Μια μεγάλη ευκαιρία ώστε το τραπεζικό σύστημα να αντικρίσει και να αντιμετωπίσει τη σκληρή πραγματικότητα διαμορφώνει η επίτευξη συμφωνίας Ελλάδας – Ε.Ε. Οι τράπεζες θα ανακεφαλαιοποιηθούν, θα συρρικνωθούν δραστικά, ωστόσο για να επανέλθουν στον βασικό τους ρόλο, του χρηματοδότη της πραγματικής οικονομίας, θα πρέπει απαραίτητα να αντιμετωπίσουν οριστικά τον βραχνά των «κόκκινων» δανείων τα οποία προσεγγίζουν τα 100 δισ. ευρώ! Οι τράπεζες θα πρέπει γρήγορα με την υποστήριξη του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου να αναγνωρίσουν ποια «κόκκινα» δάνεια αφορούν strategic defaulters (άτομα που ενώ έχουν τη δυνατότητα δεν πληρώνουν εκμεταλλευόμενα τη συγκυρία) και ποια δεν έχουν πιθανότητες να ανακτηθούν. Μετά, πρέπει να διαγράψουν από τα βιβλία τους τα «κατακόκκινα» δάνεια και να βοηθήσουν με όλες τις δυνάμεις τους τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που μπορούν να επιβιώσουν. Ωστόσο, διαγραφή δανείων δεν σημαίνει ότι οι τράπεζες θα χαρίσουν τα δάνεια. Αντίθετα με τη διαδεδομένη αντίληψη, και τη δημαγωγία τα τελευταία χρόνια, η διαγραφή ενός δανείου από τα λογιστικά βιβλία μιας τράπεζας δεν σημαίνει ότι διαγράφεται και η απαίτηση. Η τράπεζα διατηρεί τη νομική διεκδίκηση και θα μπορεί είτε ή ίδια είτε πουλώντας την απαίτηση σε τρίτους να αναζητεί τα λεφτά της από τους κακοπληρωτές.
Θα πρέπει να διερευνηθεί σοβαρά το φαινόμενο των χρεοκοπημένων επιχειρήσεων με πλούσιους μετόχους. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις «επιχειρηματιών» που έλαβαν δάνεια για λογαριασμό της επιχείρησης, τα οποία με διάφορα τεχνάσματα μετέφεραν σε προσωπικούς λογαριασμούς σε ξένες τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προσεγγίζουν τα 80 δισ. ευρώ (και με την αρνητική δυναμική της οικονομίας οδεύουν προς τα 100 δισ. ευρώ) ενώ οι καταθέσεις από το τέλος του 2009 μέχρι σήμερα έχουν μειωθεί περίπου κατά 100 δισ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τα δάνεια νοικοκυριών, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα κοινωνικά στρώματα που αποδεδειγμένα δεν μπορούν να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους θα πρέπει να ανακουφιστούν. Ωστόσο, στις περιπτώσεις κακοπληρωτών που διατηρούν καταθέσεις στην Ελλάδα ή το εξωτερικό, θυρίδες με μετρητά ή αντικείμενα πολύ μεγάλης αξίας ή μεγάλη ακίνητη περιουσία είτε θα πρέπει να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους είτε να χάσουν μέρος της περιουσίας τους.
Για τη διαγραφή των «κόκκινων» δανείων οι τράπεζες θα χρησιμοποιήσουν τις προβλέψεις, περίπου 40 δισ. ευρώ, που έχουν διενεργήσει, ενώ η «τρύπα» που θα απομείνει θα καλυφθεί μέσω της ανακεφαλαιοποίησης αλλά και της δραστικής μείωσης του μεγέθους των εγχώριων τραπεζών. Είναι βέβαιο ότι μετά τη νέα ανακεφαλαιοποίηση οι εγχώριες τράπεζες δεν θα διατηρήσουν διεθνείς δραστηριότητες. Σε συνεννόηση και συμφωνία με τις ευρωπαϊκές αρχές οι ελληνικές τράπεζες θα αποχωρήσουν από πολλές χώρες (Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία, Σκόπια, Ρουμανία, Τουρκία, Κύπρο, Νότια Αφρική κ.α.) χάνοντας ένα ενεργητικό 70 δισ. ευρώ, ένα χαρτοφυλάκιο δανείων 45 δισ. ευρώ και ένα δίκτυο 2.700 καταστημάτων με 35.000 εργαζόμενους. Ετσι θα κλείσει το φιλόδοξο εγχείρημα της οικονομικής κυριαρχίας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που ξεκίνησε το 1994 και κόστισε περίπου 10 δισ. ευρώ. Η νέα ανακεφαλαιοποίηση είναι πιθανό να οδηγήσει σε αλλαγή της αρχιτεκτονικής του κλάδου με τον περιορισμό των τραπεζών σε 2-3 πόλους. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε νέο κύμα συρρίκνωσης με κλείσιμο καταστημάτων και προσωπικού. Στην περίοδο 2010-2014 η αναδιάρθρωση που πραγματοποιήθηκε οδήγησε στο κλείσιμο ή αποχώρηση 12 τραπεζών, το «κλείσιμο» 1.400 καταστημάτων και την απώλεια περίπου 13.000 θέσεων εργασίας.
Η ΕΚΤ δεν πρόκειται να κινηθεί εν θερμώ. Αφού εξασφαλίσει ότι οι συστημικές τράπεζες θα συνεχίσουν να λειτουργούν τους επόμενους μήνες, με μια προσωρινή κεφαλαιακή ενίσχυση έναντι μελλοντικής αύξησης κεφαλαίου, θα κοιτάξει αναλυτικά την κατάσταση της κάθε τράπεζας και την κατάσταση στην οικονομία και θα αποφασίσει πώς θα κινηθεί. Δεν αποκλείεται να κριθεί ότι απαιτείται περαιτέρω συγκέντρωση του κλάδου με τη δημιουργία τελικά 3 ή και μόνο 2 τραπεζών.
Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι θα πραγματοποιηθεί νέο stress test το οποίο θα προσδιορίσει τις κεφαλαιακές ανάγκες και εν συνεχεία θα καλέσει τον ιδιωτικό τομέα να εκδηλώσει ενδιαφέρον. Σε περίπτωση που μια τράπεζα δεν κατορθώσει να συγκεντρώσει τα αναγκαία κεφάλαια, τότε θα ανακεφαλαιοποιηθεί από τον δημόσιο τομέα ακριβώς όπως έγινε το καλοκαίρι του 2013, ωστόσο αυτή τη φορά απευθείας από κάποιο ευρωπαϊκό θεσμό.