Από τη στιγμή που η καραντίνα ετέθη σε άρση, οι άνθρωποι δειλά δειλά άρχισαν να έρχονται σε επαφή. Πήραν μια ανάσα, επειδή ο κίνδυνος, παρόλο που παραμένει στη στροφή του δρόμου, δεν βρίσκεται κουλουριασμένος σαν χτυπημένο σκυλί στην πόρτα μας. Είναι πάντα εδώ, στην ατμόσφαιρα, αιωρείται ο κίνδυνος όπως ο ιός στα σταγονίδια του αέρα και εισβάλλει στον νου και στη σκέψη, φωλιάζει στην ψυχή και την τρομάζει. Τι μας καθησυχάζει πάντα όταν όλα γύρω μας γίνονται απειλητικά; Οι άνθρωποι. Και κυρίως οι δικοί μας άνθρωποι. Με ταλαιπωρημένα και κόκκινα μάτια από τις τηλεδιασκέψεις και τα απεριόριστα zoom, skype, viber και λοιπές πλατφόρμες, η ανθρώπινη ανάγκη γυρεύει το όμοιό της, το σώμα, την αύρα, την κίνηση, το βλέμμα, χωρίς τη διαμεσολάβηση της οθόνης. Αν κάνουμε ένα μικρό γκάλοπ με το ερώτημα «ποιους είχατε την ανάγκη να συναντήσετε αυτές τις μέρες;», νομίζω πως όλοι θα απαντήσουν με την εξής απάντηση, «μα τους δικούς μας». Οι δικοί μας: φίλοι, γονείς, παιδιά, σύντροφοι, εραστές, γείτονες, η έννοια του «δικού μου» εμπεριέχει από μόνη της μια ασφαλή πατρίδα, μια θάλασσα μέσα στην οποία εισέρχεσαι και βουτάς, κάθεσαι ανάσκελα με το πρόσωπο εκτεθειμένο στον ήλιο, χωρίς τίποτα να σε απειλεί, κανένα κύμα δεν εμποδίζει την ανάγκη σου να αφεθείς σε αυτό που σε χαλαρώνει, σε ηρεμεί, σε γαληνεύει.
Ποιος είναι όμως ο δικός μας άνθρωπος; Πόσο εμπεριέχει την ασφάλεια, ιδίως σε μια εποχή κατά την οποία ο θάνατος καραδοκεί;
Ο Φρόιντ ίσως δεν είναι τυχαίο ότι λίγο πριν δημοσιεύσει το περίφημο δοκίμιό του «Πέραν από την αρχή της ευχαρίστησης», (1919), όπου μιλάει για το αρνητικό στη ζωή, δημοσιεύει «Το ανοίκειο». Το δοκίμιο αυτό ασχολείται από την πλευρά της αισθητικής με την πρόκληση του αισθήματος του ανοίκειου στη λογοτεχνία και στην πραγματική ζωή. Ο Φρόιντ σε αυτήν τη μελέτη προσπαθεί να αποδώσει ψυχαναλυτικά το αλλόκοτο, το απόκοσμο, ακόμα και το δυσοίωνο μέσα στην ίδια την ανθρώπινη ψυχή. Το αν-οίκειο είναι πάντα αυτό που καιροφυλακτεί σε κάθε οικείο. Οι δικοί μας άνθρωποι είναι στη σφαίρα της φαντασίωσής μας και της επιθυμίας μας τούτη τη στιγμή αλλά και πάντα οι άνθρωποι που δεν θα μας κολλήσουν, οι άνθρωποι που φέρουν μόνον οικεία πράγματα σε μας, φέρουν το θετικό, ένα γρασίδι πάνω στο οποίο θα ξαπλώσουμε. Είναι γνωστός αυτός ο «μύθος» αλλά ενίοτε γίνεται πραγματικότητα στη μητρική φροντίδα, ότι οι μαμάδες δεν κολλάνε από τις ιώσεις των παιδιών τους, γιατί η αγάπη εμποδίζει τη μετάδοση της νόσου.
