Ο αρχηγός του ΓΕΝ Δημήτριος-Ελευθέριος Κατάρας γνωρίζει όσο λίγοι εν ενεργεία ανώτατοι αξιωματικοί τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.). Ως υπαρχηγός στόλου βρέθηκε εν πλω στην Ανατολική Μεσόγειο επί μήνες, παρατηρώντας από κοντά τον επαγγελματισμό και το πατριωτικό πείσμα των στελεχών του Π.Ν., αλλά και τα υλικά με τα οποία έπρεπε να δουλέψουν προκειμένου να επιτελέσουν το καθήκον τους. Στην ηγεσία του Π.Ν., πέρα ωστόσο από τη μέριμνα για τα σκαριά του στόλου, εμφωλεύει και μια ανησυχία για τη διάσταση που λαμβάνει το τουρκικό ναυτικό. Με προγράμματα που έχουν φέρει την τουρκική ναυπηγική βιομηχανία στη θέση να ρίχνει στο νερό από μικρά περιπολικά μέχρι κορβέτες, φρεγάτες και ελικοπτεροφόρα, είναι σαφής η τάση της Αγκυρας να ρίχνει το βάρος όχι μόνο στις χερσαίες δυνάμεις, όπως παραδοσιακά έκανε η Τουρκία, αλλά και στον ναυτικό τομέα. Επιχειρεί, εν ολίγοις, η Τουρκία να μεταβεί από τον ορισμό της καθαρά ηπειρωτικής δύναμης, σε εκείνον της ναυτικής.
Η κλάση «Κίμων»
Από το καλοκαίρι του 2020 και την αντιπαράθεση των στόλων γύρω από το «Ορούτς Ρέις», η μοναδική απόφαση που ελήφθη από την ελληνική κυβέρνηση, με διόλου ευκαταφρόνητο κόστος, ήταν η ναυπήγηση στη Γαλλία τριών φρεγατών τύπου FDI, της κλάσης «Κίμων», όπως ονομάστηκε από το ΓΕΝ και θα ακολουθεί στο μέλλον τη συγκεκριμένη κλάση. Η δημιουργία σύγχρονου ναυτικού είναι, βέβαια, ακριβή υπόθεση, γεγονός το οποίο έχει οδηγήσει και σε τόσο σημαντικές καθυστερήσεις στη λήψη περαιτέρω αποφάσεων για την ενίσχυση του Π.Ν. Τα 3 πλοία που ναυπηγούνται στη Γαλλία, εκ των οποίων τα δύο θα παραδοθούν εντός του 2025, είναι προς το παρόν τα μοναδικά που εγγυημένα το Π.Ν. θα παραλάβει. Ηδη στο Π.Ν. έχει σχεδόν αποφασιστεί ότι για κάθε μία φρεγάτα FDI που καταπλέει στον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας, μία από τις παλιές ολλανδικές τύπου «S» θα παροπλίζεται. Για τον σκοπό αυτό, ήδη στελέχη των πληρωμάτων των συγκεκριμένων φρεγατών θα ταξιδέψουν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα προκειμένου να εκπαιδευτούν στα νέα συστήματα των ψηφιακών FDI. Ο μικρότερος αριθμός στελέχωσης των FDI (120 άτομα) αφαιρεί λίγο από το άγχος της ηγεσίας του Π.Ν., καθώς ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζεται είναι και η τάση φυγής των στελεχών, για λόγους που δεν συνδέονται πάντα με τις οικονομικές απολαβές. Η επίλυση του ιδιότυπου «brain drain» του Π.Ν. είναι μια περίπλοκη εξίσωση, η λύση της οποίας πέρα από τις καλύτερες αμοιβές, πρέπει, όπως λένε αρμόδιες πηγές, να περιλαμβάνει και ευνοϊκότερες συνθήκες επαγγελματικής εξέλιξης.
Οι τρεις γαλλικές φρεγάτες θα αντικαταστήσουν τις παλιές ολλανδικές, στελέχη των οποίων πρόκειται να ταξιδέψουν στη Γαλλία για να εκπαιδευτούν στα ψηφιακά συστήματα των νέων πλοίων.
Οι ενδιάμεσες λύσεις
Πέρα από τις 3 FDI, είναι σαφές ότι προκειμένου το Π.Ν. να κρατηθεί επαρκές για την αποστολή του, πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για ναυπηγικό πρόγραμμα, καθώς από τις συνολικά 9 φρεγάτες τύπου «S», το 2030 μετά βίας θα είναι δυνατόν να επιχειρούν οι 6. Για τον λόγο αυτό έχει αποφασιστεί εδώ και καιρό η αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», υπάρχει διάθεση για αναβάθμιση και των 4 πλοίων, μάλιστα δίχως να υπάρχει προτιμώμενος υποκατασκευαστής.
