Η συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν στην Αγκυρα κινήθηκε στα αναμενόμενα επίπεδα. Πιστοποιήθηκε ο οδικός χάρτης που περιλαμβάνει κατ’ αρχάς τρία βήματα, αυτό των πολιτικών διαβουλεύσεων, που κατά τα φαινόμενα αντικαθιστούν, τουλάχιστον για την ώρα, τις διερευνητικές επαφές, της εφαρμογής και ενίσχυσης των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και της προώθησης της λεγόμενης θετικής ατζέντας.
Το κλίμα έδειχνε ευχάριστο τηρουμένων των αναλογιών και δεδομένου ότι μόλις πριν από λίγους μήνες οι διμερείς σχέσεις είχαν βρεθεί σε ναδίρ εικοσαετίας.
Οι βάσεις της επανεκκίνησης και οι κατευθύνσεις είχαν δοθεί από τους δύο ηγέτες τον περασμένο Ιούλιο στο Βίλνιους και αναμφίβολα είναι στη θετική κατεύθυνση: τόσο η αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας, που είναι άλλωστε καθοριστική για να αποφεύγονται εντάσεις ή παρερμηνείες που μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε κρίσεις, όσο κυρίως το μορατόριουμ που έχει επικρατήσει σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Και επειδή ήταν η Τουρκία που είχε προκαλέσει την ένταση επί του πεδίου, με τις σεισμικές έρευνες του «Ορούτς Ρέις» νοτίως του Καστελλορίζου, τον πολλαπλασιασμό των παραβιάσεων του εναέριου χώρου και των υπερπτήσεων, συνδυάζοντας μάλιστα όλα αυτά με απειλητικές δηλώσεις, είναι και αυτή που πρέπει να δείξει πως εννοεί την αποκατάσταση των σχέσεων.
Στοίχημα για τη διατήρηση των συνθηκών ύφεσης, που είναι απαραίτητες ώστε ο διάλογος που εκκινεί να διεξαχθεί υπό κανονικές συνθήκες και απρόσκοπτα, είναι η διατήρηση ενός μορατόριουμ ενεργειών.
Διότι η Αγκυρα μας έχει συνηθίσει στο παρελθόν να προσπαθεί είτε να προκαταλάβει την ατζέντα των διαβουλεύσεων με κινήσεις επί του πεδίου, φαινομενικά αθώες ή τελοσπάντων συνηθισμένες, ας πούμε με παραβιάσεις του εναερίου χώρου ή δηλώσεις για τις «γκρίζες ζώνες» (πλέον έχει να επιλέξει από μεγαλύτερη γκάμα, έχοντας προσθέσει την αποστρατιωτικοποίηση που συνδέει με ζητήματα κυριαρχίας), είτε να μας υπενθυμίζει τις θέσεις της, για να μη «φουσκώσουν τα μυαλά» μας και θεωρήσουμε ότι θα έχουμε μία εύκολη διαπραγμάτευση.
Η Αθήνα πρέπει με επιμέλεια να καταγράφει κάθε παρέκκλιση και να την επισημαίνει όχι μόνο διμερώς, όπως η Αγκυρα επιχειρεί να μας δεσμεύσει ώστε ο βαθμός έκθεσής της προς τη Δύση να είναι μικρότερος.
Το μορατόριουμ αποτελεί προϋπόθεση για να μη διακοπούν οι συνομιλίες. Επομένως, πολλά θα εξαρτηθούν και θα φανούν από τη διάρκεια που θα έχει ο αυτοπεριορισμός μιας δύναμης που από τη μία πορεύεται με εγγενή επιθετικότητα, θεωρεί εαυτόν διαπεριφερειακή δύναμη και αποπειράται να ηγεμονεύσει στην ευρύτερη γειτονιά της και από την άλλη υποχρεώνεται να αναδιπλωθεί, με το βλέμμα στραμμένο στην οικονομία και στις σχέσεις με τη Δύση.
* O κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.