Δεν πάει πολύς καιρός που τα κυβερνητικά ρεπορτάζ προέβλεπαν πως ο Μάκης Βορίδης, λόγω της δημόσιας διαφωνίας του προς το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, ήταν με το ένα πόδι εκτός κυβέρνησης. «Δεν μπορεί ο Μητσοτάκης να ανεχτεί έναν κορυφαίο υπουργό του να πηγαίνει κόντρα στην κεντρική γραμμή», έλεγαν όσοι επιχειρούσαν να δικαιολογήσουν τη «βορίδειο έξοδο» από το κυβερνητικό σχήμα. Η επιχειρηματολογία είχε λογική, αλλά αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά πως η πολιτική είναι κάτι πολύ πιο απρόβλεπτο. Περίπου έναν μήνα μετά, ο έτοιμος για έξοδο Μάκης Βορίδης ετοιμάζεται να «στρογγυλοκαθίσει» στο Μαξίμου, ανεβαίνοντας μέσα σε 4 χρόνια για τρίτη φορά την ιεραρχία της διακυβέρνησης Μητσοτάκη: από υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, υπουργός Εσωτερικών, μετά υπουργός Επικρατείας και πλέον με τον ίδιο τίτλο, αλλά με πολύ πιο ευρύ χαρτοφυλάκιο.
Ο ίδιος τις τελευταίες ημέρες εξακολουθεί να βρίσκεται ακόμη στο γραφείο του στη Ζαλοκώστα, ατενίζοντας από τη μεγάλη τζαμαρία τον Λυκαβηττό. Η μετακόμιση στο Μαξίμου θα αργήσει λίγες ημέρες, αλλά αυτό δεν φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαίτερα. «Οπου κι αν είμαι τη δουλειά μου την κάνω», συνηθίζει να λέει με το γνωστό σαρδόνιο ύφος, που μπορεί να γίνει ακόμη πιο οξύ στις ιδιωτικές του συνομιλίες. Ο κ. Βορίδης, άλλωστε, δεν αποδέχεται ούτε τα περί πολιτικής εκτόξευσης λόγω της νέας του θέσης ούτε πιστεύει πως βρέθηκε ποτέ κοντά στην έξοδο από το κυβερνητικό σχήμα λόγω του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών. Περιγράφει πάντα τη σχέση του με τον πρωθυπουργό σαν μια «καθαρή σχέση», καθώς «κανείς από τους δύο δεν έχει να κρύψει κάτι». Οσον αφορά την επίμαχη περίοδο που πήγε κόντρα στην κεντρική γραμμή, σημειώνει πως «οι απόψεις μου γι’ αυτά τα θέματα είναι γνωστές. Δεν αιφνιδίασα κανέναν».
Ο «εκλεγμένος του Μαξίμου»
Η αίσθηση που υπήρχε αμέσως μετά τις εκλογές του 2023 πάντως ήταν πως ο Βορίδης δεν χωρούσε στο υπουργικό σχήμα και ο πρωθυπουργός επέλεξε έναν τιμητικό παροπλισμό του, κάνοντάς τον ουσιαστικά «υπουργό… Βουλής»: εκμεταλλευόταν έτσι την αδιαμφισβήτητη άνεσή του στην κοινοβουλευτική αντιπαράθεση, χωρίς να του δίνει χαρτοφυλάκιο με «κανονικές» αρμοδιότητες. Δηλαδή με εξουσία.
Λέγεται πως η απόφαση Μητσοτάκη «να χρυσώσει το χάπι» στον Βορίδη έγινε για να αποφύγει τις γκρίνιες και τα αντάρτικα στο ευάλωτο δεξιό πλευρό του. Ο υπουργός Επικρατείας καγχάζει όταν ακούει αυτή την εκδοχή. «Ποτέ δεν δημιούργησα πρόβλημα σε κανέναν αρχηγό μου και ποτέ δεν βγήκα στο αντάρτικο», απαντάει, προσθέτοντας ότι «δεν χάθηκε ο κόσμος εάν εγώ δεν είμαι υπουργός».
Η φράση θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως έμμεση φιλοφρόνηση προς εαυτόν. Ο ίδιος δεν καιγόταν να μπει στην κυβέρνηση, όσο η κυβέρνηση τον είχε ανάγκη για τις δεξιότητές –απόλυτες «δεξιότητες»– του.
Η ένταξή του στο σχήμα προσέφερε στο σύστημα και μια φωνή αντιλογίας. Παρόντες στον πρωινό καφέ λένε στην «Κ» πως ο Βορίδης συχνά εξέφραζε απόψεις «που δεν άρεσαν στον Μητσοτάκη», αλλά του «άρεσε να τις ακούει» για να έχει και την άλλη άποψη.
