Η απόφαση του Τζον Σαρμπάνη να αποχωρήσει από την ενεργό πολιτική εξέπληξε πολλούς στην Ουάσιγκτον, ενώ λύπησε την ελληνοαμερικανική κοινότητα, όπως φυσικά την Ελλάδα και την Κύπρο που χάνουν έναν σταθερό και αποτελεσματικό υποστηρικτή στην Ουάσιγκτον.
Παρότι είχε σίγουρη την επανεκλογή του –πριν από μόλις ένα χρόνο επανεξελέγη θριαμβευτικά με 60%–, ο 62χρονος Δημοκρατικός βουλευτής του Μέριλαντ δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του επομένου Νοεμβρίου, επιλέγοντας να συνεχίσει να προσφέρει μέσα από άλλες δράσεις, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Στη συνέντευξή του στην «Κ» μιλάει για την πολιτική διαδρομή του που εστίασε στην προώθηση της διαφάνειας και των δημοκρατικών δικαιωμάτων, τη στήριξη των αδυνάμων, την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στη βελτίωση πτυχών των συστημάτων υγείας και παιδείας. Για πρώτη φορά έπειτα από 54 χρόνια δεν θα υπάρχει Σαρμπάνης στο αμερικανικό νομοθετικό σύστημα. Ο πατέρας του, Πολ, έξι χρόνια βουλευτής και 30 γερουσιαστής, υπήρξε ο σημαντικότερος Ελληνοαμερικανός στην πολιτική ιστορία των ΗΠΑ.
Νηφάλιος, αλλά αποτελεσματικός, ο Τζον Σαρμπάνης εξέπεμψε το ίδιο ήθος και σοβαρότητα με τον πατέρα του. Με την αποχώρησή του δεν χάνει μόνο ο ελληνισμός. Το Δημοκρατικό Κόμμα αλλά και όλο το Κογκρέσο –χαίρει εκτίμησης σε όλο το πολιτικό φάσμα– χάνουν έναν εξαιρετικό πολιτικό και άνθρωπο με αξίες και αρχές, από αυτούς που σπανίζουν πλέον.
– Κοιτάζοντας πίσω στα 17 χρόνια θητείας σας στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ποια ήταν κάποια από τα πιο σημαντικά θέματα που αντιμετωπίσατε;
– Πιστεύω στη δημόσια προσφορά. Μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι, για πάνω από μία δεκαετία, η δέσμευσή μου για την ενίσχυση της δημοκρατίας μας ήταν η κορυφαία νομοθετική μου προτεραιότητα στο Κογκρέσο. Από τις σημαντικότερες στιγμές για μένα υπήρξε η σύνταξη και προώθηση του σχεδίου νόμου For the People Act –γνωστό σήμερα ως Freedom to Vote Act–, η υπ’ αριθμόν ένα νομοθετική προτεραιότητα των Δημοκρατικών στη Βουλή επί τρεις συνεχείς θητείες. Η νομοθεσία αυτή αντανακλά την κοινή μας δέσμευση να διασφαλίσουμε ότι κάθε Αμερικανός έχει φωνή και ψήφο στη δημοκρατία μας, και ότι οι κυβερνητικοί μας αξιωματούχοι υπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και όχι ειδικά συμφέροντα. Οσον αφορά τη μεταρρύθμιση της δημοκρατίας, μπορώ να πω ότι πάντα εμπνέομαι από τον τεκμηριωμένο ισχυρισμό πως οι αρχαίοι πρόγονοί μας εφηύραν τη δημοκρατία. Με αυτή την αναγνώριση, ωστόσο, έρχεται και η ευθύνη να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διατηρήσουμε τη δημοκρατία στη σύγχρονη εποχή. Δεν είναι μικρό εγχείρημα.
– Πώς εξηγείτε εξελίξεις όπως η 6η Ιανουαρίου, η μετά τόσων εμποδίων και καθυστερήσεων εκλογή προέδρου της Βουλής, αλλά και η κυριαρχία της Ακροδεξιάς και της άκρας Αριστεράς εις βάρος μετριοπαθών φωνών;
– Θα επισημάνω και πάλι τις μακροχρόνιες προσπάθειές μου για τη μεταρρύθμιση της δημοκρατίας. Τα συστατικά για μια επιτυχημένη δημοκρατία είναι μια ισχυρή, χωρίς αποκλεισμούς, δίκαιη και ενημερωμένη κοινωνία. Καθώς το έθνος μας παλεύει με την άνοδο του πολιτικού εξτρεμισμού, είναι πολύ εύκολο να νιώσουμε απογοητευμένοι. Oμως, οι έχοντες καλή θέληση μπορούν να ξεπεράσουν αυτή την πρόκληση φέρνοντας μια σταθερή, στοχαστική προοπτική στην πολιτική σκηνή, βρίσκοντας κοινό έδαφος και δουλεύοντας συλλογικά για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου. Σε μια δημοκρατική κοινωνία, αυτό αποτελεί ευθύνη και προνόμιο κάθε ατόμου.
