Οι Αθηναίοι ψήφισαν δήμαρχο ΠΑΣΟΚ ή έναν οικολόγο αριστερό που μόλις ολοκλήρωσε την «κατάληψη» του δημαρχείου αποφάσισε να διαμηνύσει, είτε ευθέως είτε πλαγίως, την υποστήριξή του σε κάθε είδους καταλήψεις; Η εντύπωση αυτή περί ενός νεοαριστερού στο τιμόνι της Αθήνας είναι σωστή ή πρόκειται για παρεξήγηση που καλλιεργούν όσοι θέλουν να τον φθείρουν πρόωρα; Προεκλογικά ο καθηγητής Ενεργειακής Πολιτικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου έδειχνε πολύ πιο συνεσταλμένος. Σήμερα δεν έχει πρόβλημα να επιβεβαιώσει τις φήμες ότι έχουν ανέβει αισθητά τα ντεσιμπέλ στο δημαρχείο. Οι συσκέψεις του συχνά μπορεί να θυμίζουν αθλητικό αγώνα όπου ο προπονητής ανεβάζει τους τόνους. Ο νέος δήμαρχος είναι (και) φωνακλάς! «Ολη μέρα εδώ μέσα, θα κοιμηθούμε όρθιοι αν μιλάμε χαμηλότονα».
Πέρα από τις φωνητικές ικανότητες και το πλατύ χαμόγελο που τον χαρακτηρίζει, είναι λεπτός, ευθυτενής και γυμνασμένος. Συνδυάζει το καλό ντύσιμο –πολύ προσεγμένες επιλογές Brooks Brothers και αρμονικοί συνδυασμοί από το ρολόι έως τα παπούτσια– με μια χαρακτηριστική ένταση και έμφαση στον λόγο. Οταν μιλάει, συχνά τονίζει τα σύμφωνα. Κοιτάζει τους συνομιλητές του απευθείας στα μάτια, σχεδόν σαν υπνωτιστής, είτε όταν εξηγεί τι συνέβη το βράδυ της Πρωτοχρονιάς στο Σύνταγμα είτε όταν εκφράζει την υποψία ότι δεν υπάρχει καμία ρωμαϊκή βίλα κάτω από το οδόστρωμα της Βασιλίσσης Ολγας.
Ταμπού χωρίς τοτέμ
Εκείνο που περισσότερο κερδίζει την προσοχή είναι ότι ο δήμαρχος δεν αποφεύγει τις κακοτοπιές. Προκάλεσε πολλές συγκινήσεις όταν σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή του (στη Νίκη Λυμπεράκη, Mega) δήλωσε ευθέως ότι οι φοιτητές έχουν δίκιο για τις καταλήψεις των πανεπιστημίων. Πρόκειται για μια δήλωση που είναι εντελώς εκτός πολιτικής μόδας. Αναρωτήθηκαν πολλοί: Είμαστε στο 2024 ή στο 1984, όταν ο Δούκας ήταν μόλις τεσσάρων ετών; Ή μήπως η φιλολογία για τη θραύση των ταμπού της Μεταπολίτευσης είναι υπεραισιόδοξη; Με δυο λόγια, τα πρώτα δείγματα γραφής θορύβησαν πολλούς. Ο δήμαρχος υπόσχεται μια πενταετία στην οποία μάλλον δεν θα πλήξουμε.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να καθησυχάσουμε όσους ανησυχούν μήπως ο δήμαρχος είναι «λιγότερο ΠΑΣΟΚ» απ’ όσο θα θέλαμε. Βασικός συνεργάτης του στο δημαρχείο είναι ο πρώην υπουργός Χρήστος Πρωτόπαπας. Και μόνο να βλέπει κανείς τον βετεράνο πολιτικό στην Κοτζιά αποτελεί εγγύηση ότι «το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ». Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ είναι η δεξιά πλευρά του συνασπισμού που έκανε τον Δούκα δήμαρχο τη δεύτερη Κυριακή των δημοτικών εκλογών. Ισως λοιπόν είναι βάσιμη η υποψία ότι έχει αποφασίσει να κινείται αριστερότερα του κόμματος με το χρίσμα του οποίου κατήλθε ως υποψήφιος την πρώτη Κυριακή. Γιατί να διώξει από την παρέα του τους συριζαίους, τους ανταρσίες και τους κάθε λογής αντιρρησίες που τον τίμησαν με την ψήφο τους;
