Δεν ήξερε πόσο θα κρατούσε η αναμονή. Εγκλωβισμένος για μία εβδομάδα στην πόλη Μαζάρ-ι-Σαρίφ του Αφγανιστάν, μετά την άρνηση των Ουζμπέκων να του επιτρέψουν την επιστροφή από τα σύνορά τους, ο φωτογράφος Ιλίρ Τσούκο είχε καταφύγει σε ξενώνα υψίστης ασφαλείας. Φύλακες φρουρούσαν τη θωρακισμένη πόρτα της εισόδου, υπήρχε και δωμάτιο πανικού. Ο μεγαλύτερος φόβος σε αυτή την περιοχή για κάποιον δυτικό, υπό τις παρούσες συνθήκες, ήταν η απαγωγή. Οι ελληνικές διπλωματικές αρχές σε Μόσχα και Ισλαμαμπάντ επικοινωνούσαν μαζί του καθημερινά αναζητώντας πιθανές διόδους διαφυγής.
Στο αεροδρόμιο, το γραφείο μετανάστευσης του Αφγανιστάν δεν του επέτρεψε να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο – «Κανονικά θα έπρεπε να σε βάλουμε στη φυλακή», του είπε ένας εκ των Ταλιμπάν.
Ο κ. Τσούκο είχε φθάσει στο Αφγανιστάν στα μέσα Οκτωβρίου. Συνόδευε τη Γερμανίδα δημοσιογράφο Αντρεα Γιέσκα. Μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν, τους είχε ζητηθεί να πραγματοποιήσουν ρεπορτάζ στη χώρα για την ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung. Παράλληλα είχαν και άλλες δημοσιογραφικές αναθέσεις από τα κρατικά ραδιόφωνα της Γερμανίας και της Αυστρίας. Η κ. Γιέσκα είχε βίζα από την προηγούμενη αφγανική κυβέρνηση, η οποία, όπως της είχαν εξηγήσει, θα της εξασφάλιζε ανεμπόδιστη είσοδο. Στα σύνορα του Ουζμπεκιστάν με το Αφγανιστάν σφράγισαν κανονικά το ελληνικό διαβατήριο του κ. Τσούκο, χωρίς να ζητήσουν άλλα συνοδευτικά έγγραφα.
«Μόλις φθάσαμε στην Καμπούλ μεταβήκαμε κατευθείαν στο υπουργείο Εξωτερικών για να μας βγάλουν άδεια εργασίας. Κοίταξαν τα χαρτιά μας και μέσα σε δέκα λεπτά μας την έδωσαν», λέει στην «Κ» ο φωτογράφος. Δεν ενσωματώθηκε μαζί τους κάποιος Ταλιμπάν για να τους επιτηρεί, ωστόσο οι ίδιοι απέφευγαν οποιοδήποτε περιττό ρίσκο. Δεν κυκλοφορούσαν πολύ εάν δεν ήταν απαραίτητο και ήταν διακριτικοί στις επαφές με τους ντόπιους. Το βασικό ρεπορτάζ που έκαναν επικεντρώθηκε στις γυναίκες, στη θέση τους στη νέα κοινωνία των Ταλιμπάν, καθώς και σε εκείνες που είχαν αποφασίσει να εναντιωθούν όπως μπορούσαν απέναντι στις απαγορεύσεις και στην καταπίεση. «Ημασταν προσεκτικοί, τις συναντούσαμε σε κλειστούς χώρους», λέει ο κ. Τσούκο.
