Δεν έχουν ακόμη συμπληρωθεί παρά λίγες ημέρες από τη στιγμή που με την επιστολή του υπουργού Εξωτερικών Aντονι Μπλίνκεν προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και μια σειρά επισήμων απαντήσεων προς το υπουργείο Εθνικής Aμυνας, άνοιξε μια έντονη και όχι πάντα ψύχραιμη συζήτηση για μια σειρά από μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα, με πλέον εμβληματικό εκείνο των αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35.
Λίγο μετά την επιστολή Μπλίνκεν έγινε γνωστό ότι το αμερικανικό ναυτικό απάντησε θετικά στο αίτημα του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) για συμμετοχή, με συμπαραγωγή, στο μελλοντικό πρόγραμμα φρεγατών κλάσης «Constellation», ενός πλοίου που ακόμη δεν έχει ναυπηγηθεί και βασίζεται σε ιταλικό σχέδιο.
Η «Κ» επιχειρεί να απαντήσει σε ορισμένες απλές ερωτήσεις σχετικά με το κόστος, τα χρονοδιαγράμματα παράδοσης και τη λειτουργικότητα των συστημάτων που περιλαμβάνονται στο πακέτο Μπλίνκεν.
F-35
Πόσα αεροπλάνα θα αγοραστούν;
Η επιστολή προσφοράς και αποδοχής (Letter of Offer and Acceptance – LOA) των Αμερικανών απαντάει στο αρχικό αίτημα της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) για την προμήθεια «20 και 20» αεροσκαφών. Ουσιαστικά η Π.Α. ζήτησε μια μοίρα 20 αεροσκαφών με την προαίρεση προμήθειας μιας ακόμη. Ωστόσο, ο τελικός αριθμός αεροπλάνων που θα αποφασίσει να προμηθευτεί η Ελλάδα θα προκύψει στις διαπραγματεύσεις που εγκαινιάζονται μετά και την παραλαβή της LOA. Ενα σχήμα 12+12 δεν θα πρέπει να αποκλείεται.
Πόσο θα κοστίσουν;
Με βάση τη LOA, το σύνολο των 40 αεροσκαφών φθάνει μέχρι και τα 8,6 δισ. δολάρια. Ως εκ τούτου, η μικρότερη πρώτη παραγγελία στην οποία θα καταλήξει η Ελλάδα θα κοστίζει λιγότερο. Στις συζητήσεις που γίνονται σε στρατιωτικούς κύκλους τους τελευταίους μήνες, φαίνεται ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να διαθέσει περί τα 3,5 δισ. για τα F-35 σε πρώτη φάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συνολική τιμή που έχει δοθεί από την αμερικανική πλευρά περιλαμβάνονται όλα τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, προσομοιωτές και εκπαίδευση, λογισμικό, η υποστήριξή του κ.ο.κ. (η λίστα του μηχανολογικού εξοπλισμού είναι μακροσκελής και λεπτομερέστατη και μπορεί να την αναζητήσει οποιοσδήποτε στην ιστοσελίδα της αρμόδιας υπηρεσίας – DSCA).
Πότε θα παραληφθούν;
Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Π.Α. και την αμερικανική πλευρά μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και έναν χρόνο, με τη δυνατότητα μάλιστα επιμήκυνσης αυτής της περιόδου. Η ηγεσία της Π.Α. ήδη συγκροτεί γραφείο F-35 στο ΓΕΑ προκειμένου, ακριβώς, να αποφευχθεί η παρατεταμένη περίοδος συζητήσεων. Εάν πριν από το τέλος του χρόνου οι δύο πλευρές καταλήξουν σε αποτέλεσμα, τότε δεν θα πρέπει να αποκλείεται η προσγείωση του πρώτου F-35 σε ελληνικό έδαφος ακόμη και το 2028, αν και το 2029 μοιάζει πιο ασφαλές ως πρόβλεψη.
Γιατί δεν υπάρχει αναφορά σε οπλισμό;
Με βάση την επιστολή προσφοράς και αποδοχής, το κόστος των 40 F-35 φθάνει έως και τα 8,6 δισ. δολάρια. Η Αθήνα είναι έτοιμη να διαθέσει περί τα 3,5 δισ. για μια μικρότερη πρώτη παραγγελία.
