Τα εκλογικά αποτελέσματα της 25ης Ιουνίου είναι μια ώρα αλήθειας. Αν και η γυμνή αλήθεια δεν ανήκει οπωσδήποτε στα ήθη της πολιτικής, η οποία τείνει να δραματοποιεί προκειμένου να συγκαλύπτει. Το εκλογικό σώμα εξέφρασε την επιδοκιμασία του για τα πεπραγμένα της προηγουμένης τετραετίας και τη βούλησή του για τη διακυβέρνηση της επομένης. Μάλιστα τόσο θεαματικά, ώστε ο νικητής θα πρέπει να σκεφθεί την εξουσία που του έδωσε ο λαός, περισσότερο απ’ όσο ο ηττημένος την αποδοκιμασία την οποία του επιφύλαξαν οι κάλπες. Ο νικητής επιβραβεύτηκε για το αίσθημα ασφαλείας που προσέφερε στην κοινωνία· ο ηττημένος πλήρωσε για τα πεπραγμένα του στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση. Οι ψηφοφόροι τιμώρησαν μάλλον την εξαπάτησή τους παρά την αποτυχία του.
Πρόκειται για μια λαϊκιστική πολιτική, η οποία εδέσποζε από την εποχή των «Αγανακτισμένων» της πλατείας Συντάγματος έως το 2019, επηρέαζε δε ακόμη και πρόσφατα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κατεξοχήν φορέας της πολιτικής αυτής, διέγραψε την ιστορική του τροχιά ως διάττων αστέρας, αφήνοντας στις ψυχές το ζοφερό αίσθημα που έβαψε εις βάρος του τις κάλπες.
Τον λαϊκισμό ενσαρκώνει ένας πολιτικός ο οποίος συνδέει την επιτυχία του με τη διαχείριση των συναισθημάτων –κυρίως του φόβου και του θυμού των πολιτών– στο κλίμα της οικονομικοτεχνολογικής αναπτύξεως και όχι με την αντιμετώπιση προβλημάτων του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου, στο πνεύμα μιας βαθύτερης ανθρωπινότητος. Τα συναισθήματα που καλλιεργούν τα πάθη αφυπνίζουν μέσα μας το ζωώδες, ενώ οι φαντασιώσεις οι οποίες τα διεγείρουν αναπαράγονται σε ψευδαισθήσεις. Ο απευθυνόμενος στο θυμικό και όχι στη νοημοσύνη του ψηφοφόρου δεν θα διστάσει να καταφύγει στο ψεύδος, για να κάνει το άσπρο μαύρο προς το συμφέρον του. Επιλέγει να κερδίσει από το ψέμα ό,τι θα κέρδιζε από την αλήθεια. Ξέρει ότι στο συναίσθημα βρίσκει χώρο η διάθλαση του πραγματικού και για να «καταλάβουμε» πρέπει να παραλογιζόμαστε.
Ο λαϊκιστής προσλαμβάνει τα πράγματα με το συναίσθημα, για να τα επεξεργαστεί με τον τρόπο της ψευδαισθήσεως, αναπτύσσοντας ορθούς συλλογισμούς σε ψευδείς προκείμενες. Τον ενδιαφέρει εντέλει μια πραγματικότητα «πειραγμένη» από φαντασιώσεις, οι οποίες διαπερνούν τη συνείδηση με την ικανοποίηση που προσφέρει το μήνυμά τους στον αποδέκτη. Εξ ου και ο λόγος του βρίθει επιθέτων και μεταφορών, ώστε το συναίσθημα να κυριεύει τη σκέψη, να τρέπει τα συνήθη σε πελώρια και τα ανιαρά σε υπερβατικά. Ετσι εξάπτει τα πάθη, υποδαυλίζει τις ιδεοληψίες, ανατονίζει κατά το δοκούν το μοιρολόι σε εμβατήριο και καταντά τον άνθρωπο χειραγωγούμενο οικόσιτο. Σαν να προσφέρει ικανοποίηση σε όντα που δεν έχουν τι να κάνουν στη ζωή, οπότε η πολιτική καταντά στα χέρια του ένα είδος ποδοσφαιρικού στοιχήματος.
Και η πανηγυρική επιδοκιμασία θέτει, όμως, στον νικητή ένα ζωτικό ερώτημα, ανοικτό κάθε ημέρα της τετραετίας: Τι να κάνει τη δύναμή του, πώς να επενδύσει την εμπιστοσύνη που του έδειξαν οι εκλογείς; Το «Μπροστά» που έγραψε στις σημαίες του, δεν μπορεί πια να εξαντλείται σε μέτρα κατά περίσταση. Πρέπει να δείχνει προς μεταρρυθμίσεις, με όραμα το οποίο να τοποθετεί τα κοινωνικά μας πράγματα σε ιστορική προοπτική, αδιαφορώντας για το «πολιτικό κόστος».
Η κυβερνώσα, πάλι, Νέα Δημοκρατία να συνειδητοποιήσει πως αυτή τη φορά η μάχη θα δοθεί για ένα νέο χρόνο, αν και εν σχέσει προς την Ιστορία, τίποτε από τα περασμένα δεν χάνεται. Μια κοινωνία η οποία βλέπει προς το μέλλον, ενεργοποιεί στρατηγικά το παρελθόν της στην προσπάθεια. Εχει επίγνωση ότι «συντηρητικός» δεν είναι ο οπισθοδρομικός, είναι όποιος ζυγίζει προσεκτικά τις συνέπειες των επιλογών του για τον ίδιο και τους άλλους, χωρίς να μένει αναποφάσιστος. Ο συντηρητικός δεν σκέπτεται το μέλλον σαν κάτι το οποίο έρχεται για να περάσει, παραδιδόμενος στην κυριαρχία της στιγμής, όπως ο «προοδευτικός» που λιβανίζει το «τώρα», αλλά για να κάνει τη δημιουργική ενέργεια διαρκή στον τρισδιάστατο χρόνο της ανθρωπίνης υπάρξεως.
* Ο κ. Στέλιος Ράμφος είναι συγγραφέας.