Τι μεταδίδουμε ως φορείς οικείων και ανοίκειων πραγμάτων;
Στα γραφεία των θεραπευτών οι άνθρωποι μιλάνε για τα τραύματά τους. Για τα τραύματα που τους προκάλεσαν συνειδητά ή ασυνείδητα οι οικείοι τους. Ποτέ κανείς δεν βρέθηκε τόσο πονεμένος από το πλήγμα ενός αγνώστου, εάν πρώτα δεν είχε προηγηθεί ένα έδαφος πληγής από κάποιον γονέα. Οι δικοί μας άνθρωποι είναι φορείς αγάπης, έλξης, ασφάλειας, προστασίας, αλλά και πόνου, δυστυχίας, τραυμάτων. Φορείς ιώσεων, καρκινικών κυττάρων. Ο,τι αγαπάμε την ίδια στιγμή μπορούμε να το πονέσουμε.
Και ενώ θέλουμε να αφεθούμε, κινδυνεύουμε. Από κορωνοϊό, από εγκατάλειψη, πληγή, προδοσία. Κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή, γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος φέρει μέσα του το θετικό και το αρνητικό. Τη στιγμή που βιώνει την ευτυχία και την ολοκλήρωση κάτι μέσα του τον βυθίζει προς την αποδόμηση αυτού, η εξάρτηση ενός ανθρώπου σε άνθρωπο είναι ζητούμενο και κατάρα.
Ολες αυτές τις μέρες τα social media είχαν την τιμητική τους. Οι σχέσεις των ανθρώπων άνθισαν μέσα στις πλατφόρμες. Με μια λέξη, μια φράση, ένα μικρό σημάδι κάποιοι από τις χιλιάδες που μπορεί να έχει κάποιος στο προφίλ του έγιναν λιγάκι πιο κοντινοί, πιο όμοιοι, έγιναν μέσα στην απόσταση που επιφυλάσσει το μέσο, πιο δικοί μας. Λεπτά ανεπαίσθητα πράγματα συνδέουν τους ανθρώπους. Μια κοινή αντίληψη, κοινή αίσθηση του χιούμορ, η ίδια αισθητική προσέγγιση, ή απλώς η ανάγκη να ανήκουμε, να μας αγαπάνε, να μοιραζόμαστε τις δύσκολες στιγμές με κάποιον που δεν θα μας προδώσει.
Η έννοια του «δικού μας ανθρώπου» διαθέτει χαρακτηριστικά συγγένειας αίματος, χρόνιας επένδυσης αλλά και σύντομης, αυθόρμητης σύνδεσης μέσα από άυλη μεταφορά κοινών εμπειριών, με στόχο την καινούργια επένδυση, τη δημιουργία μιας νέας σχέσης.
Πόσοι και πόσο συχνά δεν εξαπατηθήκαμε; Δεν προδοθήκαμε; Δεν εγκαταλειφθήκαμε; Δεν νοσήσαμε τελικά από δικούς μας ανθρώπους. Οχι από ξένους. Γιατί κάθε φορά που βρισκόμαστε κοντά με κάποιον νιώθουμε ότι είναι δικός μας για πάντα, ακόμα και εάν είναι μια φευγαλέα συνάντηση. Το AIDS ανέδειξε περίτρανα αυτή την πτυχή. Από τους δικούς μας κινδυνεύουμε. Είτε επειδή ένα γονίδιο μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά, είτε επειδή ερωτευθήκαμε έναν άνθρωπο που μας πρόδωσε, είτε επειδή το «για πάντα» που ορκιστήκαμε διήρκεσε πολύ λιγότερο. Κινδυνεύουμε όταν αφήνουμε ευάλωτο και εκτεθειμένο το κομμάτι της επιθυμίας μας. Κάθε φορά που βγαίνουμε να συναντήσουμε τον άλλον χωρίς μάσκα, χωρίς προφύλαξη, χωρίς γάντια. Η ζωή μας είναι τόσο επώδυνη και τόσο ανάλαφρη την ίδια στιγμή, ακριβώς επειδή εκτιθέμεθα για να αποκτήσουμε την ανοσία της αγάπης. Οταν αυτή συμβαίνει, ο «θάνατος» μπροστά της φαντάζει ένα εμπόδιο που θα μας κάνει ίσως σοφότερους, αλλά δεν θα μπορέσει να μας κλείσει μέσα μας.