Οι φίλοι του λένε ότι ο Δούκας είναι ο μόνος που δοκιμάστηκε στην κάλπη και απέδειξε ότι μπορεί να πετύχει το μέγα ζητούμενο, δηλαδή να ενώσει την Κεντροαριστερά με την Αριστερά. Αν τα κατάφερε απέναντι στον Μπακογιάννη, γιατί να μην τα καταφέρει και απέναντι στον Μητσοτάκη; Μήπως λοιπόν τα συνεχή αριστερά «συνθηματικά» που εξαπολύει είναι δηλωτικά μιας φιλοδοξίας μεγαλύτερης από τον δήμο; Μήπως γι’ αυτό εμφανίστηκε στην Πάτρα δίπλα στον δήμαρχο Κώστα Πελετίδη (ΚΚΕ) σε εκδήλωση που «ευλόγησε» ο Γιώργος Παπανδρέου; Μήπως ο καθηγητής προσβλήθηκε αμέσως από τον τρομερό ιό που ενδημεί στο δημαρχείο από την εποχή του Μιλτιάδη Εβερτ (1986-1989) και εμπνέει σε κάθε καινούργιο ένοικο το κρυφό όνειρο ότι μια μέρα θα γίνει πρωθυπουργός; Οι ακατάβλητοι κόλακες και οι ομηρικές Σειρήνες πολιορκούν και γλυκαίνουν με το τραγούδι τους ακόμη και τους γενικούς γραμματείς υπουργείων, πόσο μάλλον τους δημάρχους. Στη χώρα μας όλοι οι δήμαρχοι Αθηναίων σκόνταψαν στο νοερό άλμα τους από την Κοτζιά στο Μαξίμου, αλλά δεν συνέβη το ίδιο στην Τουρκία ή στη Γαλλία, όπου ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Ζακ Σιράκ ξεκίνησαν ως δήμαρχοι Κωνσταντινούπολης και Παρισίων, αντίστοιχα. Κάποτε μπορεί κι εδώ να γίνει το θαύμα.
Ο ίσκιος της αποχής
Οι άσπονδοι φίλοι του Δούκα υπενθυμίζουν ότι το 55,96% της δεύτερης Κυριακής επιτεύχθηκε με συμμετοχή 26,73% (χαμηλότερη όλων των εποχών). Ψηφίστηκε δηλαδή μόλις από το 15% όσων έχουν δικαίωμα ψήφου. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός δυνητικών ψηφοφόρων που κινείται στο πολιτικό κέντρο και αν ο δήμαρχος το «ξεχάσει» καθώς φλερτάρει με την Αριστερά, τότε μπορεί να σηκωθεί από τον καναπέ και να τον καταψηφίσει την επόμενη φορά. Από την άλλη πλευρά, η συμμετοχή στις εκλογές ποτέ δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη και η ιστορία γράφεται από αυτούς που κάνουν τον κόπο να διπλοπαρκάρουν για να ψηφίσουν στην Αθήνα και όχι απ’ όσους μουρμουρίζουν στα προάστια μπροστά στην τηλεόραση.
«Η ατζέντα μου επιτυγχάνει τη σύγκλιση και θέλω να συνεχίσω να εκφράζω τη σύγκλιση. […] Το πραγματικό ζητούμενο είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας και όχι οι πολιτικοί σχεδιασμοί».
Ο Δούκας προσπερνά με εύγλωττες παύσεις τη φιλολογία γύρω από το μέλλον του. Παραδέχεται ότι πλέον ως δήμαρχος δεν μπορεί παρά να εκφράζει έναν πολιτικό χώρο ευρύτερο του ΠΑΣΟΚ. «Πρέπει να είμαι ο Δούκας της δεύτερης Κυριακής», λέει χαρακτηριστικά στους συνομιλητές του. «Η ατζέντα μου επιτυγχάνει τη σύγκλιση και θέλω να συνεχίσω να εκφράζω τη σύγκλιση». Αλλά προσθέτει ότι «το πραγματικό ζητούμενο είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας και όχι οι πολιτικοί σχεδιασμοί». Κατά συνέπεια, θα ήταν μάλλον άδικο να του προσάψουμε ότι το πραγματικό κίνητρο για την υπερκινητικότητα που επιδεικνύει (π.χ. πηγαίνει συχνά στις οδούς Σόλωνος και Αμερικής για να εξορκίσει το διπλοπαρκάρισμα) είναι τα όνειρα για το πολιτικό «μετά». Το πιθανότερο είναι ότι απλώς απολαμβάνει τον ρόλο του.
