Δραστικές αλλαγές στο σύστημα εξέτασης αιτημάτων ασύλου στην Ελλάδα φέρνει η νέα κοινή υπουργική απόφαση (ΚΥΑ), σύμφωνα με την οποία η Τουρκία ορίζεται ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους αιτούντες άσυλο από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές και τη Σομαλία, τις κύριες χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο που φθάνουν στη χώρα. Η ΚΥΑ υπογράφηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου μετά την εισήγηση της Υπηρεσίας Ασύλου, όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση.
Η κοινή υπουργική απόφαση αναγνωρίζει πως η Τουρκία πληροί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις (συνθήκες διαβίωσης, ανθρώπινα δικαιώματα) για την ανάληψη από πλευράς της τής εξέτασης αιτημάτων διεθνούς προστασίας αιτούντων με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές και τη Σομαλία, καθότι «αποδεδειγμένα δεν κινδυνεύουν στη γείτονα χώρα λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής τους σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δύνανται να αιτηθούν τη χορήγηση ασύλου στην Τουρκία έναντι της Ελλάδας». Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το 31% των ανθρώπων που έφθασαν στην Ελλάδα το 2020 και κατέθεσαν αίτημα ασύλου είναι από το Αφγανιστάν, το 20% από τη Συρία, αλλά το 13% από την Τουρκία. Από τη Σομαλία προέρχεται (χώρα καταγωγής) το 7% των αφιχθέντων, το 2% από το Πακιστάν και το 2% από το Μπανγκλαντές. Το 2021 (τους πρώτους πέντε μήνες) το 25% όσων ήρθαν στην Ελλάδα είναι Τούρκοι υπήκοοι, το 17% από τη Συρία, το 16% Σομαλοί και το 14% Αφγανοί.
Στην πράξη, διευκρινίζουν πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης, μετά την απόφαση οι άνθρωποι που προέρχονται από τις συγκεκριμένες χώρες δεν θα έχουν δικαίωμα να λάβουν άσυλο στην Ελλάδα και το αίτημά τους, εφόσον υποβληθεί, θα καθίσταται απαράδεκτο, οπότε και θα επαναπροωθούνται στην Τουρκία. Στο μεταξύ, εφόσον συνεχιστούν οι ροές από αυτές τις χώρες στην Ελλάδα και έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία επιστροφής, οι υπήκοοι των συγκεκριμένων χωρών προβλέπεται ότι θα κρατούνται σε ΠΡΟΚΕΚΑ, ανέφεραν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές.
«Ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών και της εγκληματικής δράσης των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών», τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης.
Η συγκεκριμένη ΚΥΑ καταδεικνύει την απόφαση της κυβέρνησης να ακολουθήσει πολύ πιο σκληρή πολιτική στο θέμα της απόδοσης ασύλου. Οπως ανέφεραν πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, για τη συγκεκριμένη ΚΥΑ έχει ενημερωθεί και η Ευρωπαϊκή Ενωση, «από την πλευρά της οποίας δεν έχουν εκφραστεί αντιρρήσεις».
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης σε δηλώσεις του ξεκαθάρισε ότι η συγκεκριμένη απόφαση δεν προσκρούει στο διεθνές δίκαιο και χαρακτηρίζει την Τουρκία «αντικειμενικά» ασφαλή χώρα για αυτούς τους πολίτες των συγκεκριμένων χωρών. «Ως προϊόν συνεργασίας του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, η κοινή υπουργική απόφαση είναι απολύτως σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και θωρακίζει το νομικό οπλοστάσιο της Ελλάδας έναντι αιτημάτων πολιτών από χώρες όπως η Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και η Σομαλία, που αντικειμενικά δεν έχουν λόγο να μη θεωρούν την Τουρκία ασφαλή χώρα».