Προπαραμονή Πρωτοχρονιάς σε κλινική COVID-19 του νοσοκομείου «Σωτηρία», η εξέλιξη της ασθένειας σε τέσσερις νοσηλευόμενους προβλημάτιζε το προσωπικό της εφημερίας. Ο ένας βελτιώθηκε σχετικά σύντομα και άλλοι δύο σταθεροποιήθηκαν με τη βοήθεια μηχανήματος υψηλής ροής οξυγόνου. Απέμενε μια γυναίκα 80 ετών, με αυτοάνοσο υποκείμενο νόσημα. Η αξονική δεν έδειχνε μεγάλη προσβολή στον πνεύμονα, η οξυγόνωση στο αίμα ήταν σε ασφαλή επίπεδα, την ταλαιπωρούσαν όμως ένας επίμονος πυρετός και ταχύπνοια. Στόχος ήταν να γλιτώσει τη διασωλήνωση.
Σε μια επίσκεψή της η λοιμωξιολόγος Ελένη Κάκαλου, η οποία είχε βάρδια εκείνη την ημέρα, βρήκε την 80χρονη να μιλάει στο τηλέφωνο με συγγενείς της. «Μια γυναίκα ψύχραιμη, γενναία και κοτσονάτη. Προσπαθούσε να καθησυχάσει τους δικούς της ότι είναι καλά», λέει. Είχε όμως 50 ανάσες στο λεπτό, ενώ οι φυσιολογικές τιμές είναι στις 15. Αυτή ήταν μια ένδειξη εξαιρετικής κόπωσης. Η γιατρός τής συνέστησε να ολοκληρώσει το τηλεφώνημα και να μην απαντήσει σε άλλες κλήσεις για το επόμενο 24ωρο ώστε να μη ζορίζεται. Ακολούθησαν χειρισμοί του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού για να τη σταθεροποιήσουν, πρόσκαιρα ο πυρετός υποχώρησε, αλλά τα ξημερώματα ανέβηκε ξανά. Η μεταφορά της ασθενούς στη μονάδα εντατικής θεραπείας ήταν αναπόφευκτη.
Φεύγοντας από το νοσοκομείο το επόμενο απόγευμα, η κ. Κάκαλου δεν μπορούσε να ξεχάσει το τηλεφώνημα της 80χρονης με τους οικείους της. Της είχε ζητήσει να το διακόψει και ήταν η τελευταία επικοινωνία που είχε μαζί τους, προτού διασωληνωθεί. Αναλογιζόταν πώς η πανδημία του νέου κορωνοϊού έχει αποκλείσει ασθενείς σε θαλάμους χωρίς επισκεπτήριο, το πόσο σημαντική θα ήταν η φυσική παρουσία συγγενών εκεί, έστω και για λίγο, με τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισμό, για να δώσουν και να πάρουν θάρρος. Η ίδια είχε ένα θείο που νόσησε στην Κατερίνη και γνωρίζει πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η επικοινωνία και πόσο μεγάλη η αγωνία των συγγενών.
«Εχω μιλήσει πολλές φορές σε οικογένειες, λέγοντας ότι ο άνθρωπός τους πρόκειται να διασωληνωθεί. Εχω δει ασθενείς να παίρνουν τηλέφωνο λίγο πριν και να τους μιλάνε. Υπάρχουν ασθενείς που δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να οδηγηθούν στη ΜΕΘ, δεν έχουν όλοι έντονη δύσπνοια, αλλά οι τιμές δείχνουν ότι μπορεί να επίκειται ανακοπή», λέει στην «Κ» η κ. Κάκαλου.
Σε κάποιες περιπτώσεις στο εξωτερικό, υπό αυστηρούς κανόνες, επιτρέπεται το επισκεπτήριο σε κλινικές COVID-19. Πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ιατρικού κέντρου «Χαντάσα» στο Ισραήλ. Αρχικά έδωσε τη δυνατότητα σε 40 πρώην ασθενείς που είχαν αναπτύξει αντισώματα να μπαίνουν στους θαλάμους νοσηλείας, να συζητούν με τους αρρώστους, να τους ταΐζουν ή να τους διαβάζουν ένα βιβλίο, ή εφόσον χρειάζεται να βοηθούν και στο πλύσιμό τους. Τον Οκτώβριο ανακοινώθηκε από το ιατρικό κέντρο ότι και συγγενείς ασθενών μπορούν να εισέρχονται στα ίδια δωμάτια. Πρώτα λαμβάνεται το ιστορικό τους για να διαπιστωθεί εάν ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και ακολουθεί το προσεκτικό ντύσιμό τους με ολόσωμη στολή, μάσκα, γάντια και προσωπίδα.