Τον περασμένο Ιανουάριο, η επιστολή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, που περιλάμβανε, ανάμεσα σε άλλα, τη δυνατότητα για παροχή 4 πλοίων παράκτιων επιχειρήσεων τύπου LCS Freedom από το απόθεμα του πλεονάζοντος υλικού των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων (EDA), οδήγησε σε μια νέα συζήτηση περί της δυνατότητας ενδιάμεσης λύσης, μάλιστα με μηδενικό κόστος. Τα κλιμάκια του Π.Ν. που επισκέφθηκαν τις ΗΠΑ είχαν επισημάνει ότι η Αθήνα μπορεί να παραλάβει τις LCS που δεν έχουν παροπλισθεί ακόμη (δηλαδή τις LCS «Wichita», «Billings», LCS, «Indianapolis» –η οποία επιχείρησε πριν από λίγους μήνες στον Κόλπο του Αντεν– και «St. Louis»). Τα πλοία αυτά είναι σε υπηρεσία και θα αποτελούσαν για το Π.Ν. μια ικανοποιητική ενδιάμεση λύση. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν τα αποδεσμεύουν και παραπέμπουν σε παλαιότερες εκδόσεις («Milwaukee», «Detroit», «Little Rock», «Sioux City»), τα οποία, ωστόσο, δεν αποτελούν λύση για το Π.Ν., καθώς πρόκειται για πλοία παροπλισμένα, που για να γίνουν αξιόμαχα θα απαιτηθούν σημαντικές επενδύσεις. Οι πολύ προσεκτικές δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια αποτυπώνουν αυτή την πραγματικότητα, για την οποία υπάρχει συμφωνία ανάμεσα σε όλους. Η εκκρεμότητα αυτή είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο κανείς δεν λαμβάνει την πρωτοβουλία να κηρύξει άγονη τη διαδικασία για επιλογή κορβέτας. Βέβαια, μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας και την έκρηξη των τιμών των υλικών σε παγκόσμιο επίπεδο, οι τιμές των κορβετών έχουν κι αυτές εκτοξευθεί.
Οι «Constellation»
Αν υπάρχει για κάτι απόλυτη συμφωνία και υποστήριξη από όλους εντός και εκτός του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, αυτό είναι η ανάγκη η Ελλάδα να κατορθώσει πάση θυσία να ενταχθεί στο πρόγραμμα της ναυπήγησης των νέων φρεγατών «Constellation» του αμερικανικού ναυτικού. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που μπορεί να αποδώσει πλοία στο Π.Ν. μετά το 2030, θα οδηγήσει σε ναυπήγηση μέχρι και 7 φρεγατών σε ελληνικά ναυπηγεία και θα αποτελέσει ευλόγως και επενδυτική ένεση για την εγχώρια βιομηχανία. Οι συζητήσεις Ελλάδας – ΗΠΑ για το θέμα είναι σε βάθος και θα συνεχιστούν και εκ του σύνεγγυς, καθώς προγραμματίστηκε να επισκεφθεί την Αθήνα στις 19 Απριλίου ο υπουργός Ναυτικού του αμερικανικού Πενταγώνου, Κάρλος ντελ Τόρο, ο οποίος επιβλέπει από πολύ κοντά την υπόθεση των «Constellation».Οι Αμερικανοί αρχικά κατευθύνονταν σε έναν αριθμό 10 πλοίων, ωστόσο πλέον ο σχεδιασμός αυτός μπορεί να φτάσει και τα 40. Η σοβαρότητα με την οποία έχει πάρει το αμερικανικό ναυτικό το ζήτημα, προκύπτει και από την πρόσφατη απόφαση να καθυστερήσει ελαφρώς η υλοποίησή του. Και τούτο διότι επιθυμούν η «Constellation» να είναι πολύ βαρύτερα οπλισμένη από το αρχικό σχέδιό της (ιταλική FREMM). Αυτή η απόφαση δημιουργεί κάποια δυνητικά προβλήματα για την Αθήνα, καθώς το κόστος εκ των πραγμάτων θα αυξηθεί. Αποτελεί, ωστόσο, όπως έλεγαν, και μια χρυσή ευκαιρία για τη ναυπηγική βιομηχανία στην Ελλάδα να ανακτήσει την παλιά της ικανότητα κατασκευής πολεμικών πλοίων.