Η σημασία της προσφοράς στην κοινωνία ήταν μια αξία που ο πατέρας μου ενστάλαξε στα παιδιά του, την οποία ο ίδιος έμαθε από τους δικούς του γονείς.
– Εχετε ταυτιστεί και με πρωτοβουλίες στον χώρο της παιδείας.
– Ακρογωνιαίος λίθος για μια υγιή και ισχυρή κοινωνία είναι η επιδίωξη της εκπαίδευσης για όλους. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνει πολυτέλεια για λίγους, και γι’ αυτό ακόμη ένα νομοθετικό επίτευγμα που θεωρώ τιμή μου είναι η συμβολή στη δημιουργία του Public Service Loan Forgiveness Program – ενός ομοσπονδιακού προγράμματος διαγραφής φοιτητικών δανείων που συμβάλλει στην ελάφρυνση του φοιτητικού χρέους για όσους θέλουν να ακολουθήσουν σημαντικές και ανταποδοτικές σταδιοδρομίες ως εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι πρώτης επέμβασης, δημόσιοι λειτουργοί και απασχολούμενοι στον μη κερδοσκοπικό τομέα. Είμαι ευτυχής που είχε θετικό αντίκτυπο σε εκατομμύρια Αμερικανούς φοιτητές.
– Γιατί αποφασίσατε να αποχωρήσετε και γιατί τώρα;
– Μπορεί κάποιοι να αναρωτιούνται γιατί επέλεξα να εγκαταλείψω το Κογκρέσο αυτή τη στιγμή. Για τους ίδιους λόγους για τους οποίους επέλεξα να θέσω υποψηφιότητα για εκλεγμένο αξίωμα εξαρχής. Από την οικογένειά μου διδάχθηκα ότι, όπου κι αν βρίσκεσαι στην πορεία της ζωής σου, πρέπει να βρεις τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο να προσφέρεις. Αυτό ήταν που με παρακίνησε να περάσω σχεδόν δύο δεκαετίες στο Κογκρέσο. Oμως σε αυτή τη συγκυρία είμαι πεπεισμένος ότι ο καλύτερος τρόπος να προσφέρω είναι να ακολουθήσω άλλα εγχειρήματα, όπου θα μπορούν να αξιοποιηθούν οι δεξιότητες και τα ταλέντα μου.
– Τι ακολουθεί στη ζωή σας;
– Η σημασία της προσφοράς στην κοινωνία ήταν μια αξία που ο πατέρας μου ενστάλαξε στα παιδιά του, την οποία ο ίδιος έμαθε από τους δικούς του γονείς – μετανάστες πρώτης γενιάς που έφθασαν από τη Λακωνία στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ο εθελοντισμός, η βοήθεια σε τοπικές οργανώσεις, η δημιουργία αστικών υποδομών, είναι όλοι τρόποι να κάνεις τη διαφορά. Πρόκειται για δραστηριότητες που ήταν μέρος της ζωής μου πριν έρθω στο Κογκρέσο και είμαι ενθουσιασμένος που θα επιστρέψω σε αυτό το είδος δράσης. Πιστεύω ότι είναι ίδιον του ελληνικού χαρακτήρα να βοηθάς τους άλλους και να χτίζεις κοινότητες. Πριν από χρόνια επινόησα την έκφραση «Ελληνισμός στην υπηρεσία του δημοσίου συμφέροντος» για να περιγράψω αυτή τη δέσμευση. Από τη δική μου συμμετοχή σε τέτοιες προσπάθειες κατανόησα βαθύτερα ότι το φιλότιμο δεν έχει να κάνει με τη θέση που κατέχεις ή τον τίτλο που φέρεις. Eχει να κάνει με τους μεγάλους και μικρούς τρόπους με τους οποίους ο καθένας μας μπορεί να βελτιώσει τη ζωή των άλλων. Αυτό είναι που με οδήγησε να επιδιώξω ένα εκλεγμένο αξίωμα και αυτό που τώρα με εμπνέει να προσφέρω με άλλους τρόπους. Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που υπηρέτησα ως μέλος της Επιτροπής Ενέργειας και Εμπορίου της Βουλής των Αντιπροσώπων σε μερικές από τις πιο κρίσιμες νομοθετικές στιγμές της – από την ψήφιση του νόμου για την προσιτή περίθαλψη (Affordable Care Act), ή την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, μέχρι τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (Inflation Reduction Act). Είμαι ευγνώμων που είχα την ευκαιρία να προωθήσω πολιτικές για τη στήριξη των σχολικών κέντρων υγείας, τη μείωση των τιμών των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, τη διασφάλιση ενός ισχυρού εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, και την αντιμετώπιση των υγειονομικών κρίσεων ψυχικής και συμπεριφορικής υγείας.