Επιμένει για τις καταλήψεις
Στο θέμα των καταλήψεων δεν ρίχνει νερό στο κρασί του. «Σε μια αίθουσα που πέφτουν σοβάδες από τα ταβάνια συγκεντρώνονται 1.000 φοιτητές και αποφασίζουν να κάνουν κατάληψη. Εγώ θα πω ότι είμαι εναντίον τους; Είμαι υπέρ τους, όχι μόνο επειδή είναι μια δημοκρατική απόφαση, αλλά επειδή έχουν δίκιο». Τι σημαίνει «έχουν δίκιο»; «Σημαίνει ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν περπάτησαν πουθενά στην Ευρώπη και σημαίνει ότι η έμφαση πρέπει να είναι στην ενίσχυση της δημόσιας εκπαίδευσης». Υπενθυμίζει ότι ο ίδιος πήγε σε δημόσιο δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο, λύκειο και πανεπιστήμιο και ότι ως καθηγητής του ΕΜΠ ασφαλώς υποστηρίζει τη δημόσια δωρεάν παιδεία. Πολλοί ρωτούν: Πώς μπορεί ένας σύγχρονος πολιτικός να υποστηρίζει δημόσια τις καταλήψεις όταν γνωρίζουμε ότι αποφασίζονται από μειοψηφίες που εκβιάζουν; Για τον Δούκα, εκείνοι που αποφασίζουν για τις καταλήψεις είναι φοιτητές που έκαναν τον κόπο και πήγαν στη συνέλευση και πήραν την ευθύνη να αποφασίσουν. Από τη μια πλευρά ο Δούκας είναι καθηγητής. Δεν μπορεί να πει κάτι άλλο, γιατί αν πει δεν θα μπορεί να περπατήσει κάτω από τη Χαριλάου Τρικούπη και το ξέρει. Από την άλλη πλευρά, η θέση του απογοητεύει πολλούς οι οποίοι πιστεύουν ότι η πλειονότητα των φοιτητών που μπούχτισαν από τις αρχαϊκές τελετουργίες στα πανεπιστήμια και κοιτάνε πότε να πάρουν το πτυχίο τους για να φύγουν στο εξωτερικό, θα έπρεπε να απασχολεί πολύ περισσότερο όλους τους πολιτικούς.
Ο Δούκας κατηγορήθηκε ότι υποστηρίζει ακόμη και τις καταλήψεις κτιρίων, κάτι το οποίο επιμένει ότι δεν ισχύει. Εκείνο που υποστηρίζει είναι ότι μπορεί να παραχωρηθούν κτίρια σε συλλογικότητες, όπως είναι η «συλλογικότητα κωφών», που τον επισκέφθηκε πρόσφατα. Πρόκειται για μια πολιτική που πολλοί δήμοι εφαρμόζουν (π.χ. ο Δήμος Περιστερίου). Και ο λόφος του Στρέφη; Γιατί επέτρεψε να «περάσει» ο εκβιασμός των υποτιθέμενων «κατοίκων»; Πολλοί επιμένουν ότι πρόκειται για έναν εκβιασμό «συλλογικοτήτων» που συγκυβερνούν με την επίσημη πολιτεία στα Εξάρχεια. Φυσικά ο Δούκας διαφωνεί με αυτή την προσέγγιση. «Ο,τι κι αν λένε για τον λόφο του Στρέφη, η ουσία είναι ότι επί 2,5 χρόνια δεν περπάταγε τίποτα. Ο λόφος σήμερα είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που ήταν πριν από 2,5 χρόνια. Και όλοι οι κάτοικοι έχουν κουραστεί πολύ».
Εξηγεί ότι δεν φταίει η εταιρεία (Prodea) που έκανε τη χορηγία για την ανάπλαση, αλλά η πολιτική που ασκήθηκε. «Κάθε χώρος έχει τις ιδιαιτερότητές του. Δεν μου αρέσουν οι παρεμβάσεις των μειοψηφιών, αλλά στον λόφο Στρέφη και η πλειοψηφία εκφράζει δυσαρέσκεια. Αν ξεκινάς με λαμαρίνες και κάμερες σε αυτή την περιοχή, είναι σίγουρο ότι θα οδηγηθείς σε αδιέξοδο». Και τι να κάνεις; «Να ξεκινήσεις με μια παιδική χαρά. Να φτιάξεις μονοπάτια μαζί με τους κατοίκους». Στο Διαδίκτυο οι «κάτοικοι» πανηγυρίζουν που ακύρωσαν την παρέμβαση. Θα μπορέσει ο Δούκας να φτιάξει μονοπάτια «μαζί με τους κατοίκους» σε συνθήκες ομόνοιας και αδελφοσύνης ή θα του επιβάλουν τις δικές τους «λύσεις», γνωστές από άλλες παρεμβάσεις αισθητικής Βενεζουέλας που έχουν πραγματοποιηθεί σε «πάρκα» και «ελεύθερους χώρους» των Εξαρχείων;