Η παρουσία του κ. Βορίδη στο υπουργικό υπαγορευόταν από μία εσωτερική άσκηση ισορροπίας. Ο βουλευτής Ανατολικής Αττικής ήταν και είναι ο μοναδικός εκλεγμένος του Μεγάρου Μαξίμου, αφού ο Ακης Σκέρτσος και οι πρώην Σταύρος Παπασταύρου και Γιάννης Μπρατάκος (όπως και στην πρώτη τετραετία ο Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Γρηγόρης Δημητριάδης) δεν έχουν προσωπική εκλογική νομιμοποίηση. Ο Βορίδης στις τελευταίες εκλογές έχασε την πρωτιά στην περιφέρειά του από τη Σοφία Ζαχαράκη, που πήρε διπλάσιους σταυρούς από εκείνον. Παραμένει ωστόσο ένα αυθεντικό «πολιτικό ζώο» μέσα στο οικοσύστημα τεχνοκρατών που στελεχώνουν το πρωθυπουργικό επιτελείο.
Η ένταξή του στο σχήμα και η παρουσία του στον πρωινό καφέ προσέφεραν στο σύστημα και μια φωνή αντιλογίας. Πούρος δεξιός ο ίδιος, με ώσμωση με τη λαϊκή βάση του κόμματος, εξέφραζε συχνά-πυκνά εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη από την πλειοψηφία. Παρόντες στον πρωινό καφέ λένε στην «Κ» πως ο Βορίδης συχνά εξέφραζε απόψεις «που δεν άρεσαν στον Μητσοτάκη», αλλά του «άρεσε να τις ακούει» για να έχει και την άλλη άποψη.
Το χαρακτηριστικό αυτό του Βορίδη επιβεβαιώνεται εμφατικά την τελευταία εβδομάδα, που είναι πλέον ο ένας εκ των δύο μόνο υπουργών Επικρατείας της κυβέρνησης. Το τηλέφωνό του χτυπάει πλέον διαρκώς από κλήσεις υπουργών που θέλουν την άποψή του για κάποιο νομοσχέδιο. Τέτοιες κλήσεις δεν δεχόταν πριν από μία εβδομάδα. Δεχόταν όμως άλλου είδους κλήσεις, στις οποίες επιμένει ακόμη να απαντά: «Είναι ο Κώστας από τη Λακωνία. Με παίρνει την ώρα που είναι στο καφενείο και με βάζει ανοιχτή ακρόαση να με ακούει το μισό… χωριό», λέει με τη φυσικότητα του ανθρώπου που έχει μάθει να μαζεύει ψήφους. Ποιος άλλος επιτελής του Μαξίμου μιλάει με τα «γαλάζια» καφενεία;
Σαν ποδοσφαιριστής
Ο ίδιος, ωστόσο, θεωρεί πως η πολιτική του ταύτιση με τον πρωθυπουργό είναι μεγαλύτερη από όσο νομίζουν πολλοί, καθώς αυτοπροσδιορίζεται ως liberal στα οικονομικά θέματα, δεξιός στα κοινωνικά και εθνικά θέματα. «Αν δει κάποιος τις πολιτικές Μητσοτάκη, πόσες διαφορές έχουμε;», αναρωτιέται. Το βασικότερο είναι πως ο Βορίδης, με την κυβέρνηση να έχει μπει σε μια δύσκολη καμπή, αποτελεί ένα στέλεχος με ικανότητα δυσεύρετη σε ένα κόμμα με «ψυχή καρδερίνας», όπως έλεγε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης: μπορεί να μπει στη φωτιά χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος. Ο ίδιος θεωρεί πως έχει κοινά χαρακτηριστικά με έναν ποδοσφαιριστή, που ενώ μπαίνει σε ένα εχθρικό γήπεδο και τον βρίζουν όλοι, εκείνος «θα παίξει μπάλα». Το απέδειξε προσφάτως στη Βουλή κατά τη συζήτηση για το θέμα των Τεμπών, όπου επωμίστηκε τον ρόλο του συνηγόρου υπεράσπισης της κυβέρνησης έναντι της Ζωής Κωνσταντοπούλου και του Νίκου Ανδρουλάκη. «Αργήσαμε να οριοθετήσουμε το θέμα αυτό», έλεγε μετά στη Βουλή με δόση αυτοκριτικής, τονίζοντας ότι από τη στιγμή που η αντιπολίτευση πολιτικοποίησε ένα δυστύχημα, και εμείς «θα απαντήσουμε πολιτικά. Και έχουμε πολλά επιχειρήματα».