– Η ενέργεια και το περιβάλλον θα παραμείνουν προτεραιότητές σας;
– Απολύτως, θα συνεχίσω να εστιάζω στην κλιματική αλλαγή και στις πολλές διαφορετικές στρατηγικές που μπορούμε να αναπτύξουμε για την καταπολέμηση αυτής της υπαρξιακής κρίσης, όπως για παράδειγμα την επιτάχυνση της μετάβασής μας σε ένα χαρτοφυλάκιο καθαρής ενέργειας. Η εμπειρία μου ως μέλους της Επιτροπής Ενέργειας και Εμπορίου στο Κογκρέσο με έχει προετοιμάσει κατάλληλα για να προσφέρω την άποψή μου σε αυτά τα σημαντικά ζητήματα και ανυπομονώ γι’ αυτή την ευκαιρία στον ιδιωτικό, δημόσιο και μη κερδοσκοπικό τομέα. Eχω αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής μου στο περιβάλλον και αισθάνομαι ότι οι μακροχρόνιες προσπάθειές μου για την προστασία και την αποκατάσταση του κόλπου Τσέζαπικ είχαν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον μας. Καθώς εργαστήκαμε για να προωθήσουμε τη μετάβασή μας σε ένα καθαρότερο, πιο πράσινο μέλλον που θα καταπολεμήσει την κλιματική κρίση, δημιουργώντας παράλληλα καλές θέσεις εργασίας για το Μέριλαντ και τη χώρα, είμαι επίσης ιδιαίτερα υπερήφανος που βοήθησα να ενδυναμωθεί η επόμενη γενιά περιβαλλοντικών διαχειριστών με τη θέσπιση νομοθεσίας –του νόμου No Child Left Inside– για την ενίσχυση και την επέκταση των εμπειριών περιβαλλοντικής μάθησης στην ύπαιθρο. Το περιβάλλον δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα και είναι ζωτικής σημασίας να συνεργαστεί ο κόσμος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Θέλω πολύ να δω τον ελληνικό λαό, τον φύλακα αρχαίων θαλασσών, να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα. Από καιρό επικροτώ τη δέσμευση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για το περιβάλλον, η οποία του έχει αποφέρει το προσωνύμιο «Ο Πράσινος Πατριάρχης».
Οι δύο πόλεμοι
– Πώς «διαχειρίζεται» το Κογκρέσο, και εσείς προσωπικά, τους δύο πολέμους που συγκλονίζουν την ανθρωπότητα;
– Οι δύο αυτές συγκρούσεις αποτελούν μεγάλη πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ παράλληλα τις αναγκάζουν να αναλάβουν ηγετικό ρόλο. Στο Κογκρέσο έχω ψηφίσει με συνέπεια υπέρ της νομοθεσίας για την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία και θα συνεχίσω να το κάνω κατά τους υπόλοιπους δεκατέσσερις μήνες της θητείας μου. Επίσης υποστηρίζω την παροχή πρόσθετης αμερικανικής βοήθειας στο Ισραήλ για την καταπολέμηση της απειλής της Χαμάς, καθώς και την παροχή κρίσιμης ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους πολίτες στη Γάζα.