Κατ’ αρχάς η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που ζήτησε προσφορά δίχως όπλα, με σκοπό να επανέλθει σ’ αυτό σε δεύτερη φάση. Δύο παραδείγματα είναι η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, που επανήλθαν σε επόμενο χρόνο. Ενας από τους λόγους είναι για να εξεταστεί αν στο F-35 μπορεί να τοποθετηθούν βλήματα από το υφιστάμενο οπλοστάσιο της Π.Α. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι πύραυλοι αέρος αέρος Meteor, που ήδη φέρουν τα Rafale της Π.Α. Δεν πρόκειται για πρωτοτυπία, καθώς ήδη οι Βρετανοί θα πιστοποιήσουν έως το 2030 τους Meteor για τα F-35 της Βασιλικής Αεροπορίας (RAF), ενώ αναλόγως κινούνται και οι Ιταλοί για τα δικά τους. Τα ελληνικά F-35 θα είναι οπλισμένα, ωστόσο η διαδικασία επιλογής του φόρτου τους δεν έχει ακόμη εξελιχθεί.
Τι επενδύσεις θα απαιτηθούν;
Δεδομένου ότι το σύνολο του μηχανολογικού εξοπλισμού περιλαμβάνεται στην τιμή που παρείχαν οι Αμερικανοί, απαιτούνται εργασίες προκειμένου να αντικατασταθούν τα υπόστεγα τα οποία αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται στην 117 Πτέρυγα Μάχης στην Ανδραβίδα για τα F-4E της Π.Α., που θα αποσυρθούν προτού τα F-35 προσγειωθούν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, για τα υπόστεγα αλλά και τις υπόλοιπες εργασίες στην 117 Π.Μ., το κόστος μπορεί να κινηθεί περί τα 150 εκατ. ευρώ.
Φρεγάτες κλάσης «Constellation»
Τι ακριβώς αφορά το συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Το αμερικανικό ναυτικό επέλεξε ένα σχέδιο το οποίο είναι βασισμένο στην ιταλική φρεγάτα FREMM της Fincantieri, με σκοπό να ναυπηγηθούν για λογαριασμό των ΗΠΑ 20 πλοία αυτού του τύπου. Η πρώτη αμερικανική φρεγάτα επρόκειτο να παραδοθεί το 2027, ωστόσο ήδη πριν από λίγες εβδομάδες το Κογκρέσο ενημερώθηκε για καθυστέρηση ενός έτους. Η Ελλάδα αιτήθηκε τη συμμετοχή της στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, ζητώντας να ναυπηγηθούν εγχωρίως μέχρι επτά φρεγάτες. Η αποδοχή από το αμερικανικό ναυτικό για τη συμμετοχή της Αθήνας είναι μια, κατ’ αρχάς, επιτυχία για την ελληνική πλευρά.
Τι είδους πλοία είναι οι «Constellation»;
Είναι φρεγάτες με σύγχρονο ραντάρ, κέντρο πληροφοριών μάχης με λογισμικό AEGI, αντιπλοϊκούς πυραύλους NSM και κάθετους εκτοξευτήρες με δυνατότητες εκτόξευσης μιας σειράς πυραύλων (SM-2, SM-6, VL ASROC, Tomahawk). Το εκτόπισμα είναι 7.200 τόνων και δεν επιδέχεται μείωσης, όπως έχει αναφερθεί σποραδικά από διάφορες πηγές. Αν η Ελλάδα ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και καταλήξει να προχωρήσει στην υλοποίησή του, το πλοίο θα έχει αυτό το εκτόπισμα.
Ποιο είναι το κόστος ενός τέτοιου πλοίου;
Περίπου όσο και το κόστος μιας φρεγάτας FDI, δηλαδή 1,2 δισ. δολάρια (σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς). Ωστόσο, το κόστος στη δεύτερη ή τρίτη φρεγάτα που ενδέχεται να ναυπηγηθεί είθισται να είναι χαμηλότερο, τουλάχιστον σε χώρες με σοβαρή ναυπηγική βιομηχανία. Το κόστος αποτελεί διαχρονικό «αγκάθι» για την ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, η οποία στο παρελθόν ξέφυγε από τα όρια (χρονικά και οικονομικά) ουκ ολίγες φορές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις πυραυλακάτους τύπου «Ρουσέν».
Πότε μπορεί να παραδοθεί το πρώτο;
Σ’ αυτή την καθαρά υποθετική ερώτηση, πρέπει πρώτα να βρεθεί το ναυπηγείο εντός Ελλάδος και να απαντηθεί πότε θα ξεκινήσουν οι εργασίες. Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θα παραλάβουν το πρώτο πλοίο περί το 2027-28, ακόμη και με τις καλύτερες προοπτικές δεν πρέπει να αναμένεται μια πρώτη φρεγάτα αυτού του τύπου για το Π.Ν. πριν από το 2032. Σε γενικές γραμμές η φρεγάτα κλάσης «Constellation» είναι ένα στοίχημα που αν κερδηθεί για την Ελλάδα, θα μετατρέψει το Π.Ν. σε μια πραγματικά υπολογίσιμη δύναμη στο σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα όπλα από το αμερικανικό απόθεμα
Μέσω της διαδικασίας του πλεονάζοντος αμυντικού υλικού (Excess Defense Articles, EDA) του Πενταγώνου, οι Αμερικανοί παραχωρούν στην Ελλάδα τα εξής συστήματα:
Δύο αεροσκάφη C-130H
Πρόκειται για δύο παλιά αεροσκάφη της αμερικανικής αεροπορίας τα οποία θα παραδοθούν στην Π.Α. Κάποιοι εκτιμούν το κόστος επισκευής τους υψηλό. Θα φανεί όταν εξεταστούν από το κλιμάκιο της Π.Α.