Ελλειψη δυναμικού
Υπό τις ασφυκτικές συνθήκες που επικράτησαν στα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας κατά το δεύτερο κύμα της πανδημίας, θα φάνταζε αδύνατη μια αντίστοιχη πρωτοβουλία. Θα μπορούσε, όμως, να εφαρμοστεί σε άλλες κλινικές COVID-19 της χώρας, οι οποίες δεν έχουν αντίστοιχα μεγάλη πίεση; Η κ. Κάκαλου εξηγεί στην «Κ» ότι το πρόβλημα στην παρούσα φάση δεν θα ήταν η παροχή υλικών. Στολές και μάσκες υπάρχουν. Το μεγαλύτερο εμπόδιο θα ήταν η έλλειψη ανθρώπινων πόρων. Για κάθε μοναδικό επισκεπτήριο θα πρέπει ένα μέλος του προσωπικού να φροντίσει για το σωστό ντύσιμο, να επιβλέψει την κίνηση στον χώρο, να αφοσιωθεί μόνο σε αυτή την ευθύνη, περιορίζοντας τον χρόνο που αντιστοιχεί σε άλλες αρμοδιότητες.
Μια κατασκευαστική ιδιαιτερότητα στο Κέντρο Αναπνευστικής Ανεπάρκειας του νοσοκομείου «Σωτηρία» έχει επιτρέψει κάποιες φορές ένα διαφορετικό «επισκεπτήριο». Στο ισόγειο του κτιρίου, που είχε χτιστεί πριν από δεκαετίες ως σανατόριο για φυματικούς, υπάρχουν φαρδιά μπαλκόνια, που παλιά χρησίμευαν ως «εξώστες αεροθεραπείας». Από εκεί, χωρίς να εισέλθει μέσα στο κτίριο, μια ηλικιωμένη είπε στον σύζυγό της ο οποίος νοσηλευόταν στον θάλαμο ότι τον αγαπάει, για να ξεσπάσουν άλλοι ασθενείς και προσωπικό σε χειροκροτήματα. Και τα παιδιά κάποιου άλλου ασθενούς μπόρεσαν να τον δουν από απόσταση. Ο πατέρας τους είχε βγει από τη ΜΕΘ, είχε παρουσιάσει οργανικό ψυχοσύνδρομο και δεν είχε καλή επαφή με το περιβάλλον. Ξαπλωμένος, όμως, στο κρεβάτι του κατάφερε να δει τα παιδιά του πίσω από το παράθυρο και να τα αναγνωρίσει. Επειτα, άρχισε να βελτιώνεται η πορεία του.
«Θυμίζει λίγο τα μέτρα στον Εμπολα, όπου υπήρχε ένας φράχτης και με απόσταση μπορούσε κάποιος να δει τον άρρωστο συγγενή του. Και στο Κονγκό οι σκηνές νοσηλείας που χρησιμοποιούμε έχουν διαφανή μέρη για να διευκολύνεται η οπτική επαφή», λέει η κ. Κάκαλου, η οποία έχει και την ιδιότητα της αντιπροέδρου στο διοικητικό συμβούλιο των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα». «Εχει βοηθήσει πάρα πολύ», προσθέτει.
«Είμαι σίγουρος ότι θα πεθάνω…»
Το χάσμα στην επικοινωνία που επέβαλε η πανδημία ήταν έκδηλο στην κ. Κάκαλου και σε μία ακόμη περίπτωση. Το καλοκαίρι νοσηλεύτηκε στην κλινική ένας 38χρονος Μπανγκλαντεσιανός. Παρά την ηλικία του νόσησε βαριά. Δεν μιλούσε όμως λέξη αγγλικά ή ελληνικά, δεν υπήρχε η δυνατότητα να βρεθεί μεταφραστής, δεν μπορούσαν να του εξηγήσουν τι συμβαίνει. Λίγο προτού διασωληνωθεί, ενημέρωσαν τη γιατρό ότι μία Ελληνίδα είχε καλέσει για τον συγκεκριμένο ασθενή. Η μεταφορά στη ΜΕΘ, όμως, δεν μπορούσε να περιμένει. Οταν η κ. Κάκαλου επικοινώνησε μαζί της, έμαθε ότι επρόκειτο για μια παλιά εργοδότρια ενός φίλου και συμπατριώτη του 38χρονου, ο οποίος είχε κρίνει ότι μόνο εκείνη ως Ελληνίδα μπορούσε να τους βοηθήσει στην επικοινωνία με το νοσοκομείο. Η γυναίκα του ασθενούς ζούσε στο Μπανγκλαντές, ήταν ετοιμόγεννη. «Είμαι σίγουρος ότι θα πεθάνω», έλεγε σε συγγενείς του ο 38χρονος στο τηλέφωνο από την κλινική προτού οδηγηθεί στη ΜΕΘ. Τελικά τα κατάφερε και κέρδισε τη μάχη.