Η Ελλάδα είναι σύμμαχος στον οποίο οι ΗΠΑ μπορούν να βασιστούν
– Πώς άλλαξε η εικόνα της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της θητείας σας στο Κογκρέσο; Από την περίοδο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες έως την οικονομική κρίση, αλλά και μέχρι σήμερα;
– Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μου στο Κογκρέσο, οι συνάδελφοί μου –καθώς και κάθε κυβέρνηση Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών– έχουν κατανοήσει τη σημασία της Ελλάδας ως σταθερού συμμάχου των ΗΠΑ. Σε κρίσιμες στιγμές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, οι ΗΠΑ εργάστηκαν για να ενισχύσουν την Ελλάδα γνωρίζοντας ότι μακροπρόθεσμα μια ισχυρή Ελλάδα σημαίνει μια πιο σταθερή και διαρκής συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών μας. Καθώς η οικονομία της Ελλάδας ανακάμπτει και η στρατηγική σημασία της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου συνεχίζει να ενισχύεται, η συμμαχία μας εκτιμάται ακόμη περισσότερο στο Κογκρέσο. Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος για την ψήφιση του νόμου για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια για πολλές διαφορετικές μορφές συνεργασίας και καινοτομίας μεταξύ των ΗΠΑ, της Ελλάδας και της Κύπρου.
– Πώς ήταν η συνεργασία με διαφορετικές κυβερνήσεις τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στην Αθήνα;
– Με την πάροδο των ετών έχω διαπιστώσει ότι ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα ηγείται της κυβέρνησης στην Ουάσιγκτον ή την Αθήνα, οι δεσμοί ΗΠΑ – Ελλάδας είναι πολύ ισχυρoί. Το αποδίδω στις κοινές αξίες και στον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ του αμερικανικού και του ελληνικού λαού. Αυτό με κάνει υπερήφανο που είμαι Ελληνοαμερικανός.
Εξετάζοντας τα τρέχοντα γεγονότα και κοιτάζοντας πίσω μέσα από αυτό το πρίσμα, προκύπτει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμμαχος των ΗΠΑ ή του ΝΑΤΟ.
– Πώς έχει εξελιχθεί η διμερής συνεργασία στον τομέα της Αμυνας και της Ενέργειας;
– Η διμερής συνεργασία στον τομέα της Αμυνας και της Ενέργειας μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ έχει εξελιχθεί με τρόπο που ενισχύει τα συμφέροντα και των δύο χωρών. Ο κόλπος της Σούδας παρέχει στην Αμερική μια κρίσιμης σημασίας επιχειρησιακή βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ οι επενδύσεις σε υποδομές στην Αλεξανδρούπολη προωθούν ένα νέο πρότυπο ενεργειακής ασφάλειας που θα συμβάλει στην παροχή μακροπρόθεσμης σταθερότητας στην περιοχή. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει καθημερινά απειλές για τη δική της ασφάλεια και τα οικονομικά της συμφέροντα. Αυτό καθιστά προτεραιότητα την ενίσχυση της στρατιωτικής ικανότητας της Ελλάδας, ιδίως απέναντι στην Τουρκία. Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να προμηθεύσουν την Ελλάδα με νέα αεροσκάφη F-35, ενώ είναι προσεκτικές όσον αφορά την πώληση F-16 στην Τουρκία. Η Ελλάδα είναι ο σύμμαχος στον οποίο μπορούμε να βασιστούμε όταν τα πράγματα είναι δύσκολα και οι ΗΠΑ θα πρέπει να αποδείξουν με λόγια και πράξεις ότι δεν θεωρούμε αυτή τη δέσμευση δεδομένη.
– Η εικόνα της Τουρκίας κατά τη διάρκεια αυτών των 17 ετών;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εικόνα της Τουρκίας στο Κογκρέσο έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια. Το σημείο καμπής ήταν όταν ο πρόεδρος Ερντογάν διέταξε τα μέλη της προσωπικής του ασφάλειας να επιτεθούν βίαια σε Αμερικανούς πολίτες που διαμαρτύρονταν ειρηνικά έξω από την κατοικία του Τούρκου πρέσβη στην Ουάσιγκτον. Από εκείνη τη στιγμή, πολλά μέλη του Κογκρέσου βλέπουν την Τουρκία με άλλο μάτι. Υπάρχει πλέον ευρεία αντίληψη ότι καλό είναι να υπάρχει σκεπτικισμός και να απαιτείται λογοδοσία σε όλες τις αλληλεπιδράσεις μας με την Τουρκία. Εξετάζοντας τα τρέχοντα γεγονότα και κοιτάζοντας πίσω μέσα από αυτό το πρίσμα, προκύπτει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμμαχος των ΗΠΑ ή του ΝΑΤΟ.
