληρώνει ο γνωστός σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας. «Υπάρχει μια φυσιολογική κόπωση στο εκλογικό σώμα ύστερα από μια ενιαία προεκλογική περίοδο που διαρκεί στην πραγματικότητα τρεις ολόκληρους μήνες. Αν βάλετε δίπλα σ’ αυτό το σχεδόν προεξοφλημένο αποτέλεσμα και την απουσία της σταυροδοσίας που είναι από μόνο του ένα σύστημα κινητοποίησης ψηφοφόρων, μπορούμε να εικάσουμε ότι ένας κόσμος με πιο χαλαρές πολιτικές ταυτίσεις θα προτιμήσει τελικά την παραλία από το εκλογικό κέντρο. Είναι μια συμπεριφορά που προσωπικά δεν θα ήθελα να την κρίνω αλλά σε κάθε περίπτωση υπό τις παρούσες “ειδικές” συνθήκες της συγκεκριμένης αναμέτρησης δεν θα ήταν κάτι που θα με ξένιζε. Πάντως αν έπρεπε να στοιχηματίσω θα έλεγα ότι η αποχή δεν θα είναι τόσο μεγάλη όσο αναμένουμε βάσει λογικών συμπερασμάτων».