Οχι γλύκες
Ο Βορίδης στο Μαξίμου θα πάρει το γραφείο του Σταύρου Παπασταύρου, που παλαιότερα ανήκε στον Δημήτρη Σταμάτη. Οι επικριτές του βέβαια λένε ότι έχει πολύ σκληρό προφίλ, που δεν βοηθάει την κυβέρνηση ενόψει των κοινωνικών εντάσεων που ήδη αντιμετωπίζει. «Ενας άνθρωπος που είναι άνεργος δεν θέλει να του χτυπήσουμε γλυκά την πλάτη και να του πούμε “μη στενοχωριέσαι”, αλλά να του βρούμε δουλειά», συνηθίζει να λέει ο ίδιος, προσθέτοντας πως «γλυκούλης δεν μπορώ να γίνω, μπορώ όμως να ψάχνω λύσεις. Αυτή είναι η δουλειά του πολιτικού». Ο πρωθυπουργός τού εμπιστεύεται μία θέση που μέχρι τώρα άλλωστε την παραχωρούσε σε πρόσωπα «αυστηρά δικά του», όπως ο Γεραπετρίτης και μετά ο Παπασταύρου. Ενας πολιτικός διαβόητος για την εξωκοινοβουλευτική σταδιοδρομία του, που εξελέγη για πρώτη φορά με τον ΛΑΟΣ, φαινομενικά δεν πληροί τα τυπικά προσόντα για τη θέση. Αλλά, όπως έχει αποδειχθεί, την πολιτική δεν την κάνουν τα βιογραφικά.
Τρία διλήμματα για τον πήχυ του 30% στις ευρωεκλογές
Μέχρι ποιου σημείου θα απαντήσει η Νέα Δημοκρατία στην έντονη πόλωση και τοξικότητα που διαχέεται διαρκώς από την αντιπολίτευση; Θα απαντήσει με το ίδιο νόμισμα, θεωρώντας πως η πόλωση θα ευνοήσει και την ίδια, συσπειρώνοντας το κομματικό της ακροατήριο; Η απάντηση που δίνουν από το Μαξίμου είναι πως το κυβερνών κόμμα είναι παγίως αρνητικό στην ακραία πόλωση και αυτό που θα πράξει τις τελευταίες 60 ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές, είναι να θέσει ξεκάθαρα διλήμματα και όχι να ποντάρει στην πόλωση.
Η Ν.Δ. πρόκειται να ακολουθήσει την «πεπατημένη», που της έχει δώσει τέσσερις συναπτές νίκες, θέτοντας τρία βασικά διλήμματα:
Πρώτον, το θέμα της κρισιμότητας των εκλογών. Η πάγια άποψη πως οι ευρωεκλογές δεν «κρίνουν τίποτα» και μπορούν άνετα οι πολίτες να στείλουν μήνυμα δυσαρέσκειας για ό,τι τους ενοχλεί, μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ για τη σταθερότητα της χώρας. «Αν ο Κασσελάκης ζητάει εκλογές με τη Ν.Δ. στο 41%, τότε τι θα κάνει αν η Ν.Δ. πέσει κάτω από τον πήχυ του 30%;», θέτει το ρητορικό ερώτημα κυβερνητική πηγή. Σε αυτό το πλαίσιο ο πρωθυπουργός αναμένεται να επαναλαμβάνει διαρκώς πως οι ευρωεκλογές «δεν είναι παιχνίδι», αλλά παράγουν πολιτικό αποτέλεσμα και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστούν από τους πολίτες: ως ένα μήνυμα εάν θέλουν ή όχι τη σταθερότητα στη χώρα.
Το δεύτερο βασικό δίλημμα έχει να κάνει με το κυρίαρχο θέμα της τοξικότητας που έχει αρχίσει να επικρατεί σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου. Στην κυβέρνηση βλέπουν ότι ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται σήμερα η αντιπολίτευση –και ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ– αποτελεί μια «συνέχεια» της περιόδου εκείνης «με προσωπικές στοχοποιήσεις των αντιπάλων, με πολλά ψεύδη και ατελείωτα αυτοσχέδια δικαστήρια, που καταδικάζουν τους πάντες». Το δίλημμα που θα θέσει η κυβέρνηση είναι αν οι πολίτες «θέλουν επιστροφή στο παρελθόν ή να συνεχίσουμε προς τα εμπρός».
Το τρίτο δίλημμα που θα θέσει η κυβέρνηση έχει να κάνει με την οικονομία, που είναι πάντα και το ισχυρότερο κίνητρο για τους πολίτες. Η κυβέρνηση αναμένεται να τονίσει ότι τα τελευταία χρόνια έχει καταφέρει να βάλει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης και «κανονικότητας» και σ’ αυτό έχει παίξει ρόλο και το προσωπικό κεφάλαιο του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ευρώπη. Συνεπώς η επιλογή στις ευρωεκλογές θα έχει και άμεσο αντίκτυπο στην τσέπη των πολιτών, αφού «η Ν.Δ. έχει αποδείξει πως είναι το κόμμα που μπορεί να κρατήσει την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης».
Εν κατακλείδι, στην κυβέρνηση ξέρουν ότι οι ευρωεκλογές λόγω της φύσης τους είναι δύσκολες, καθώς το διακύβευμα θεωρείται πως είναι μειωμένης αξίας σε σχέση με τις εθνικές εκλογές. Το ποσοστό που περιμένουν προφανώς και δεν μπορεί να είναι παρόμοιο με των εθνικών εκλογών, αλλά μέσω αυτών των τριών καθαρών διλημμάτων θέλουν να περιορίσουν τις απώλειες, πατώντας πάνω σε ένα στέρεο ποσοστό για τα επόμενα 3 χρόνια.