Ο Δούκας επιμένει στην κινητοποίηση της πλειοψηφίας. Αυτή είναι η συνταγή του. «Για κάθε έργο πρέπει να εμπνέεις και να κινητοποιείς την πλειοψηφία, αν θέλεις να υπερβείς τις αντιρρήσεις της μειοψηφίας». Πρόκειται για μια σωστή προσέγγιση, που συχνά αποδεικνύεται ρομαντική. Οι νεοφώτιστοι πολιτικοί πιστεύουν στην αρχή ότι αυτοί μπορούν να επινοούν λύσεις που αρέσουν σε όλους. Σύντομα ανακαλύπτουν ότι η συντριπτική πλειονότητα είναι τραγικά απαθής, καθώς αναλώνεται στις δικές της σκοτούρες. Και τότε οι «παρεμβάσεις» πέφτουν στο έλεος των μειοψηφιών, που δεν κάνουν άλλη δουλειά από το να «υπερασπίζονται τον δημόσιο χώρο» (στην πράξη «ρίχνουν άμμο στα γρανάζια του συστήματος»). Πάντως ο Δούκας «ευχαριστεί» τον Μεγάλο Περίπατο που τον οδήγησε στη δημαρχία. Γι’ αυτό θέλει «να ανοίξει την Ολγας». «Οι πολίτες καταλήγουν να λένε “όχι” σε κάθε νέο πεζόδρομο όταν γίνονται λάθος πεζοδρομήσεις». Πόσο μάλλον όταν, όπως υπογραμμίζει, «στην Ολγας δεν έγινε πραγματική πεζοδρόμηση», γιατί κάτι τέτοιο απαιτεί υπουργική απόφαση ή προεδρικό διάταγμα. «Δεν έχει πεζοδρομηθεί. Απλώς έκλεισε. Στο αρχικό Σχέδιο για την Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων προβλέπεται η υπογειοποίηση της Ολγας και το σχέδιο αυτό έχει αλλάξει πολλές φορές. Στο τωρινό σχέδιο προβλέπεται η ήπια κυκλοφορία. Αυτό θέλω κι εγώ». Μόνο που η ευθύνη για την Ολγας επέστρεψε στο κράτος…
Ανασκαφική δυσπιστία
Ο δήμαρχος αμφισβητεί ότι υπάρχει ρωμαϊκή βίλα ή ρωμαϊκά λουτρά κάτω από την Ολγας, όπως έχει πει η υπουργός Πολιτισμού. Μοιάζει σχεδόν απίστευτο. Είναι δυνατόν σε μια χώρα γεμάτη βίλες οι Αθηναίοι οδηγοί να ταλαιπωρούνται από μια ρωμαϊκή «βίλα-φάντασμα» που υπάρχει μόνο στο μυαλό της Λίνας Μενδώνη; Οσον αφορά τη γιορτή της Πρωτοχρονιάς στο Σύνταγμα, ο Δούκας αφήνει να εννοηθεί ότι παγιδεύτηκε από ένα κακό σχέδιο οργάνωσης του κόσμου που υλοποίησαν εκείνη την ημέρα άνθρωποι της απερχόμενης δημοτικής αρχής. Οι Παλαιστίνιοι οδηγήθηκαν μπροστά στην εξέδρα και όχι στα πλάγια. Και ο σκηνοθέτης στο στούντιο της ΕΡΤ εστίαζε σχεδόν μόνιμα στις παλαιστινιακές σημαίες. Ηταν τυχαίο; Ισως κάποιοι ήθελαν να του κολλήσουν την ταμπέλα «ο Δούκας της Χαμάς».
Και γιατί όχι «ο Δούκας του Κολωνακίου»; Θυμίζει ότι πρόσφατα επέβαλε στα μαγαζιά του Κολωνακίου να κλείνουν μία ώρα νωρίτερα τη μουσική, ανταποκρινόμενος σε αίτημα των κατοίκων. Ουδείς του απέδωσε εύσημα γι’ αυτό. Υπενθυμίζει ότι φύτεψε 600 δέντρα στις πρώτες 37 μέρες. Οτι θα φέρει έως το καλοκαίρι 140 ηλεκτρικά λεωφορεία. Οτι σχεδιάζει να υλοποιήσει μια εφαρμογή κοινόχρηστων μικρών αυτοκινήτων, όπως π.χ. εφαρμόστηκε στο Λονδίνο η λειτουργία των κοινόχρηστων ποδηλάτων. Ο καθηγητής Ενεργειακής Πολιτικής είναι γεμάτος ενέργεια. Εχει ενθουσιασμό και πάθος. Πιστεύει ότι οι επιθέσεις που έχει δεχθεί έως τώρα είναι υπερβολικές, αλλά γελάει δυνατά όταν ακούει ότι δεν έχει δει τίποτα ακόμη. Σίγουρα δεν θα κάτσει στα αυγά του. Θα μπορέσει όμως να σπάσει αυγά; Η συνέχεια επί της οθόνης.