Στις 25 Οκτωβρίου επρόκειτο να φύγει η πτήση τους από το Ουζμπεκιστάν για την Τουρκία. Μία ημέρα νωρίτερα προσπάθησαν να περάσουν τα σύνορα, από τον ίδιο μεθοριακό σταθμό που είχαν προηγουμένως εισέλθει στο Αφγανιστάν, αλλά οι Ουζμπέκοι στρατιώτες αρνήθηκαν την είσοδο. Το ίδιο συνέβη την επομένη. Ο κ. Τσούκο απευθύνθηκε στις ελληνικές διπλωματικές αρχές στη Μόσχα και στο Ισλαμαμπάντ. Στις 26 Οκτωβρίου στάλθηκε επίσημο αίτημα με ρηματική διακοίνωση από την ελληνική πλευρά προς τις διπλωματικές αρχές του Ουζμπεκιστάν, χωρίς αποτέλεσμα. Ως εναλλακτική προτάθηκε στον φωτογράφο μια πτήση των Ηνωμένων Εθνών που θα αναχωρούσε από την Καμπούλ. Στο αεροδρόμιο, όμως, το γραφείο μετανάστευσης του Αφγανιστάν δεν του επέτρεψε να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο, δεν είχε επίσημη βίζα εξόδου από τη χώρα. «Κανονικά θα έπρεπε να σε βάλουμε στη φυλακή», του είπε ένας εκ των Ταλιμπάν που κοίταξε τα χαρτιά του. Τα στοιχεία του στάλθηκαν στο υπουργείο Εσωτερικών, όπου οι αφγανικές μυστικές υπηρεσίες επιχείρησαν να ξεψαχνίσουν το παρελθόν του.
Ο κ. Τσούκο ήταν έξι ετών το 1996 όταν μετανάστευσε από την Αλβανία στην Ελλάδα μαζί με την οικογένειά του. Ελαβε την ελληνική ιθαγένεια το 2012 και τα τελευταία χρόνια ζει στη Γερμανία. «Για πολλά χρόνια, όταν ήμουν μικρός, δεν ένιωσα καλοδεχούμενος στη χώρα, ειδικά από τις ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες. Εχουμε ζήσει ρατσισμό, αποξένωση. Αλλά αυτό που συνέβη στο Αφγανιστάν καταρρίπτει πάρα πολλά από το παρελθόν», λέει ο κ. Τσούκο. Επί δύο εβδομάδες, Ελληνες διπλωμάτες από τη Ρωσία και το Πακιστάν βρίσκονταν σε διαρκή τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του για να βεβαιωθούν ότι είναι καλά και να τον ενημερώσουν για τις επόμενες κινήσεις. «Δεν υπήρχε αργία ή Σαββατοκύριακο για αυτούς, προσπαθούσαν καθημερινά να με βοηθήσουν», επισημαίνει.
Η πολυπόθητη έξοδος
Τη δεύτερη εβδομάδα της αναμονής του στο Αφγανιστάν, όσο βρισκόταν στην Καμπούλ, φιλοξενήθηκε στο σπίτι του οδηγού που είχαν προσλάβει για να τους βοηθήσει στα ρεπορτάζ. Ηταν καλό να βρίσκεται μαζί με κάποιον που μιλούσε τη γλώσσα και μπορούσε ανά πάσα στιγμή να τον συνοδεύσει στο υπουργείο Εσωτερικών για τη διευθέτηση αυτού του γραφειοκρατικού κωλύματος. «Στο υπουργείο είδαμε ανθρώπους από την προηγούμενη κυβέρνηση που είχαν παραμείνει σε κάποια πόστα και μιλούσαν αγγλικά άπταιστα και από την άλλη υπήρχαν πλάι τους Ταλιμπάν οι οποίοι δεν ήξεραν ούτε και το όνομά τους να γράψουν. Ο υπάλληλος που προσπαθούσε να καταχωρίσει τα στοιχεία του διαβατηρίου μου στον υπολογιστή δεν μπορούσε να το κάνει. Του έδειχνα ποια πλήκτρα να πατήσει», λέει ο κ. Τσούκο.
Οι Ελληνες διπλωμάτες είχαν επαφές και με στελέχη της προηγούμενης αφγανικής κυβέρνησης προσπαθώντας να λύσουν το πρόβλημα της εξόδου του φωτογράφου από τη χώρα. Ωσπου, έπειτα από αρκετά τηλεφωνήματα, τα κατάφεραν. Ο κ. Τσούκο έλαβε έγκριση εισόδου – εξόδου και μπόρεσε να περάσει τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν στις 7 Νοεμβρίου. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά μου», του έγραψε στο WhatsApp ένας Ελληνας διπλωμάτης. «Πορευθήκαμε μαζί στη διαδρομή αυτή και είναι σαν να πέρασα εγώ».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr