«Υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερη διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες. Χρειάζεται παράλληλα και επαρκής πληροφόρηση, η πείρα μου έχει δείξει ότι η άγνοια μπορεί να είναι πολύ κακός σύμβουλος στα περιβαλλοντικά ζητήματα». Η αναφορά της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου στον κομβικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής αναδεικνύει ένα ζήτημα ανερχόμενο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση: τη δημοκρατικότητα και τη συμμετοχικότητα τόσο στον σχεδιασμό όσο και στη λήψη των αποφάσεων για τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη.
Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ήταν το θέμα της πρώτης από μια σειρά συζητήσεων που θα διοργανωθούν το επόμενο διάστημα στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου. Αφορμή, η αυριανή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, που τα τελευταία χρόνια κυριαρχείται στη δημόσια σφαίρα από την κλιματική κρίση και την απώλεια της βιοποικιλότητας.
Ανοίγοντας τη συζήτηση η Πρόεδρος έκανε αρκετές αναφορές, όπως ήταν επόμενο, στην πίεση που ασκούν πλέον σε πολλές χώρες τα κινήματα πολιτών και η Δικαιοσύνη για ουσιαστικές αλλαγές. «Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη απόφαση του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, που θεμελίωσε την υποχρέωση του νομοθέτη να αναλάβει πρωτοβουλίες για μια πιο έγκαιρη συμμόρφωση της χώρας με τις υποχρεώσεις της, κρίνοντας ανεπαρκή τον κλιματικό νόμο. Η προνοητικότητα για τις επόμενες γενιές αρχίζει να κυριαρχεί – για παράδειγμα, στον κλιματικό νόμο της Ουαλλίας γίνεται αναφορά στα δικαιώματα των επόμενων γενεών», είπε η Πρόεδρος, αναφερόμενη στην άνοδο των κινημάτων πολιτών σε όλη την Ευρώπη και στην πίεση για κλιματική δικαιοσύνη. Καλεσμένοι στη συζήτηση ήταν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών (η Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής του WWF Ελλάδας, και ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace), του επιστημονικού κόσμου (ο Μανώλης Πλειώνης, πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και καθηγητής στο ΑΠΘ, και η Εμμανουέλα Δούση, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κάτοχος έδρας UNESCO στην κλιματική διπλωματία) και της οικονομίας (ο Βασίλης Αντωνιάδης, διευθυντής του Boston Consulting Group).
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της συζήτησης αφορούσε τον ανερχόμενο σε όλη την Ευρώπη ρόλο των πολιτών στην υπόθεση. «Ενα ζήτημα που αναδείχθηκε και από την πανδημία είναι ο τρόπος που η κοινωνία εκλαμβάνει την επιστημονική γνώση. Με δεδομένο ότι η συνωμοσιολογία αυξάνεται, είναι ανάγκη και χρέος των επιστημόνων να παρέμβουμε σε αυτό τον τομέα», ανέφερε ο κ. Πλειώνης. «Η πανδημία μάς δίδαξε ότι χρειάζεται μια συστηματική και στοχευμένη ενημέρωση από την πολιτεία», σημείωσε η κ. Δούση. «Πρέπει να ενημερώσουμε τους πολίτες γιατί χρειάζεται η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο, ποια είναι τα διλήμματα αυτού –γιατί δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις–, πώς αυτό θα προχωρήσει και πώς μπορούν οι πολίτες να βοηθήσουν. Πρέπει να αναζητήσουμε νέα σχήματα συμμετοχής των πολιτών, είδαμε λ.χ. στη Γαλλία τη “συνέλευση των πολιτών”. Πρέπει να δούμε τι αποδίδει η διαβούλευση λ.χ. ενός νομοσχεδίου – μας αρκεί αυτό;» «Εχουμε δει εμβληματικά βήματα τα προηγούμενα χρόνια, όπως η “Διαύγεια” και το ΟpenGov, υπάρχει όμως πολύς δρόμος, ιδίως για τη διαβούλευση σε σχέση με τα σχεδιαζόμενα κάθε φορά έργα, όπως οι ΑΠΕ», είπε η κ. Νάντσου.
«Αυτό που μας χρειάζεται δεν είναι η νομοθεσία, αλλά πώς θα γίνει η κοινωνία μέρος της λύσης. Υπάρχουν πολλά επιτυχημένα παραδείγματα, αλλά και αποτυχημένα», εκτίμησε ο κ. Χαραλαμπίδης. «Να αποφασίσει η πολιτεία αν θέλει την κοινωνία αρωγό και συμμέτοχο της προσπάθειας ή αρνητή και συνωμοσιολόγο».