60 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Bradley
Θεωρούνται χρήσιμα για τις ανάγκες του Στρατού Ξηράς (Σ.Ξ.). Αν και ο αρχικός αριθμός είναι μικρός, η Ελλάδα επιθυμεί να επενδύσει σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Τρία πλοία κλάσης «Protector»
Θα αξιοποιηθούν για τις ανάγκες του Λιμενικού Σώματος.
∆ιάφορα φορτηγά οχήματα και ρυμουλκούμενα
Αν και πρόκειται για το λιγότερο εντυπωσιακό κομμάτι της επιστολής Μπλίνκεν, στις Ενοπλες ∆υνάμεις όπου ακόμη λειτουργούν φορτηγά τύπου «Στάγερ», η προσθήκη φορτηγών τύπου «Oshkosh», με πολλές δεκαετίες μικρότερης υπηρεσίας, αναμένεται να δώσει πραγματικές λύσεις.
Τέσσερα πλοία παράκτιων επιχειρήσεων (LCS) κλάσης «Freedom»
Iσως το πιο αμφιλεγόμενο από τα περιεχόμενα της επιστολής Μπλίνκεν. Πρόκειται για πλοία τα οποία δεν εξυπηρέτησαν τον σκοπό για τον οποίο αναπτύχθηκαν αρχικά και γι’ αυτόν τον λόγο τα πρώτα πέντε από αυτά έχουν ήδη παροπλιστεί. Οταν επανεκκίνησαν οι συζητήσεις για την ενίσχυση του Π.Ν. το περασμένο καλοκαίρι, από την Αθήνα τονίστηκε ότι για τα συγκεκριμένα πλοία υπάρχει ενδιαφέρον μόνο εφόσον δεν απαιτείται να γίνουν περαιτέρω επενδύσεις. Το επόμενο χρονικό διάστημα κλιμάκια του Π.Ν. θα μεταβούν στην Ανατολική Ακτή όπου και θα εξετάσουν κάποια από τα πλοία που δεν έχουν παροπλισθεί ακόμη (δηλαδή από το LSC 13 «Wichita» και όσα ναυπηγήθηκαν ύστερα από αυτό, όπου επιλύθηκαν κάποιες από τις πολλές «παιδικές» ασθένειες). Πρόκειται για πλοία τα οποία στο σύνολό τους δεν έχουν υπηρεσία παρά 3-4 ετών και τα πιο σύγχρονα λίγων μηνών.
Στην επιστολή σημειώνεται ότι όταν καταστεί δυνατόν θα εξεταστούν τα αιτήματα της Ελλάδας για προμήθεια:
Αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού (ιπτάμενα τάνκερ) τύπου KC-135
Πρόκειται για ένα σύστημα που θα μπορούσε να δώσει στην Π.Α. τη δυνατότητα να επιχειρεί απρόσκοπτα σε μεγάλο βάθος στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι διατυπώσεις του κ. Μπλίνκεν παραπέμπουν και στην περίπτωση των KC-135 σε διαδικασία πλεονάζοντος αμυντικού υλικού, όταν αυτό καταστεί δυνατόν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Π.Α. είναι ήδη εξοικειωμένη με αυτά τα ιπτάμενα τάνκερ, τα οποία μάλιστα τακτικά βρίσκονται σταθμευμένα στην αεροπορική βάση της Λάρισας.
Νέα μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου C-130J
Ενα νέο μεταγωγικό αεροσκάφος τύπου C-130J κοστίζει περίπου 130-160 εκατ. δολάρια. Είναι προφανές ότι η Π.Α. δεν μπορεί να προχωρήσει σ’ αυτό το αεροσκάφος παρά μόνον αν εξυγιανθεί η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ), προκειμένου να ξεπεραστεί το τεράστιο πρόβλημα συντήρησης και υποστήριξης ενός τύπου, ο οποίος –στις διάφορες εκδοχές του– αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του μεταφορικού στόλου της Ελλάδας.